Na leđima palih divova

Međunarodno Bijenale industrijske umetnosti predstavlja u naredna tri meseca širom Istre radove tridesetak hrvatskih i stranih umetnika i umetničkih grupa, a nazivom “Na leđima palih divova”, prema konceptu kustoskog kolektiva Što, kako i za koga/WHW, zasnovano je na pozadini dugih istorijskih trajanja i smena različitih epoha koje su oblikovale društveni i kulturni pejzaž regije - od grčkog i rimskog carstva, preko venecijanske, austro-ugarske, francuske i italijanske vlasti, pa sve do socijalizma i recentne epohe tzv. tranzicije.

Naslov drugog izdanja Bijenala industrijske umetnosti “Na leđima palih divova” referiše na i danas žive istarske legende i folklorna predanja, među kojima je i legenda o poslednjem motovunskom divu Velom Joži, simbolu istarskog otpora koju je literarno obradio Vladimir Nazor, sažimajući u svojoj priči sažeta i sudbinu mnogih pobuna. Bijenale evocira i istarski fantastični imaginarijum u kojem je identifikacija Istre kao magične zemlje (Terra Magica) usmerena na propitivanje normalizacijskih efekata i društvene uslovljenosti koncepata magičnog, prirode i istorije, pa se bavi i mistifikacijama Istre koje odražavaju rastuću turističku eksploataciju specifičnosti te regije.

Organizovano na deset lokacija u Labinu, Puli, Raši, Rijeci i Vodnjanu, Bijenale počinje 19. jula trodnevnim programom otvaranja izložbi sa velikim brojem radova nastalih posebno za tu priliku, te brojnim performansima, projekcijama i stručnim vođenjima.

Program počinje u vodnjanskoj Apoteci, a zvanično ga otvara 20. jula u Puli kolumbijski umetnik sa londonskom adresom Oskar Murillo - monumentalnom instalacijom “Institut za rekoncilijaciju” na tremu i unutar Augustovog hrama, upotpunjenom priredbom “PO-PO” beogradske grupe Škart (pravionica i krivionica POetskih POkušaja).

Oscar Murillo, Signalling Devices in Now Bastard Territory, 2015.

Za završnicu otvaranja najavljen je performans Vlatke Horvat “Koji dođu i stoje” na ulazu u riječko brodogradilište, uz otvaranje izložbe u Muzeju moderne i savremene umetnosti (MMSU) na kojoj učestvuju: Fokus grupa, Vlatka Horvat, Siniša Ilić, Naeem Mohaiemen, Maryanto, Daniela Ortiz, Dan Perjovschi, Miljohn Ruperto, Selma Selman, Škart i Marko Tadić, a biće izloženi i predmeti iz Arheološkog muzeja Istre.

Siniša Ilić, Višak, 2018.

Vlatka Horvat, Koji dođu i stoje, performans

Među učesnicima Bijenala “Na leđima palih divova”, koje Labin Art Express XXI organizuje sa MMSU i Arheološkim muzejem Istre u sklopu projekta Rijeka - Evropska prestonica kulture 2020, našli su se i umetnici Phil Collins, Nikolay Oleynikov, Laure Prouvost, Matija i Mauricio Ferlin, Božena Končić Badurina, Zanny Begg & Elise McLeod, Nina Bunjevac, Luiza Margan, Kahlon Rajkamal, Marko Tadić & Miro Manojlović, Želimir Žilnik...

Nikolay Oleynikov, Minotaur

Marko Tadić i Miro Manojlović, Concrète Machines (13 Pieces for Prvomajska), 2018.

Luiza Margan, Restaging Monument, 2014.

Pripovedanje, istorija, poezija, turizam, magično mišljenje, pobuna, kolonijalne implikacije industrijske proizvodnje, marginalizovani identiteti, etnička čišćenja, ekstraktivizam, podzemlje, šećer, fosilna goriva, gljive, ruine, ostaci, zbirke – neki su od ključnih pojmova drugog Bijenala industrijske umetnosti koji proističu iz lokalnog konteksta. U skladu sa tim, većina radova zastupljenih umetnika vezana je za lokalni kontekst.

Radovi su, prema navodima WHW, usidreni u pitanjima u vezi sa oblikovanje savremenosti kroz praksu umetnosti, te isprepleteni sa pričama koje se bore za identitetsku prednost u shvatanju “regionalnih” posebnosti - od rudarske prošlosti Labina, istorije štrajkova i radničkih pobuna, napuštanja ekstraktivnih izvora energije i razvoja ekoloških projekata, preko antičkih i antifašističkih spomenika, fašističke arhitekture, posečenih hrastova, do razvoja turizma, egzodusa i deindustrijalizacije poslednjih decenija, tolerancije i kosmopolitizma. Naglašavajući tu isprepletenost, Bijenale ne predstavlja samo savremene umetnike i umetnice, već i neke od lokalnih spomenika i druge tragove prošlih vremena, koji ravnopravno učestvuju u  izložbenoj strukturi koju su osmislile Sabina Sabolović, Nataša Ilić, Ana Dević i Ivet Ćurin.

