Žensko zdravlje, politike tela, rad, seksualnost, menopauza, transformacije i starenje

Umetnica Tanja Ostojić, koja živi i radi u Berlinu, predstavlja se od 31. avgusta u Savremenoj galeriji u Subotici izložbom “Žensko zdravlje, politike tela, rad, seksualnost, menopauza, transformacije i starenje” koja obuhvata deo njenog opusa fokusiran na te gotovo potisnute, a vitalno važne teme u životu svake žene, koje razmatra iz pozicije političnosti.

Prema rečima umetnice, radovi na izložbi, nastali u većem spektru umetničkih medija, odražavaju teme kao što su menopauza, masturbacija, otpornost i rodna politika, zasnovane na ženskom iskustvu.

Tanja Ostojić kroz čitav višedecenijski rad pokreće značajne teme, od kojih su mnoge u vezi sa pitanjima ženske emancipacije, pozicije žene u sistemu umetnosti i razumevanja važnosti empatije. Izložba “Žensko zdravlje, politike tela, rad, seksualnost, menopauza, transformacije i starenje”, kako je istaknuto u najavi, snažno prenosi poruku o međuzavisnosti stanja ženskog tela i zdravlja i odnosa koji prema njima tokom života izgrađuje sama žena, ali i žena pod uticajem društvene zajednice.

Većina radova na izložbi su novi ili nikada do sada nisu prikazani, a svega nekoliko eksponata su pionirski radovi Tanje Ostojić, koji se pojavljuju u specifičnom dijalogu sa novim aspektima radova koji dosad nisu bili razmatrani.

Jedan od osnovnih ciljeva izložbe je upućivanje pogleda javnosti na osetljive fenomene čijim se manifestacijama rad Tanje Ostojić bavi, kao i osnaživanje žena u procesu razvoja svesti o važnosti sopstvenih života, sopstvenih odluka i zdravlja.

Tanja Ostojić, Izmenjena vodom, 2024, akvarel

Izložba se sastoji od odabranih radova Tanje Ostojić, realizovanih u medijima: skulpture, reljefa, crteža, veza, videa, uz objekte, fotografije i instalacije nastale u periodu od 1992. do 2024. godine. Publika će imati priliku da sagleda različite načine razrade tema kojima se autorka bavi(la) u različitim fazama svog života i kreativnog rada, kroz dijalog radova.

Prvi put će biti prikazana serija radova “Masturbacija”, fotografije iz kolekcije Muzeja savremene umetnosti Vojvodine, i dovedena u dijalog sa istoimenom skulpturom i reljefom, koji nisu izlagani van matične zbirke (kolekcija Muzeja “Terra”). Tu su i objekti i radovi u tekstilu i na papiru, koji ispituju vezu telesnog oporavka i duha, načinjeni posebno za izložbu u Savremenoj galeriji u Subotici.

Tanja Ostojić, Osnove prilagođjavanja u menopauzi, serija Izmenjena vodom, 2024, triptih 1, 2, 3, akvarel

Individualni i kolektivni radovi na tekstilu, nastali tokom radionice koju je tokom juna ove godine Tanja Ostojić održala u Savremenoj galeriji Subotica i na Paliću, istražujući, i koristeći se metodom osvajanja novog znanja o menopauzi, putem kolaborativnog kreativnog rada sa višegeneracijskom grupom žena, biće takođe prvi put predstavljeni publici.

U tri poslednje izložbene sale najavljen je zanimljiv dijalog između nekih od pionirskih radova Tanje Ostojić, koji razmatraju teme insitucionalne kritike, roda i klase, kao i istorijskog pritiska ženskih rodnih uloga u privatnom i profesionalnom kontekstu. Video instalacija “Biću Vaš anđeo”, nastala kao rezultat performansa tokom svečanog otvaranja Venecijankog bijenala 2001. godine, biće prvi put prikazana u dijalogu sa backstage fotografijama “anđela”. Dijalogom između serije fotografija “Biti princeza” (1998) i “Kvir kuratorsko pozicioniranje” (2003) razmatraju se i nebinarne pozicije koje su u njenom opusu izuzetno rano tematizovane.

Tanja Ostojić, Biću Vaš anđeo, 2001/02, video instalacija

Prema rečima Tanje Ostojić, dok su njeni rani radovi bili veoma intimni (od 17. godine i u ranim dvadesetim), tokom ratova u Jugoslaviji 1990-ih njen rad je postao smeliji, političan i angažovan, i ostao je takav sve do prve decenije 21. veka”.

“Nakon što sam završila studije skulpture na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu (BA 1995/MA 1998), odbacila sam koncept umetnosti kao proizvodnje estetskog objekta i prihvatila koncept umetnosti kao društvene prakse, umetnosti kao stvaranja društvenih odnosa, a kasnije i koncept umetnosti zasnovane na radu sa zajednicom i kolektivnim umetničkim praksama. Većinom koristeći žive umetnosti i medije zasnovane na vremenu, jedan pravac mog rada usmerio se na institucionalnu kritiku lokalnog i globalnog umetničkog sveta iz perspektive roda i geopolitičkih margina, dok se drugi pravac mog rada odnosi na širok spektar savremenih društvenih pitanja, koja proističu iz globalnih nejednakosti između globalnog Severa i globalnog Juga, u vezi sa klasnim, etničkim, rasnim, rodnim, starosnim ili kulturnim identitetima, kroz ograničen pristup, isključenje i ranjivosti”, navela je Tanja Ostojić u umetničkoj izjavi povodom izložbe u Subotici.

