Prometej i Pravoslavna reč najbolji izdavači
Nagradu 65. Međunarodnog beogradskog sajma knjiga za najboljeg izdavača 2022. godine ravnopravno su dobili Prometej i Pravoslavna reč iz Novog Sada, a za izdavački poduhvat proglašena su Sabrana dela Stanislava Krakova, u izdanju Službenog glasnika i Univerzitetske biblioteke “Svetozar Marković” u Beogradu.
Službeni glasnik bio je i u užem izboru za najboljeg izdavača, uz čak četiri novosadske kuće – uz nagrađene, tu su bili i Akademska knjiga i Matica srpska.
Prometej je nagrađen uz obrazloženje da je “godinama jedan od najuglednijih i najplodnijih srpskih izdavača”, koji objavljuje izuzetna istorijska i književna dela domaće i strane poezije i proze, a prepoznatljiv je i po izuzetnim monografijama. “Prećutane teme, zaboravljeni događaji i ljudi, odlično uređenje knjiga i bogati izbor ilustracija su neke od odlika ‘Prometeja’”, istakao je žiri, dodajući da se time odlikuju i knjige objavljene između dva beogradska sajma knjiga, od kojih je izdvojio: “Istoriju Petra Velikog” Zaharija Orfelina, “Dela” Dejana Medakovića u 15 knjiga, te “Nastanak evropskih jezika” u dva toma autora Marija Alineija.
Pravoslavna reč ravnopravno je nagrađena kao kuća koja je između dva Sajma knjiga – koji je pauzirao inače dve pandemijske godine – objavila brojne monografije izuzetne grafičke i štamparske izrade, gradeći time osobeni izdavački identitet, posebno radeći na prepoznavanju i obnavljanju našeg nacionalnog identiteta, na njegovom očuvanju i zaštiti.
Žiri 65. Sajma knjiga, koji su činili Zlata Bojović (predsednica), Anđelka Cvijić, Dragan Simeunović i Bojan Jović, posebno je izdvojio Izabrana dela Vasilija Krestića u 15 knjiga; Sabrana dela Milorada Ekmečića (15 knjiga); Spomenicu Sveti Sava, koju su priredili episkop bački Irinej i Selimir Radulović, Na kapijama Konstantinopolja - Rusija i balkansko pitanje Slavenka Terzića, te Njegoš – biografija njegovog pesništva Mila Lompara.
Dodeljujući nagradu za izdavački poduhvat godine za Sabrana dela Stanislava Krakova, žiri je istakao da se time ispravlja nepravda načinjena kako prema tom izuzetnom piscu, tako i prema najširoj čitalačkoj publici. “Iz ideoloških razloga skrajnut iz naše književne i kulturne istorije, jedan od najznačajnijih pisaca međuratnog razdoblja, Stanislav Krakov, čitaocima se predstavlja u do sada najobimnijem izdanju, kroz deset umešno grafički oblikovanih tomova koje su sačinili izvrsni poznavaoci njegovog dela. Raspon proznih, esejističkih, putopisnih, memoarskih, dokumentarističkih i novinskih tekstova, filmskih scenarija i radova iz rukopisne zaostavštine ovog izuzetnog stvaraoca i intelektualca uronjenog u burne istorijske događaje obogaćen je izborom studija o različitim poetičkim, intelektualnim i istorijskim značenjima Krakovljevog opusa”, naveo je žiri.
U užem izboru za nagradu za izdavački poduhvat godine bila je i edicija Agora kuće Klio, Sabrana dela Grozdane Olujić, u izdanju Srpske književne zadruge, Mirče Elijade – sabrani romani, u izdanju Geopoetike, te Izabrana dela Petera Handkea, u izdanju Lagune.
