Zajednički projekti muzeja, instituta i zavoda

dr Marko Popović, dr Ljiljana Gavrilović, dr Smilja Marjanović Dušanić, dr Miroslava Kostić

dr Marko Popović, dr Ljiljana Gavrilović, dr Smilja Marjanović Dušanić, dr Miroslava Kostić

ZAJEDNIČKI PROJEKTI MUZEJA, NAUČNIH INSTITUTA I ZAVODA ZA ZAŠTITU SPOMENIČKOG NASLEĐA
(abstrakt)

Ključni problemi funkcionisanja
- Nedovoljna koordinacija i saradnja među institucijama posebno kada su u pitanju angažovanja naučnih kadrova
- Zatvaranje institucija u sopstvene okvire u realizaciji programa, bez obzira na realnu kadrovsku opremljenost
- Nezadovoljavajuća kadrovska situacija u institucijama što je posledica veoma loše vođene kadrovske politike tokom protekle dve decenije. U pojedinim institucijama, posebno u službi zaštite vrlo oštro je izražen nedostatak odgovarajućih kadrova sa iskustvom koji se sada više ne može nadomestiti čak ni angažovanjem stručnjaka iz drugih institucija.

Primer: arhitekte-konzervatori
- Veoma teško stanje kod izbora i zapošljavanja mladih kadrova
- Izražen nepotizam i kriterijumi po partijskoj pripadnosti koji su, ima se utisak, sada prisutniji nego u vreme komunističkog režima
- Za razliku od prakse šezdetih godina, u muzejima i zavodima za zaštitu, evidentna je destimulacija naučnog rada i podsticaja za stručno usavršavanje kadrova
- Problem finansiranja kulturnih delatnosti (muzeji, spomenička zaštita) budući da su izdvajanja za kulturu u Srbiji među najnižim u Evropi

Zajednički projekti muzeja, naučnih instituta i zavoda za zaštitu spomeničkog nasleđa: pozitivna praksa i moguća buduća rešenja

U cilju prevazilaženja postojeće situacije i uspostavljanja čvršće međusobne saradnje između muzeja, zavoda za zaštitu, naučnih instituta i fakulteta, potrebno je stimulisati zajedničke projekte. Budući da u tome smislu ima i pozitivnih primera, koji bi mogli da budu model uspostavljanja buduće saradnje između odgovarajućih institucija, iznosimo nekoliko uzornih primera:

1) Gamzigrad – spomenik svetske baštine
U radu na Gamzigradu angažovane su tri institucije – Arheološki institut, Republički zavod za zaštitu i Muzej u Zaječaru. Arheološki institut je angažovan u celokupnom istraživačkom procesu, u saradnji sa inostranim naučnim institucijama (Nemačka), Republički zavod rukovodi svim radovima na konzervaciji, restauraciji i prezentaciji spomeničkog kompleksa, dok brigu o pokretnim arheološkim nalazima, odnosno, konzervaciji i muzeološkoj obradi, vrši Muzej u Zaječaru. Ova institucija se stara o redovnom održavanju spomeničkog kompleksa i njegovoj turističkoj eksploataciji. Svi radovi na spomeničkom kompleksu se izvode u neposrednoj međusobnoj saradnji pomenutih institucija.

2) Caričin grad
Po sličnom modelu organizovan je i projekat Caričinog grada (Iustiniana Prima). Istraživačkom komponentom rukovodi Arheološki institut u saradnji sa stručnjacima CNRS iz Francuske i iz Ecole française de Rome. Konzervatorsko.restauratoske radove izvodi Zavod za zaštitu spomenika kulture u Nišu uz neposredno učešće stručnjaka iz Arheološkog instituta. Muzej u Leskovcu nadležan je za čuvanje, muzeološku obradu i izlaganje pokretnog arheološkog materijala.

3) Jakov Orfelin i njegovo doba
Reč je o projektu koji podrazumeva saradnju tri institucije: Matice Srpske, Galerije Matice Srpske i Instituta za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu. Rezultat saradnje bila je priprema i objavljivanje monografije čiji je autor saradnik Instituta za istoriju umetnosti, a zajedničko je izdanje Matice Srpske i galerije MS, ustanova koje su uspele da očuvaju kontinuitet svog kulturnog rada za opštu nacionalnu korist. Izlazak monografije pratila je odgovarajuća izložba i ciklus predavanja organizovanih u Galeriji MS, što je bilo u skladu sa namerom da se podstakne naučni rad kao jedna od nezaobilaznih aktivnosti Galerije.

4) Etnološki atlas Srbije
Projekat se realizuje u saradnji Etnografskog instituta SANU i Etnografskog muzeja iz Beograda. Cilj izdavanja atlasa je evidencija različitosti materijalne, socijalne i duhovne kulture na području Republike Srbije, koji predviđa evidenciju, pregled i sintetičku obradu (digitalizaciju) velikog sakupljenog etnološkog materijala. Time se vrši sinteza kulturnih elemenata regiona i utvrđuje se njihova geografska distribucija. Umrežavanje navedenih institucija, kao i lokalnih muzeja predstavlja bitnu tačku međusobne saradnje koju projekat predvidja. Time bi se na valjan način mapiralo kulturno nasleđe, kao i recentno stanje tradicionalne, savremene i popularne kulture u Srbiji.

Konferencija "Kulturna politika u oblasti kulturnog nasleđa i transformacija institucija", Beograd, 22-23.5.2009.