Jednoga dana Milice Tomić
Beogradska umetnica Milica Tomić otvorila je 10. septembra u Salonu Muzeja savremene umetnosti u Beogradu izložbu “Jednoga dana”, kojom predstavlja četiri rada posvećena raspadu bivše Jugoslavije, antifašizmu za vreme Drugog svetskog rata i danas, žrtvama u Srebrenici i rudniku Omarska kroz istoriju - od doba socijalizma, preko mesta zločina 90-ih i prodaje multinacionalnoj kompaniji do današnjeg korišćenja za snimanje filmova.
Otvaranje izložbe izazvalo je veliko interesovanje kolega i stručne javnosti, kao i nevladinog sektora, a Milica Tomić, koja je duže vremena prisutnija na svetskoj, nego na domaćoj sceni, zahvalila je mnogobrojnim saradnicima i pokroviteljima projekta, izražavajući zadovoljstvo što izlaže samostalno u rodnom gradu.
Navodeći da izložba za nju predstavlja "značajan dogođaj", jer “izlagati u Beogradu za mene nije bilo jednostavno, ali je bilo neophodno”, Milica Tomić je dodala da je Beograd mesto u kojem živi i radi i mesto iz koga kreće da govori i misli, ali i mesto nastanka radova na izložbi, jednako kao Tuzla i Prijedor.
“Produkcija svakog od ovih radova podrazumeva svakodnevne diskusije, razmisljanja, druženje, političke borbe i učenje u okviru jedne zajednice koja svesrdno učestvuje u njihovom nastanku”, navela je umetnica u govoru na otvaranju, zahvaljujući najpre gostima iz Prijedora i Sarajeva, učesnicima javnih radnih sastanaka grupe “Četiri lica Omarske”, koji će biti održani tokom izložbe, kao i drugim brojnim saradnicima, intelektualcima i predstavnicima nevladinog i javnog sektora, s kojima je diskutovala o temama i u polju umetnosti i u polju politike.
Izložba obuhvata radove “Poslednje slovo - A”, "Jednog dana umesto noći, bljusnuće rafal iz mitraljeza kad drukče svetlost ne može doći", “Sigurnost u putu” i rad u nastajanju “Četiri lica Omarske”, koji Milica Tomić realizuje sa Hartefakt fondom, pa će tokom izložbe biti organizovani javni sastanci radne grupe projekta, koja predlaže strategije produkcije memorijala u mediju socijalne skulpture i govora o tri epohe i četiri lica/forme rudnika Omarska: rudnički kompleks Omarska - površinski kop i nalazište metala u Bosni iz vremena socijalizma; logor Omarska, mesto masovnog ubijanja i torture 90-ih, za vreme ratova na tlu bivše Jugoslavije; rudnički kompleks Omarska u većinskom vlasništvu multinacionalne kompanije Arcelor Mittal, te Omarska kao studio za snimanje istorijskih etno blok-bastera novije srpske filmske produkcije.
Prvi u nizu radnih sastanaka grupe zakazan je već za 11. septembar, na temu “Logor kao mesto produkcije sećanja zasnovano na solidarnosti i jednakosti”, a gosti su Nusreta Sivac, Sudbin Musić i Satko Mujagić.
Rad “Poslednje slovo - A” (2003/2010) bavi se raspadom Jugoslavije, a inspirisan je fasadom sadašnjeg nacionalnog paviljona Srbije u Veneciji.
Budući da je na fasadi nekadašnjeg paviljona Srbije i Crne Gore na Đardinima ostao bio natpis JUGOSLAVIA u bar-reljefu, prostor unutar slova A - poslednjeg u nazivu današnjeg nacionalnog paviljona Srbije, Milica Tomić je uzela kao model za kalupe iz kojih je izlila dva olovna objekta.
Foto i video instalacija “Jednoga dana” (2009/2010) dokumentuje akciju/intervenciju gradnje nematerijalnog spomenika na mestima uspešnih antifašističkih akcija koje su za vreme nemačke okupacije tokom Drugog svetskog rata izvodili građani Beograda i Kopenhagena. Takođe, rad govori i o antifašizmu danas i njegovom brisanju iz javne istorije i javnog sećanja, o njegovoj aktuelnosti u odnosu na nove okolnosti i nove oblike fašizma.
Smatrajući da je danas jednostavno prepoznati fašizam u njegovim ekscesnim oblicima, umetnica pita tim radom “šta je sa fašizmom koji je svuda oko nas, koji se ne da lako prepoznati na prvi pogled, a koji je ugrađen u zakone i administraciju?”
Rad “Sigurnost u putu” (2007-2008) je ispovedni video zapis o putovanju u središte postgenocidne traume, u Srebrenicu, u svet žena bez muškaraca, kuća bez porodica, sela bez ljudi...
Prema navodima umetnice, pre tri godine krenula je na put da bi napravila crteže ubijenih tokom genocida, po sećanju preživelih članova porodice. Vrlo brzo se ispostavilo da glavni razlog njenog putovanja nisu crteži, već pokušaj razumevanja šta znači gubitak za preživele, odnosno da svaka od žena koju je srela ima svoj način suočavanja sa nenadoknadivim gubitkom, kao i politiku preživljavanja, uprkos okolnostima koje sve govore u prilog tome da nakon onog što su preživele nije moguće nastaviti zivot.
