Dimitrijević o Jasenovcu
Pomoćnik ministra kulture Srbije Branislav Dimitrijević govoriće 29. juna u Kulturnom centru Rex u Beogradu o Spomen području i Memorijalnom muzeju logora Jasenovac, koji je posetio nedavno, a izlaganje će biti praćeno i vizuelnim materijalom.
Pomoćnik ministra kulture Srbije Branislav Dimitrijević govoriće 29. juna u Kulturnom centru Rex u Beogradu o Spomen području i Memorijalnom muzeju logora Jasenovac, koji je posetio nedavno, a izlaganje će biti praćeno i vizuelnim materijalom.
Nakon što je u nedavnim medijskim debatama više puta pozvan da iz pozicije pomoćnika ministra kulture za međunarodne odnose i istoričara umetnosti komentariše današnju postavku, inače treću po redu od osnivanja Memorijalnog muzeja, Dimitrijević je sa Rajkom Đurićem i Dejanom Ristićem, u delegaciji Ministarstva kulture, službeno posetio Spomen područje i Memorijalni muzej.
Izlaganje Dimitrijevića o Jasenovcu deo je redovnog programa Rexa “Gde su bili, šta su radili?”, a počeće u 19 sati.
Spomen područje Jasenovac s Memorijalnim muzejem osnovano je 1968. na predlog Saveza udruženja boraca Narodnooslobodilačkog rata SR Hrvatske radi “očuvanja trajne uspomene na žrtve fašističkog terora i borce NOR-a stradale u Drugom svetskom ratu u koncentracijskim logorima Jasenovac i Stara Gradiška, kao i radi očuvanja tekovina antifašizma”.
Krajem aprila ove godine održana je komemoracija povodom 64. godišnjice proboja zatvorenika iz logora smrti Jasenovac (22. aprila 1945), a predsednik Hrvatske Stjepan Mesić poručio je tada u oštrom govoru da u Hrvatskoj, koja je na putu ka EU, nema mesta za one koji veličaju fašizam, koketiraju sa ustaštvom i koji bi iznova pisali istoriju.
“Obračun pojedinaca koji se ne mogu pomiriti sa istorijskim činjenicama sa antifašizmom i njihovo kompromitovanje žrtava fašizma u Hrvatskoj neće proći. Nedoučeni istoričari, lažni borci za ljudska prava, oni koje bi mogla sustići tužba za ratne zločine, napadaju zadnjih dana antifašistički pokret i mene lično, misleći kako je pri kraju moj predsednički mandat, pa je sada došlo vrijeme za reviziju istorije”, rekao je Mesić, ističući da to neće proći.
Mesić je rekao i da antifašistički pokret u Hrvatskoj i Jugoslaviji nije bio zločinački pokret, kao i da njegov vođa Josip Broz Tito nije bio zločinac, iako je zločina u ime osvete bilo.
“Ali je zato zločinački bio ustaški pokret i njihova država, koji su se na žalost kitili hrvatskim imenom”, rekao je Mesić, osuđući svako koketiranje sa ustaštvom.
Koncentracioni logor Jasenovac bio je mesto zatočenja, prisilnog rada i likvidacija, u prvom redu srpskog pravoslavnog stanovništva koje je, u cilju stvaranja čiste etničke teritorije, trebalo potpuno iskoreniti s područja Nezavisne Države Hrvatske, kao i Jevreje i Rome, koji su rasnim zakonima bili diskriminirano stanovništvo. U logoru je stradao i određen broj Hrvata - komunista i antifašista, kao i članova njihovih porodica i drugih protivnika ustaškog režima.
Prema podacima Spomen područja Jasenovac, do sada su prikupljeni iz više izvora podaci o 75.159 žrtava, od kojih je za 57.614 kao mesto smrti naveden logor u Jasenovcu, a za 12.220 logor u Staroj Gradiški, dok je za osam osoba mesto smrti nepoznato.
Prema tim podacima, u Jasenovcu je ubijeno 35.215 muškaraca, 20.469 žena i 19.475 dece do 14 godina starosti, od kojih je ukupno 42.104 Srba, 156.591 Rom, 11.900 Jevreja, 3.658 Hrvata, 1.080 Muslimana...
Ustaški koncentracioni logor Jasenovac prostirao se na prostoru od 210 kvadratnih kilometara, sa obe strane reka Save i Une.
Krajem 50-ih godina preduzeti su prvi koraci za obeležavanje prostora bivšeg logora III Ciglana u Jasenovcu, a 1960. upućen je poziva arhitektima Zdenku Kolaciju i Bogdanu Bogdanoviću da predlože rešenja za obeležavanje prostora bivšeg koncentracionog logora.
Prihvaćeno je rešenje Bogdanovića za spomenik “Cvet”, kao “znak vječitog obnavljanja - građevina, kao superstruktura, okrenuta dvojno - kriptom prema žrtvama iz kojih vuče svoj koren i krunom, nekom vrstom obrnute kupole - prema svetlosti i suncu. Simbolično, prema životu i slobodi...”
Spomenik je svečano otkriven 4. jula 1966. godine, a put do njega popločan je pružnim pragovima koji su simbolični nastavak sačuvane pruge kojom su pristizali transporti logoraša.
Memorijalni muzej Spomen područja Jasenovac izgrađen je neposredno uz uže područje bivšeg ustaškog logora III Ciglana Jasenovac i svečano je otvoren 4. jula 1968. godine, a autorka idejne i sadržajne koncepcije bila je Ksenija Dešković.
Memorijalni muzej sastojao se od izložbene i bioskopske dvorane. Sastavni deo stalne muzejske postavke bila je skulptura Dušana Džamonje “Reljef posvećen žrtvama fašizma u Jasenovcu”.
Muzejski postav obnovljen je 1988. godine, prema idejnom i sadržajnom rešenju Dragoja Lukića i Antuna Miletića, a posle rata 90-ih, nova muzejska postavka svečano je otvorena krajem 2006. godine, prema idejnoj koncepciji Nataše Mataušić. Autor likovne postavke i rešenja je Leonida Kovač, a arhitektonskog dela Helena Paver Njirić.
Prema navodima na sajtu Spomen podružja Jasenovca, u Memorijalnom muzeju s prostorom od 350 metara kvadratnih nije bilo moguće izložiti svu muzejsku i arhivsku građu, te se pri izradi muzejskog postava pristupilo multimedijskom rešenju.
U tom cilju je izrađena i baza podataka u kojoj je detaljno hronološki i tematski obrađeno 65 tema, a sastavni deo baze podataka i nove stalne postavke je i Poimenični popis žrtava koncentracionog logora Jasenovac od 1941. do 1945.
Sajt Spomen područja Jasenovac je www.jusp-jasenovac.hr
(SEEcult.org)
