Novi vizuelni identitet MSURS

Muzej savremene umetnosti Republike Srpske (MSURS) predstavlja novi vizuelni identitet na izložbi “Proces”, koja je rezultat četvorogodišnjeg evropskog projekta posvećenog rebrendiranju ustanova kulture Zapadnog Balkana, a nakon Novog Sada, biće otvorena 8. februara u Banjaluci u proširenom izdanju. Grafički dizajner MSURS Nemanja Mićević, mentor u procesu rebrendiranja tog muzeja i autor postavke, govori u intervjuu za portal SEEcult.org o saradnji s mladim koautorima novog vizuelnog identiteta MSURS Sonjom Jovanović i Lukom Matićem, simbolici novog logotipa koji povezuje prošlost i sadašnjost, a inspirisan je starim satom na zgradi nekadašnje banjalučke železničke stanice u kojoj je sada MSURS, te o obimnoj analizi i istraživanju koji su prethodili finalnom rešenju.

- Novi vizuelni identitet MSURS rezultat je četvorogodišnjeg procesa u kojem su učestvovali i timovi mladih dizajnera, u saradnji sa mentorima. Kako je izgledao proces nastanka konačnog rešenja novog  vizuelnog identiteta MSURS, odnosno šta je sve podrazumevao tok trajanja projekta? Kako ste odabrali mlade saradnike, po čemu su se izdvojili od drugih?

Nemanja Mićević: Početkom 2021. godine raspisan je javni poziv za mlade dizajnere da učestvuju u projektu rebrendiranja institucija kulture Zapadnog Balkana. Izabrano je osam kandidata koji su podeljeni u četiri para za svaku od četiri institucije koje učestvuju u projektu: Kulturni centar Trebinje kao nosilac projekta, Muzej savremene umetnosti Republike Srpske, Umetnička kolonija Danilovgrad i Spomen-zbirka Pavla Beljanskog kao pridruženi partner na ovom projektu. Sonja Jovanović i Luka Matić su izabrani kandidati za MSURS jer sam procenio, shodno njihovim biografijama i profesionalnim afinitetima, da bismo mogli biti dobar tim. Naime, Sonja se bavi pretežno arhitetkturom i dala je svoj doprinos u strukturisanju samog procesa rada i stvaranju narativa bitnog za vizuelni identitet, a Luka Matić je grafički dizajner koji je dao fenomenalan doprinos u praktičnom smislu nudeći veliki broj skica, predloga i najrazličitijih primera primena vizuelnog identiteta. Snaga ovog tima jeste bila mogućnost da se Sonja i Luka nadopunjuju na pravi način što pokazuju rezultati prikazani na izložbi “Proces”.

Proces rada na razvoju vizuelnog identiteta smo podelili na nekoliko faza:

- prva i inicijalna faza jeste bio susret i upoznavanje tokom posete koju su kandidati Sonja Jovanović i Luka Matić imali u martu 2022. godine. Tom prilikom su se upoznali sa opštim principima rada i programskim aktivnostima MSURS, istorijatom zgrade Muzeja, radom kustosa i PR sektora, te aspektima grafičkog dizajna u ustanovi i analizom trenutnog vizuelnog identiteta MSURS;

- druga faza (april/maj 2022) podrazumevala je analizu dobrih praksi (istraživanje komplementarnih institucija kulture i njihovih primera rebrendiranja), a potom i početak primene svih stečenih znanja za izradu novih elemenata vizuelnog identiteta u okviru mentorskog plana (logo, tipografija, šeme boja i preliminarna upotreba vizuelnog identiteta na različite promotivne materijale);

- treća faza se odnosila na niz prezentacija predloga i draft verzija za novi vizuelni identitet institucije. Prva prezentacija bila je u Novom Sadu u junu 2022. godine za EU mentore, lokalne mentore i partnerske organizacije. Nakon toga je usledila i prezentacija za programski tim institucije MSURS;

