Digitalni arhiv Pulskog filmskog festivala
Pulski filmski festival objavio je internet stranicu na kojoj su na jednom mestu dostupne relevantne informacije o istoriji tog festivala, započetoj u junu 1954. godine pod nazivom “Revija domaćeg filma”, kao i o njegovoj bogatoj tradiciji i razvoju u manifestaciju kakva je danas, kada se održava 71. put.
Stranica predstavlja prvu fazu šireg projekta kojem je cilj digitalno očuvanje i javna prezentacija istorijske građe. U tom smislu, planirano je periodično dopunjavanje novim sadržajima iz arhiva, uključujući digitalne materijale koji će dodatno osvetliti razvoj i uticaj Pulskog filmskog festivala (PFF) kroz decenije na infrastrukturni, društveni i kulturni aspekt Pule, te na taj način posetiocima omogućiti celovit uvid u uloge koje je PFF odigrao.
Arhivska stranica PFF projekat je koji će se, zbog svoje obimnosti, odvijati u nekoliko faza od kojih je prva gotova. Prva faza je svojevrsno opširnije izdanje lane objavljene monografije. Ona donosi popis svih prikazanih filmova, prateće programe, arhivske fotografije, kao i starije novinske članke, odnosno digitalna izdanja kataloga za novije vreme. Na sajtu se ujedno nalaze svi dobitnici nagrade Zlatna arena kako po kategorijama, tako i po godinama.
Sama platforma zamišljena je kao jednostavna za pretraživanje putem vremenske crte.
Sledeća faza ostvariće se u saradnji sa Povesnim i pomorskim muzejem Istre – Museo storico e navale dell'Istria koji će do kraja godine preuzeti festivalsku građu i pokrenuti postupak digitalizacije materijala. Potom će digitalizovani materijali takođe biti postavljeni na sajt.
Namera je u poslednjoj fazi proširiti i povezivanje s hemerotečnom i arhivskom video građom. Radi se o višegodišnjem projektu koji će se svake godine dopunjavati novim materijalima, a organizatori PFF-a pozivaju i građanstvo da svojim sugestijama i materijalima učestvuju u stvaranju te važne arhivske stranice.
Posetioci mogu, između ostalog, saznati da je na prvoj Reviji domaćeg filma, održanoj pod vođstvom Marijana Rotara, trijumfovao film "Vesna" Františeka Čapa, koji je osvojio nagradu publike za najbolji film, najboljeg reditelja i najbolju glumicu (Metka Gabrijelčić). Službeni žiri nije bio imenovan, pa je publika dodelila nagrade, a za najboljeg glumca proglašen je Dušan Janićijević za ulogu u filmu "Stojan Mutikaša", dok je za najbolji dokumentarni film proglašen "Naši dokumenti Okroglica" Milana Kumara.
Prikazano je tada pet domaćih igranih filmova, dve koprodukcije i 16 dokumentarnih filmova, što je zapravo bila celokupna godišnja filmska produkcija u tadašnjoj SFR Jugoslaviji.
Nakon uvažavanja inicijative da je jugoslovenskoj državi potreban filmski festival i napetog izmenjivanja potencijalnih budućih lokacija, filmovi se 1955. godine projektuju iz kabine smeštene na prvoj stepenici gledališta pulske Arene. Uz podršku Vjesnika u srijedu i glavnog urednika Fadila Hadžića, izlazi prigodna edicija čiju naslovnicu potpisuje Fedor Hanžeković, uz zaključak: "Neka (njeni) počeci budu dostojni lepote ovog grada, koji tako divno spaja drevnost Augustove Arene s mladošću filmske umetnosti. I neka to s ponosom nazovemo našim festivalom!"
Centar festivalskog sistema (p)ostaje Arena i pridružuje joj se hotel Riviera u koji gosti pristižu prepunim autobusima. Posebnu pažnju u Areni pleni Golikov film "Djevojka i hrast" kojem je publika oduševljeno pljeskala nakon i za vreme projekcije, čime je na reditelja usmerena i pažnja vlasti. Zbog nagrađivane pripovetke iz vremena Nezavisne države Hrvatske (NDH), uskraćuju mu sredstva za nova ostvarenja sledećih desetak godina. Završnoj večeri prisustvovao je i pokrovitelj Festivala, predsednik SFRJ Josip Broz Tito, kao i predsednik Skupštine Moša Pijade, koji su pogledali kratki animirani film "Crvenkapica", dokumentarni "Dokumenti jednog života" i prvu cinemascope projekciju u Jugoslaviji "Tri novčića u fontani" (Jean Negulesco).