Tanja Ostojić,  Politike kvir kustoskog pozicioniranja: prema Rosi fon Praunhajm, Fasbinderu i Bridžu Marklandu, 2003, fotografija u boji 

Pored toga, kako je istakla, u drugoj deceniji 21. veka (do sada), i posebno u četvrtoj i petoj deceniji svog života, pružala je prostor drugima, a njena feministička umetnička praksa bila je usmerena na rad sa zajednicom.

“Sada, u trećoj deceniji 21. veka, četvrtoj deceniji svoje umetničke prakse, i na početku šeste decenije svog života, sve više se bavim tragovima, krhkošću, otpornošću, dobrobiti i iskustvom žena, i uživam u ponovnom radu sa materijalima (blato, zemlja, tekstil, odeća, vez, konac)”, navela je Tanja Ostojić, interdisciplinarna umetnica, istraživačica i edukatorka jugoslovenskog porekla, koja je međunarodno priznata kao pionirka institucionalne rodne kritike i po svom radu u oblasti društveno i politički angažovane umetnosti, te umetnosti u javnom prostoru.

“Zapažena po tome što dovodi u pitanje rodne snage integracije migranata u Evropi posle 1989. godine, Ostojić se tokom poslednjih 35 godina svoje prakse suočila sa seksizmom i drugim oblicima diskriminacije i nasilja u umetnosti i njenim institucijama. Kao umetnica migrantkinja radničke klase, čija je karijera u Srbiji započela 1990-ih, ona je takođe deo druge dijaspore — dezintegrisane Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije — i posvetila je veliki deo svoje umetničke prakse negovanju obnavljajućih veza između radnica iz postjugoslovenskog prostora i drugih ‘periferija’ sveta. Za svoju samostalnu izložbu u Savremenoj galeriji Subotica, Ostojić se vraća ženskom telu kao željnom i pobunjeničkom agensu senzualne emancipacije i ekološke obnove, kako u pojedinačnim tako i u kolektivnim radovima koji svesno ispravljaju hronični (patrijarhalni) elitizam u umetnosti i (savremenoj) medicini. Voda, blato i vezeni organski tekstil moćni su saučesnici njenih umetničkih intervencija na ovoj izložbi, pored njenog tela i tela drugih žena koje su učestvovale u njenoj radionici o plivanju i menopauzi, a čiji su radovi ovde izloženi”, navela je u tekstu za katalog izložbe (Velika senzualnost. Uranjajući feminizam Tanje Ostojić) prof. dr Jasmina Tumbas.

Tanja Ostojić, Belutak, 2024, vuneni jastuk, crveni konac  

Tanja Ostojić od 1994. godine razvija istraživačke, performativne umetničke projekte koji se bave pitanjima rodne politike, feminizma, migracija, raseljavanja, rada i etičke participacije. Njeni radovi se nalaze u značajnim muzejskim kolekcijama i izlagani su širom sveta, između ostalog: u Bruklinskom muzeju u Njujorku, na Venecijanskom Bijenalu (2001, 2011, 2024. godine), kao i na Bijenalu u Busanu u Južnoj Koreji.

Otvaranje izložbe “Žensko zdravlje, politike tela, rad, seksualnost, menopauza, transformacije i starenje” 31. avgusta biće održano u formi vođenja kroz izložbu u kojem će učestvovati Tanja Ostojić i Nela Tonković, kustoskinja Savremene galerije u Subotici.

Izložba će biti otvorena do 12. oktobra, a tokom njenog trajanja predviđen je prateći program.

Tanja Ostojić, Tragovi: Spavaćica, 2024, lekovito blato, otisak tela na pamučnoj spavaćici

Projekat Tanje Ostojić “Žensko zdravlje, politike tela, rad, seksualnost, menopauza, transformacije i starenje” (Women’s Health, Body Politics, Labour, Sexuality, Wellbeing, Menopause, Ageing and Agency) podržali su: ifa — Institut für Auslandsbeziehungen, Savremena galerija Subotica, Udruženje građana “Ženske studije i istraživanja” i Klub 60+ Savremene galerije Subotica. Tanja Ostojić i Savremena galerija Subotica ljubazno zahvaljuju Muzeju “Terra”, Muzeju savremene umetnosti Vojvodine i Gradskom muzeju Subotica za pozajmicu eksponata iz svojih kolekcija, kao i Dejanu Mrkiću iz Istorijskog arhiva Subotice za podršku u istraživanju Tanje Ostojić o urbanim kulturama plivanja na Paliću.

(SEEcult.org)