Najboljim izdavačem iz dijaspore proglašeni su Akademija nauka i umetnosti Republike Srpske iz Banjaluke za ediciju “Održivi razvoj i upravljanje prirodnim resursima RS” i Matica srpska – Društvo članova u Crnoj Gori iz Podgorice za izdanje “Crna Gora kroz istorijska dokumenta (narod, jezik, crkva, država)” Jovana B. Markuša.
Prema navodima žirija, te dve izdavačke kuće su se istrajnim izdavačkim prisustvom nametnule u teškim okolnostima izdavaštva van matice. Njihova živa istraživačka delatnost u razdoblju između dva Sajma knjiga praćena je “većim brojem izdanja u raznim bibliotekama, od kojih se izdvajaju predložena edicija i navedena monografija”.
U užem izboru bili su Andrićev institut iz Višegrada (Iza Alisinog ogledala Ljiljane Pešikan-Ljuštanović), Univerzitet u Istočnom Sarajevu – Filozofski fakultet na Palama (Fototipsko izdanje časopisa Vaseljenja, 1995 – 2002) i Srpski nacionalni savet Crne Gore (Fondacija grupa Sever Podgorica: Zlatni vek srpskog pesništva, priredio Selimir Radulović).
Posebno priznanje za doprinos u oblasti nauke dobila je knjiga “Kulturna politika Kraljevine Jugoslavije 1918-1941” Ljubodraga Dimića, u izdanju kuće “Filip Višnjić” iz Beograda, uz obrazloženje da je u njoj prvi put istorijski obrađena, studiozno i celovito, kulturna politika Jugoslavije u međuratnom periodu.
“Knjiga je rezultat posmatranja ovog vremena iz ugla istorijske nauke u okviru opštedruštvenih, ekonomskih, socijalnih, političkih, kulturnih i ideoloških zbivanja koja su u ovom vremenu umnogome određivala život. Ova obimna knjiga, sa jedne strane, donosi potpuni uvid u sve vidove kulturnog života, a sa druge, daje dragocenu, pouzdanu osnovu za dalja šira istraživanja”, istakao je žiri, koji je u užem izboru razmotrio i dela “Preobražaj sveta. Globalna istorija 19. veka” Jirgena Osterhamela (Akademska knjiga), “Fantom u biblioteci” Zorana Milutinovića (Geopoetika), “Istorija trapezuntskog carstva” Radivoja Radića (Zavod za udžbenike) i “Rimska civilizacija na tlu Srbije” Miroslava Vujovića (Hera edu).
Nagrada za dečju knjigu godine dodeljena je ediciji “Znamenite Srpkinje iz pera književnica za decu”, u izdanju Pčelica izdavaštva iz Čačka, uz obrazloženje da čitaocima predstavljaju najpoznatija imena slavnih žena koje su svojim životom i delom obogatile srpsku istoriju. Reč je o umetnicama, naučnicama, književnicama koje su mišlju i umetničkim ili naučnim učinkom ostavile neizbrisivi trag, i koje predstavljaju izvanredne primere na koje svaka nova generacija može i treba da se ugleda.
“O delu Isidore Sekulić, Milene Pavlović Barili, Milice Stojadinović Srpkinje, Mine Karadžić, Žanke Stokić, Desanke Maksimović... pišu naše poznate književnice za decu, koje primerom govore o svojim prethodnicama, i nastavljaju ovim putem ukazujući kako da tradiciju treba slediti na najbolji način. Autorke nastavljaju nit ženskog stvaralaštva, umetničkog i naučnog, uspešno predstavljajući simbiozu srpske kulture iz srpskog ženskog pera”, istakao je žiri.
U užem izboru za dečju knjigu godine bile su i knjige “Babaroga” Jelene Živanović (Kreativni centar), “Ja, Milunka” Maje Kovačević (Glas Srbije), “Tri tačke sa stomakom” Elene Morando (Deksiko) i “Šumske priče” Snežane Kićović Pejaković (Zebra).
