Trijumf Ćelave pevačice na Teatru na raskrću
Predstava “Ćelava pevačica” Ežena Joneska, u režiji Jagoša Markovića i produkciji Centra za kulturu u Tivtu, trijumfovala je na petom festivalu “Teatar na raskršću” u Nišu, na kojem je proglašena najboljom i odlukom stručnog žirija i žirija okruglog stola kritike i novinara.
Stručni žiri petog “Teatra na raskršću”, svečano završenog 8. septembra u Narodnom pozorištu u Nišu, dodelio je “Ćelavoj pevačici” nagrade za najbolju predstavu, najbolju žensku (Olga Odanović) i mušku ulogu (Branislav Vidaković), najbolju kostimografiju (Marija Marković Milojev), kao i specijalnu nagradu za posvećen glumački izraz (Sandra Bugarski).
Iako je za režiju nagradio Paola Mađelija za predstavu “Subota, nedelja i ponedeljak” Eduarda de Filipa, u produkciji Gradskog satiričkog kazališta “Gavella” iz Zagreba, strućni žiri naveo je u obrazloženju odluke o najboljoj predstavi da “majstorski transponovana u Boku, kako jezički, tako i vizuelno i mentalitetski”, režija Jagoša Markovića “još jednom, nažalost poslednji put, dovodi do suza i smeha na način koji malo kome može poći za rukom”.
“Kolektivna igra glumaca koji posvećeno i partnerski donose Joneskov komad, svoju fantastičnu energiju i glumačko umeće nesebično i bez zadrške daruju publici stvarajući jedinstveno i katarzično pozorišno iskustvo”, istakao je regionalni žiri koji su činili: balerina, koreografkinja i diplomirana dramaturškinja Irena Šarović (predsednica) iz Srbije, ekspert za elektronske medije i menadžment u kulturi prof. dr Nenad Novaković iz Bosne i Hercegovine, rediteljka i profesorka Dora Ružđak Podolski iz Hrvatske, scenografkinja i kostimografkinja dr Milica Bajić Đurov iz Srbije i glumac i producent Dušan Kovačević iz Crne Gore.
Ćelava pevačica, foto: Duško Miljanić
Nagrada za najbolju glumicu dodeljena je Olgi Odanović uz obrazloženje da je, zahvaljući savršenom sluhu, negovanom senzibilitetu i nalaženju prave mere u ozvučavanju govornih aspekata lika gospođe Borio, u predstavi “Ćelava pevačica” uspela da “nametne snagu i ekspresivnost svog glumačkog habitusa do nivoa potpune identifikacije gledaoca sa komičkom turbulencijom izazvanom dijalekatskim kalamburima, valerima u izgovoru i gestu, kao i posve tačnoj glumačkoj radnji”. Branislav Bane Vidaković nagrađen je zato što je svedenim glumačkim izrazom, ali gestualnošću koja nadomešta svaki konvencionalni smisao, “upleo je u svoj bogat glumački izraz i ležernost mediteranske dokolice i komičnost provincijske precioze, ne prelazeći ni jednog trenutka tanku liniju persiflaže u izrazu, pleneći darom za statično iskazivanje unutrašnje dinamike”.
Marija Marković Milojev nagrađena je za kostimografiju “Ćelave pevačice” zato što “uspešno vizuelno dočarava i razigrava karaktere Joneskovog komada apsurda, suptilno provlačeći komične, gotovo karikaturalne note u vizuelnom dijalogu predstave”.
Specijalna nagrada stručnog žirija je pripala je glumici Sandri Bugarski za posvećen glumački izraz u “Ćelavoj pevačici”, u kojem od naizgled sporedne uloge vaja glumačku vinjetu, diskretno, a opet vrlo dominantno vladajući drugim planom scenske kompozicije.
Ćelava pevačica, foto: Duško Miljanić
Žiri okruglog stola kritike, koji su činili novinarka i teatrološkinja Olivera Milošević, pisac i teatrolog prof. dr Milivoje Milivoje Mlađenović, pozorišni kritičar dr Saša Ognenovski, novinarka i pozorišna kritičarka Nataša Govzdenović, dramaturg i pedagog Jelena Popović i teatrolog i pisac dr Dejan Petković, proglasio je najboljom predstavom “Ćelavu pevačicu” uz obrazloženje da Jagoš Marković Joneskov komad seli u Boku Kotorsku, u stan građanske porodice, adaptira ga u mediteranski splin zahvaljujući prevodu na bokeški dijalekt Nevena Staničića. Marković “dekonstruiše kanonsko delo kojim se označava začetak jednom pozorišnog pokreta i uređuje ga prema svom osećanju sveta i usklađuje prema svojoj rediteljskoj poetici čije je opštepoznato obeležje Mediteran kao njegovo duhovno pribežište i ishodište njegovih najuspešnih pozorišnih ostvarenja”, naveo je žiri kritike.
Žiri novinara petog festivala “Teatar na raskršću”, koji su činili Slađana Ostojić (TV Zona Plus), Predrag Šarčević (Radio Beograd) i Borka Golubović Trebješanin (Politika) takođe je proglasio najboljom “Ćelavu pevačicu”, ističući da je u toj predstavi “ostvaren nesvakidašnji sklad svih segmenata koji čine jedno scensko umetničko delo visokih estetskih vrednosti, od izvanrednog prevoda na bokeljski dijalekt preko vizuelnih elemenata predstave, zrele a nadahnute glumačke interpretacije i, kao i uvek, autentične rediteljske vizije Jagoša Markovića”.