Radovi Milice Tomić se zasnivaju na konceptualizaciji odnosa umetnosti, politike, sećanja i savremenosti kroz razlicite medije, a osnovni koncept izložbe “Jednoga dana”, čiji je kustos Dejan Sretenović, je da galerijski prostor pretvori u produkcioni.
Sekvence produkcionih procesa, metoda rada i istraživanja koji su u toku, završeni ili nastavljeni drugim sredstvima i u drugom mediju, i čine osnovnu strukturu izložbe, ali su istovremeno otvoreni za saradnju u produkciji “zajedničkog dobra” - ključnom produktu i zajedničkom imenitelju svih tih procesa rada. To, naravno, podrazumeva i stvaranje mreže odnosa i komunikacije kao i različite politike koje tokom proizvodnje postaju integralni deo radova.
Prema navodima Milice Tomić, polazno mesto tih procesa je Beograd kao osnovno mesto produkcije, odnosno mesto sa koga misli i govori.
Najproduktivniji deo izložbe zapravo će biti javni sastanci Radne grupe “Četiri lica Omarske”, koji su zamišljeni kao dislokacija socijalne skulpture van mesta terora koja time postaje mesto izlaganja i mesto produkcije politike solidarnosti i jednakosti.
U ovoj fazi projekta, javni sastanak je prvi oblik zajedničkog dobra i interface uključivanja postojećih arhiva, novih učesnika i publike. RGČLO javnim sastankom ispituje strategije i politike izlaganja umetnosti koja je u procesu, čini vidljivim mreže odnosa ljudi, mrtvih i živih, i stvari koje svojim delovanjem produkuju zajedničko dobro.
Kreatori i učesnici u projektu: Mirjana Dragosavljević, Srđan Hercigonja, Viktor Milanović, Vladimir Miladinović, Marija Ratković, Dejan Vasić, Sandro Hergic, Zoran Vučkovac, Milica Tomić, Heartefact (Andrej Nosev, Milica Milić, Stanislav Tomić), DELVE (Ivana Bago, Antonija Majača) i drugi.
Posetioci izložbe pozvani su da učestvuju u javnim radnim sastancima Radne grupe “Četiri lica Omarske”, kao i u čitajućim grupama Arhiva-biblioteke-knjižare “Učitelj neznalica” u Salonu MSUB.
Teme javnih sastanaka tokom trajanja izložbe su “Solidarnost i politika prisustva” (gosti: Žene u crnom) i “Politike i strategije umetničke produkcije i izlaganja/Politike sećanja i kulturno-umetnička produkcija” (gosti: Ivana Bago, Antonia Majača, Vida Knežević, Radenko Milak, Borka Pavićević, Branko Dimitrijević, Milena Dragićević-Šešić, Andrej Nosev, Danilo Prnjat).
Čitajuće grupe posvećene su temama “Šta nam je ostalo posle logora?” (moderator Branimir Stojanović), “Treba braniti društvo”, Mišel Fuko; “3 teorije: ideologija, nacija, institucija”, Rastko Močnik; “Šta nam je ostalo posle Aušvica?”, Đorđo Agamben.
Milica Tomić je diplomirala i magistrirala na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu 1990. godine, a od 2001. radi kao gostujuća predavačica i voditeljka radionica na akademijama umetnosti i institutima za savremenu umetnost u Helsinkiju, Roterdamu, Salcburgu, Stanfordu i Beču, kao voditeljka internacionalnih edukativnih projekata sa studentima/kinjama iz Finske, Norveške, Švedske, Islanda, Austrije, Beča, Beograda i Prištine.
Međunarodnu karijeru počela je 1997. godine, a učestvovala je na bijenalima u Sao Paolu (1998), Veneciji (2001, 2003), Istanbulu (2003) Sidneju (2006), Pragu (2007), Đumriju (2008) i Trondhajmu (2010).
Radovi Milice Tomić su deo kolekcija, kao i deo brojnih izložbi u međunarodnim institucijama umetnosti uključujući: Kunsthalle Wien i MUMOK- Museum Moderner Kunst Stiftung Ludwig u Beču, Fundacio Joan Miro u Barseloni, MSUB, Kunsthalle Fridericianum u Kaselu, Kusthallen Nikolaj, Centar za savremenu umetnost u Kopenhagenu, Brooklyn Museum of Art u Njujorku, Freud Museum u Londonu, KIASMA, Nykytaiteen Museo, Muzej savremene umetnosti Kiasma u Helsinkiju, Stedelijk Museum u Amsterdamu...
Izložba u Salonu MSUB biće otvorena do 10. oktobra, a organizovana je uz podršku Heartefact Fonda, Cyber entertainment, Gete-instituta Beograd, Pakta za stabilnost jugoistočne Evrope, Ministarstva kulture Srbije i Filmskog centra Srbije.
Sajt MSUB je www.msub.org.rs, a Heartefact fonda www.heartefact.org
*Foto: Saša Reljić
**U PRILOGU: Govor Milice Tomić na otvaranju izložbe
(SEEcult.org)