Do kraja pedesetih, izuzev dugometražnih i kratkometražnih filmova, često je van konkurencije prikazivano i nekoliko stranih filmova u različitim kategorijama.
Godina 1955. upamćena je po višestruko nagrađivanim adaptacijama "Pop Ćira i pop Spira" rediteljke Soje Jovanović prema romanu Stevana Sremca i "Svoga tela gospodar" Fedora Hanžekovića prema pripovetki Slavka Kolara.
Novi zaokret u organizaciji predstavlja osnivanje ustanove Festival jugoslovenskog filma u Beogradu, koju osniva Udruženje filmskih proizvođača u cilju organizacije festivala domaćeg filma. Na prvom festivalu koji je organizovala ta ustanova, 1958. godine, trijumfovali su "H-8…" Nikole Tanhofera, koji ujedno prvi osvaja novu nagradu publike "Jelena", "Cesta duga godinu dana" Đuzepea de Santisa i "Kroz granje nebo" reditelja-debitanta Stoleta Jankovića.
Kritika i gosti, iako oduševljeni Festivalom i novinama, ponajviše zameraju jednoličnost repertoara, dominaciju tema vezanih za Drugi svetski rat, nedostatak komedija i zabavnih žanrova.
Sam kraj dekade obeležava debitant Veljko Bulajić filmom "Vlak bez voznog reda" koji 1959. osvaja tri nagrade. To je ujedno bio i poslednji Festival na kojem su prikazivani igrani, kratkometražni i dokumentarni filmovi, jer se naredne godine kratki i dokumentarni program prebacio na Beogradski festival, takođe u organizaciji novooformljene ustanove, da bi se potom najbolji vratili na ekran Arene kao uvertira u dugometražni program.
U godini u kojoj su sve ulaznice za Arenu bile rasprodate osam dana pre početka Festivala, 1965 - na inicijativu "Kino kluba Beograd“ i pulskog "Jelena“, osnovan je Međuklupski autorski festival amaterskog filma, najveća smotra amaterskog filmskog stvaralaštva, kolokvijalno nazvana MAFAF, Mala Pula ili Prljavi film. U kategorijama igranog, animiranog, dokumentarnog i eksperimentalnog filma znalo je biti i do 500 prijavljenih filmova koji su prolazili selekciju profesionalnih sineasta, a pobednički su radovi prikazivani u Areni pre projekcije celovečernjih igranih filmova. Mnogi su autori započeli karijeru ili se okušali u novim smerovima u sklopu MAFAF-a, među kojima Živojin Pavlović, Dušan Makavejev, Vladimir Petek, Ivan Martinac, Kokan Rakonjac, Lordan Zafranović, Karpo Aćimović-Godina, Želimir Žilnik, Kiril Cenevski, Mihovil Pansini, Ivica Matić, Miroslav Mikuljan, Franci Slak i mnogi drugi.
Na 14. Festivalu poboljšavaju se tehnički uslovi prikazivanja postavljanjem nove projekcijske kabine, novog projektora i tranzistorskog uređaja za simultano prevođenje. Time se napokon stalo na kraj brojnim tehničkim poteškoćama i kvarovima koji su kod publike i filmskih autora izazivali veliko nezadovoljstvo. To je i godina u kojoj je ukinuta selekcija, pa su svi filmovi konkurisali za nagrade, a pljeskalo se "Diverzantima" Hajrudina Krvavca, "Brezi" Ante Babaje i "Protestu" Fadila Hadžića, i kada su prikazana vrhunska ostvarenja kao što su "Skupljači perja" Aleksandra Saše Petrovića i "Ljubavni slučaj ili tragedija službenice PTT-a" Dušana Makavejeva. Već sledeće godine opet je uveden sistem selekcije, o rasporedu prikazivanja odlučivalo se žrebom, a najviše pažnje privukao je izuzetan broj debitanata - od Branka Ivande s filmom "Gravitacija ili fantastična mladost činovnika Borisa Horvata", preko Bate Čengića s "Malim vojnicima" i Trajčeta Popova s "Makedonskom krvavom svadbom", do Mikija Stamenkovića s filmom "Vuk s Prokletija".
(SEEcult.org)