Specijalno priznanje za izdavača, knjigu ili strip u 2022. godini dobili su Književna opština Vršac (KOV) za 50 godina postojanja, Čigoja štampa za biblioteku “Ortograf”, Darkvud za stripove “Korto Malteze” i “Modesti Blejz” i Biblioteka grada Beograda za ediciju “Festovih 50”.
Žiri za najlepšu knjigu na 65. Sajmu knjiga, koji je radio u sastavu: Slavimir Stojanović, docent Fakulteta primenjenih umetnosti (predsednik), prof. dr Jovan Čekić i Mirjana Lukić, odlučio je da nagrada "Bogdan Kršić" bude dodeljena serijalu knjiga “Celokupna dela Branka Vučićevića” u izdanju Filmskog centra Srbije, u grafičkoj opremi Boruta Vilda.
Serijal enciklopedijskih tomova koji su posvećeni životu i radu legendarnog Branka Vučićevića predstavlja monumentalno ostvarenje kako u dokumentarnom, tako i u kreativnom domenu. Specifičnost duha Vučićevića i njegovih afiniteta “vešto je uhvaćena pametnim izborom papira i maestralnom, rafiniranom i nenametljivom upotrebom tipografije. Profesor Borut Vild, dizajner ovog nagrađenog opusa, prekaljeni borac za lepo i pametno, ovog puta je upotrebio svoju likovnu i životnu zrelost da bi nam nepogrešivo približio karakter jednog genija od koga svi imamo šta da naučimo”, istakao je žiri u obrazloženju.
U najužem izboru bile su knjige “Apoteoza Anarhije” Vladana Papića, “Drakula” Brem Stokera, u izdanju Kontrasta, trilogija “Crvena”, “Zelena”, “Žuta” autora Mišela Pastura, u izdanju Službenog glasnika i “Ornamenti Srbije” Milice Živadinović, u izdanju Lagune.
Stručni žiri pohvalio je ukupan utisak naslovnih strana Arete knjiga, koje “ekspresivnošću i veoma veštom upotrebom neočekivanih kolorita već godinama predstavljaju dah svežine na Sajmu knjiga”.
Nagrada za najlepšu dečju knjigu pripala je knjizi “Babaroga” u izdanju Kreativnog centra, autorke Jelene Živanović, koju je ilustrovao Boris Kuzmanović.
“Svi znamo ko je Babaroga, ali je ‘Babaroga’ Jelene Živanović i Borisa Kuzmanovića nepogrešivo posebna, sveža i nadahnuta. Njegove ilustracije nose ovu nesvakidašnju knjigu jakih vizuelnih kontrasta u nove prostore tame sa trunkom ironije kombinovanom sa dečijom naivnošću”, istakao je žiri, navodeći da se “Babaroga” izdvojila ilustracijama kao autentični kreativni komplet u kojem Kuzmanović “majstorski kontroliše svoj likovni narativ, kreirajući kod nas retko viđen ilustratorski stil bogat snažnim i sugestivnim kompozicijama u perfektnom balansu sa tekstom i temom knjige”.
Specijalno priznanje za mladog dizajnera dodeljeno je Ani Petrović za knjigu “Stripoterapija” u izdanju Kreativnog centra, uz obrazloženje da “redak slučaj kod nas da neko ume i da osmisli i da ilustruje i da napiše jedno originalno autorsko delo”, pogotovo je retko kad taj neko ima samo malo više od 30 godina.
“Ana Petrović je taj naš neko. Ova mlada autorka se predstavila svojom zrelom, mudrom i nadahnutom knjigom Stripoterapija u izdanju Kreativnog centra. Njen narativ kompletno je sinhronizovan sa autentičnom stripskom vizuelizacijom koja sadrži nagoveštaje životnih tajni protkanih pravom dozom humora. Ova knjiga je preko interneta stigla do književne publike i na taj način širem auditorijumu približila duh novih generacija, njihove motive, strahove i nadanja”, naveo je žiri.
(SEEcult.org)