WHW

Polifonijom umetničkih glasova, kako su navele kustoskinje, Bijenale će  pokušati da predstavi lokalni kontekst kao veći i širi od sebe samog, nastojeći da razotkrije “ideološki” višak koji postoji u svakoj specifičnoj lokaciji i koji ga povezuje s drugim lokacijama i drugim borbama koje svuda po svetu nastoje da sačuvaju mogućnost utopijskog promišljanja budućnosti.

Matija Ferlin, Koreografija za predmete dok izvođača nema

Murillova monumentalna instalacija “Institut za rekoncilijaciju” (2018), kojom počinje drugo Bijenale industrijske umetnosti, sastoji se od crnog platna na tremu Augustovog hrama, niza crnih slika koje nastaju dugi niz godina, te figure radnika odevene u generičku radnu odeću i gumene čizme, postavljene među antičke objekte izložene u unutrašnjosti hrama. Instalirana na ulazu u Augustov hram, crna platna stvaraju impozantnu prisutnost koja komunicira s nizom sedimentiranih povesnih slojeva vidljivih na centralnom trgu u Puli, a figure unutar hrama u kontrastu su sa nevidljivošću radnika u postindustrijskim društvima. Instalacija ih vraća u simboličko srce novih servisnih industrija – antički hram koji je postao poštovana i posećena povesna baština.

Oscar Murillo, Human Resources, 2017, foto: Kristien Daem

Oscar Murillo, rođen 1986. u Kolumbiji, a živi i radi u Londonu, stvorio je u dosadašnjem radu vizuelni jezik koji obuhvata niz karakterističnih elementa i motiva: zamotana crna platna, metalne strukture koje evociraju stolove za autopsiju, slike velikog formata sastavljene od grubo sašivenih fragmenata. U radu često koristi fragmente drugih radova, prljavštinu, prašinu i krhotine iz studija. Platna na tremu Augustovog hrama već su izlagana širom sveta, a na Bijenalu umetnosti u Veneciji 2015. godine figurirala su kao centralno delo izloženo na samom ulazu u paviljon s glavnom izložbom.

CANAN, Striga, 2018.

Uporedo sa Murillovim radom, 20. jula u pulskoj Galeriji Amfiteatar biće otvorena izložba “Striga” turske umetnice CANAN, a u SENSE – Centru za tranzicijsku pravdu izložba američke umetnice Rajkamal Kahlon “Draga Jugoslavijo, žao mi je što vas moram obavestiti…”. Otvaranja se nastavljaju isti dan u Labinu izložbama u KuC Lamparni, Narodnom muzeju, Gradskoj knjižnici i bivšem bioskopu u Raši, te preformansima umetnika Matije Ferlina i Božene Končić Badurine. Za 21. jul u 10 sati ujutro, pred spomenikom na ulazu u riječko brodogradilište “3. maj” počinje participativni performans “Koji dođu i stoje” hrvatske umetnice s londonskom adresom Vlatke Horvat, koji će trajati do 18 sati.

Rajkamal Kahlon, Draga Jugoslavijo, žao mi je što vas moram obavijestiti…, 2018.

Program otvaranja počinje 19. jula u Apoteci – Prostoru za savremenu umetnost u Vodnjanu izložbom Miljohna Ruperta i Ulrika Heltofta “Voynićeve botaničke studije”.

Miljohn Ruperto & Ulrik Heltoft, Specimen 14r Podzim, 2018.

U program Bijenala uključeni su i Spomenik partizanu u kastavu (Vinko Matković), Rodna kuća Giuseppine Martinuži, Spomenik rudaru (Quintino Bašani & Berislav Iskra) i Park skulptura Dubrova u Labinu, Danteov trg, Divić dizalica u Uljaniku, Sirena na Komunalnoj palati, Spomenik mornaru (Pavle Perić), mozaik ”Kažnjavanje Dirke” i Titov park u Puli, Trg Gustavo Pulitzer Finali u Raši, Crkva sv. Romualda i Svih Svetih, Zgrada Jadrolinije, Spomenik trinaestorice streljanih (Zvonimir Pliskovac), Socijalističke freske u Osnovnoj školi na Sušaku (Vilim Svečnjak) u Rijeci, te Palača Benuši, Zbirka Sveta tela, Sedište Inkvizicije za Istru, Partizanski grafiti… u Vodnjanu.

Škart, PO-PO

Spomenik trinaestorice streljanih, Rijeka

Nina Bunjevac, Bezimena, 2018.

Bijenale industrijske umetnosti pokrenuo je 2014. godine Labin Art Express XXI u želji da revitalizuje rudnike na labinskom području koje obeležavaju višedecenijsko odumiranje industrije i rastuća zavisnost od turizma.

(SEEcult.org)