Dizajn za novi svet
Izložba “Dizajn za novi svet” o ulozi grafičkog dizajna u kreiranju i širenju glavnih obeležja i postulata jugoslovenske države, otvorena je 29. decembra u Muzeju istorije Jugoslavije (MIJ) u Beogradu. Izložba je fokusirana na najvažnije motive utkane u brend nekada nove države na ovim prostorima, koje prikazuje kroz osam celina: državni simboli, kult Josipa Broza Tita, revolucija i NOB, kult radnika, u službi naroda, industrijalizacija, modernizacija i blagostanje.
Na izložbi “Dizajn za novi svet”, čiji su autori kustos MIJ Ivan Manojlović i viša kustoskinja Muzeja za umjetnost i obrt u Zagrebu Koraljka Vlajo, predstavljeno je više od 250 plakata iz zbirki ta dva muzeja, kao i iz Muzeja za arhitekturu i dizajn iz Ljubljane i Muzeja savremene umetnosti iz Beograda, ali i iz privatnih kolekcija.
Izložba obuhvata i više od 200 publikacija iz Narodne biblioteke Srbije, 100 poštanskih maraka iz fonda MIJ, više od 80 kutija šibica iz fonda Muzeja za umjetnost i obrt i 300 zaštitnih znakova radnih organizacija iz fonda Muzeja primenjene umetnosti i privatnih kolekcija.
Izborom grafičkog materijala dokumentovan je razvoj ključnih službenih i neslužbenih državnih simbola: od zastave trobojke i grba, preko zvezde, srpa i čekića do kulta Titove ličnosti i nezaobilazne crvene boje, ali i odnosa dizajnera i tadašnjeg društva naspram onoga što oni zastupaju i predstavljaju.
Prvo autorsko vođenje, Ivan Manojlović
Naslov izložbe, koju je otvorio grafički dizajner Slavimir Stojanović, inspirisan je knjigom “Dizajn za stvarni svijet” Viktora Papaneka, značajnog austrijsko-američkog teoretičara dizajna, koji je 70-ih i 80-ih godina izvršio snažan uticaj na generacije mladih dizajnera u Jugoslaviji. Termin dizajn za stvarni svet podrazumeva dizajnersku praksu kojom se pronalaze rešenja za stvarne probleme zajednice i time zauzima aktivistička pozicija prema profesiji.
“Pozicija dizajnera sve do raspada države ostala je ista, a profesionalni aktivizam kojim su se borili ogledao se u obezbeđivanju šire sistemske podrške za ovakvu vrstu posla. Jedan od najvećih rezultata ove borbe je razlikovanje pojma primenjena umetnost od dizajna, kroz institucionalizaciju dizajna i osnivanje obrazovnih institucija, čemu je dosta pomogla i organizacija popularnih izložbi širom Jugoslavije”, izjavila je na otvaranju izložbe direktorka MIJ Neda Knežević.
Sedmi kongres Saveza komunista Srbije, Miloš Ćirić, 1974; SFRJ 1945-1975, Aleksandar Pajvančic Aleks
Izložbom dominira plakat, kako zbog svoje veličine i vizuelne snage, tako i zbog važnosti koju je imao kao opšteprihvaćeno sredstvo masovnog prenošenja poruka u tadašnjem društvu. U nastojanju da približi iskustvo prisustva grafičkog dizajna u svakodnevici socijalističkog čoveka, izložba poseže za sveprisutnim grafičkim formama poput novčanica, poštanskih maraka, kutija šibica, poslovnih čestitki, kalendara, fabričkih kataloga i kompanijskih logotipa.
JAT, Jugoslovenski aerotransport, oko 1960.
Posetioci će imati priliku da premijerno pogledaju i sedam intervjua sa značajnim učesnicima jugoslovenske dizajnerske scene, snimljenih u Beogradu i Zagrebu.
Osmi kongres Saveza komunista Hrvatske, Mihailo Arsovski, 1978.
Poseban segment izložbe čine radovi studenata Visoke škole likovnih i primenjenih umetnosti strukovnih studija (VŠLPU) u Beogradu, koji pokazuju odnos mlade generacije dizajnera prema ulozi dizajna u društvu danas.
Izložba će biti otvorena do 29. maja 2016. godine.
V. Milosavljević (SEEcult.org)