Stručni žiri nagradio je za režiju Paola Mađelija, navodeći da je “vođena sigurnom rukom vrsnog poznavaoca odlika i karakteristika italijanskog komičkog teatra”, njegova režija predstave “Subota, nedelja i ponedeljak” demonstrirala “ukupnost postupka koji su ovu inscenaciju učinili nezaboravnom burleskom, prožetom suptilnom lirikom kao i blagim cinizmom, tako neophodnim u procesu ozdravljenja porodičnih i društvenih odnosa”.
Po dve nagrade odnele su predstave “Antigona” Dominika Smolea, u režiji Luke Marcena i produkciji Slovenskog narodnog gledališče Nova Gorica, kojom je peti “Teatar na raskršću” i otvoren, i “Elementarne čestice” Mišela Uelbeka, u režiji Krisa Šarkova i produkciji Narodnog teatra “Ivan Vazov” u Bugarskoj.
“Antigona” je odnela nagradu za scenski pokret Lare Ekar Grlj koji je “kreiran pažljivo i struktuirano u odnosu na dramsku celinu”, gradiran od suptilnih poteza u prvom delu, u drugom “razigrava” svakog protagonistu, uvek u funkciji dramaturgije i ostalih scenskih okolnosti. Takođe, nagrađena je za originalnu scensku muziku Mitje Vrhovnika Smrekara, koja je istaknuta kao izuzetan primer “bojanja dramaturškog tkiva”.
“U prvom delu predstave veoma suptilno naznačuje eksternu atmosferu ratišta, potcrtavajuci anksioznost koju likovi doživljavaju u skučenom enterijeru, da bi se u drugom delu rasplamsala u divljem i nemilosrdnom ritmu prateći napetost koja raste na pozornici. Time se postiže krešendo koji gledaocu omogućuje da utone u gorku i nepredvidljivu tišinu samoga kraja komada, prepuštenog na milost i nemilost sebi samom”, naveo je žiri.
Žiri je za scenografiju nagradio Nikolu Toromanova za “Elementarne čestice”, navodeći da je pročišćenim likovnim stavom i zanimljivim “futurističkim” prostornim uobličenjem, prezentovao specifičnu scensku estetiku i poetiku izvođenja, te doprineo uspešnom razvoju scenskog narativa Ulbekovih likova između prošlosti i budućnosti.
Nagrada za najboljeg mladog glumca dodeljena je Martinu Dimitrovu uz obrazloženje da je sugestivnom sposobnošću da vešto varira unutar prostora lika koga tumači u “Elementarnim česticama”, sa fokusom na glavne značenjske linije prezentacije scenske radnje, ispisao nove strane savremenog glumačkog zadatka. “Njegove promišljene transformacije, kao i vešto balasiranje između mimetičkog i narativnog u igri, naselile su prostor teatra svežinom visoke glumačke stilizacije i zadivljujuć nivo fokusiranosti na mnogostruka značenja teksta i specifične zahteve režije”, istakao je žiri.
Nagrada za najbolju mladu glumicu dodeljena je Nataši Stanišić za ulogu Milice Stojadinović Srpkinje u predstavi “Poetesa” autorke i rediteljke Vide Ognjenović, u koprodukciji Udruženja gražana Novi tvrđava teatar i Srpskog narodnog pozorišta.
Prema navodima žirija, Nataša Stanišić našla je svoj put zahvaljujući izuzetnom osećaju za preplitanje tragičkog i karakternog, lirskog i buntovnog, unutarnjeg i spoljašnjeg u igri. “Njena poetesa satkana je od najfinijeg glumačkog ruha, koje obavija sudbinu žene raspetu u doba vladavine patrijarhalnih zakona, a njena unutrašnja drama predstavljena snažno, dinamički i sa puno osećaja za dramatiku epohe i duševne lomove koji iz nje proističu”, naveo je u obrazloženju žiri, koji je ocenjivao ukupno šest predstava u selekciji Spasoja Ž. Milovanovića, direktora niškog teatra.
Pored nagrađenih, u konkurenciji je bila i predstava “Mister Dolar” Branislava Nušića, u režiji Miloša Lolića i produciji Narodnog pozorišta u Beogradu.
U čast nagrađenih, niško Narodno pozorište izvelo je predstavu Borisava Stankovića “Koštana”, u režiji Jane Maričić.
Ministar kulture Srbije Nikola Selaković istakao je 2. septembra na otvaranju petog “Teatra na raskršću” da niško Narodno pozorište tokom 137 godina uspelo da opstane uprkos burnoj istoriji i brojnim nedaćama koje su tokom 20. veka zadesile Niš i Srbiju, a kako je ocenio, izgradnjom Male scene, u koju je država investirala 1,27 miliona evra, pred niškim teatrom su nove mogućnosti. “U tom svetlu, u vremenu pred nama, nastavićemo sa ulaganjima u razvoj pozorišta kako bi i Niš, posle Beograda i Novog Sada, dobio i scenu opere”, rekao je Selaković.
Selaković je dodao da će se “tim putem i zajedničkim zalaganjem, kako obnovom velike sale i zgrade pozorišta, tako i ostvarenjem novog kvaliteta i nove sfere umetničkog izražavanja”, steći uslovi da Narodno pozorište u Nišu postigne status nacionalne ustanove kulture.
Prema njegovim rečima, niški teatar će na taj način nastaviti da na najbolji način povezuje klasično i avangardno, tradiciju i novo.
*Naslovna fotografija: Ćelava pevačica, Duško Miljanić
(SEEcult.org)