- četvrta faza je podrazumevala rad na korekcijama izabranog rešenja na osnovu komentara EU mentora i institucije. Na osnovu liste komentara i smernica za svako od ponuđenih rešenja, kandidati su napravili korekcije, te kroz niz sastanaka sa lokalnim mentorom došlo je do trijaže i konačnog predloga za vizuelni identitet tokom jula, avgusta i septembra 2022. godine;

- peta i ujedno poslednja faza odnosi se na prezentaciju konačnog predloga vizuelnog identiteta EU mentorima, partnerskim institucijama i instituciji Muzeja početkom oktobra 2022. godine, te rad na razvijanju svih elemenata koji se odnose na vizuelni identitet (društvene mreže, prostorni dizajn, sajt i suveniri), a rezultati procesa rebrendiranja su prezentovani na dizajn forumu “Fluid” na Cetinju u aprilu 2023. godine.

- Novi logotip MSURS inspirisan je satom koji se nalazi iznad centralnog ulaza u muzejsku zgradu, nekadašnju železničku stanicu, povezujući na taj način prošlost i sadašnjost, dva prostora različitih namena u različitom vremenu. Šta sve još simbolizuje novi logotip Muzeja?

Nemanja Mićević: Nakon dugog istraživačkog i kreativnog procesa, te trijaže brojnih predloga kroz koje sam prošao sa Sonjom i Lukom, zaključili smo da bi sat mogao da objedini našu nameru da stvorimo znak koji bi istovremeno imao estetski potencijal i narativnu snagu. Sat svakaкo povezuje prethodnu i trenutnu namenu zgrade stare austrougraske železničke stanice. Kao što je sat nekad bio jedan osnovnih elemenata funkcionsianja procesa koji su se dešavali između dolazaka i odlazaka putnika, tako danas reflektuje misiju MSURS da “meri vreme”, svedoči umetničkim pojavama, dokumentuje ih i vrednuje. Na taj način sat postaje pripovedač i svedok prošlosti, budućnosti i onoga što je za MSURS najbitnije - sadašnjosti.

Pomenuo bih još jednu referencu koja se može pronaći u istoriji Banjaluke. Nakon katastrofalnog zemljotresa koji je zadesio Banjuluku 1969. godine, inicirana je akcija solidarnosti kojom je sakupljeno približno 750 umetničkih dela i to je predstavljalo temelj za osnivalnje institucije MSURS dve godine kasnije. Kao simbol banjalučkog zemljotresa, ostao je sat koji se zaustavio na devet časova i jedanaest minuta. Četvrtina koja nedostaje na novom logotipu MSURS upravo predstavlja ono što se tek treba desiti i što ćemo pronaći dolaskom u Muzej, kao što zaustavljanje vremena na banjalučkom “krivom satu” simbolički predstavlja jedan novi početak, najpre kao nastanak kolekcije, a potom i institucije koja svedoči kulturi ovog prostora već 53 godine.

- Da li je bilo još nekih zanimljivih ideja?

Nemanja Mićević: Kreativni proces na transformaciji i redizajnu vizuelnog rešenja podrazumevao je obimnu analizu i istraživanje neophodnih elemenata koji su bitni za instituciju kulture, te smo došli do brojnih zanimljivih rešenja.

Na osnovu predloga koji su proistakli iz istraživanja, Luka i Sonja su ponudli rešenja koja koriste sledeće elemente:

- zgradu MSURS, njenu fasadu, osnovu, krov ili neki pojedinačni element koji bi se mogao implementirati u novi vizual,

- vizual MSURS kao dinamična celina: element u kolekciji, arhitekturi zgrade ili u opštem smislu element koji može ilustrovati ono čime se Muzej primarno bavi ili estetski znak oslobođen striktnog značenja vezanog za instituciju, a istovremeno povezan sa tekovinama savremene umetnosti,

- jednostavno tipografsko rešenje akronima na ćirilici, latinici i engleskom jeziku,

- stilizovani font koji bi bio nosilac identiteta koji bi se koristio za osnovne informacije kao što je prostorna signalizacija i sl.

- rešenje koje bi funkcionisalo kao kadar, tj. šablon za dalje prezentacije,

- jedna reč iz naziva institucije koja bi bila stilizovana,

- jedno ilustrovano slovo iz naziva kao nosilac identiteta (Slovo M) ili dva (RS).

Neka od ovih rešenja su imala potencijal za dalju razradu, ali smo se ipak odlučili za ideju sata kao osnovu novog vizuelnog identiteta. Na izložbi “Proces” u Banjaluci biće predstavljen kreativni proces i sa rešenjima koja nisu usvojena.

- Vi ste dizajnirali niz kataloga i drugih materijala za izložbe i druge aktivnosti MSURS. Koliko je Vaš rad uticao na rešenje novog vizuelnog identiteta, a koliko su tome doprineli mladi dizajneri Luka Matić i Sonja Jovanović koji su radili pod Vašim mentorstvom?

Nemanja Mićević: U odnosu na druge institucije, moje mentorstvo je posebno jer sam ja jedini zaposlen kao grafički dizajner u MSURS, što je zapravo retka pojava u regionu kad su u pitanju institucije kulture. Upravo ova činjenica je u dobroj meri odredila proces nastanka i samu ideju vizuelnog identiteta. Naime, ideja jeste da osnovni znak sata bude predmet igre i novih tumačenja koje simbolišu dinamičnu prirodu MSURS. U tom smislu su ponuđeni svojevrsni meta-znakovi i drugi grafički elementi koji se mogu koristiti kao deo vizuelnog idnetiteta. Osim striktno zadatih elemenata vizuelnog identiteta, ostavljena je sloboda da se eksperimentiše u skladu sa grafičkim potrebama i posebnostima različitih projektnih zadataka. Ostale institucije su u tom smislu imale teži zadatak, jer su mentori zajedno sa mladim dizajnerima spremali nove identitete koji imaju striktna uputstva u knjigama grafičkih standarda, dok je u našem slučaju dosta fluidnije.

- Izložba “Proces” u MSURS naglašava kreativni proces nastanka dizajnerskih rešenja koja će biti deo novog vizuelnog identiteta. Na koji način će prikazati konačne rezultate projekta i stvaralački put do njih, koji je odraz raznovrsnosti institucija i projektnih partnera, kreativnih pristupa i mentorskih praksi?

Nemanja Mićević: Izložba “Proces”, nakon Novog Sada, stiže u Banjaluku i prezentuje ne samo nove vizuelne identitete do kojih se došlo za svaku od institucija, nego i sâm proces rada i projekat u celini. Imajući u vidu dosta veći izlagački prostor u Banjaluci, odlučili smo da našoj publici predstavimo proširenu postavku u odnosu na prethodnu izložbu u Novom Sadu.

U Muzeju će biti predstavljena izložba “Design for Culture” koja obuhvata radove najznačajnijih predstavnika regionalne, evropske i svetske dizajnerske scene kojom je projekat “Reculture” i započeo, foto-dokumentaciju projekta, 3D video-maping autora Mladena Đukića koji se sastoji od animacija koje se referišu na novi vizuelni identiitet MSURS, prezentacije rezultata i procesa na stvaranju novog vizuelnog identiteta sve četiri insititucije i proširena postavka čiji sam autor, a koja se detaljno bavi novim vizuelnim identitetom naše institucije. Publika će imati priliku da se upozna sa procesom kroz različite načine izlagačkih praksi koje su karakteristične za dizajnerske izložbe kao što su plakati, instalacije, prostorna signalizacija, video-prezentacija, suveniri i sl.

- Koliko je rešenje novog vizuelnog identiteta MSURS različito u odnosu na rešenja ostalih institucija uključenih u projekat i ima li sličnosti ili neke zajedničke tačke među njima?

Nemanja Mićević: Distinkcije u rešenjima novog vizuelnog identiteta su uočljive i uslovljene posebnim karakteristikama svake od insititucija kulture koje su učestvovale u ovom procesu. Zajednička tačka među njima jeste modernizacija vizuelnog identiteta uvođenjem savremenih digitalnih alata, čime svaka od institucija kulture može da posluži kao primer dobre prakse za ostale institucije Zapadnog Balkana, što i jeste jedan od najbitnijih ciljeva ovog projekta.

*Foto: MSURS

(SEEcult.org)