120 godina Muzeja grada Beograda, i dalje čeka stalan smeštaj

Muzej grada Beograda obeležio je 20. oktobra - na nekadašnji praznik oslobođenja Beograda u Drugom svetskom ratu - 120 godina postojanja, a prema navodima nadležnih, uskoro bi trebalo prvi put u istoriji da dobije namensku zgradu, nakon rekonstrukcije bivšeg vojnog zdanja u Resavskoj.

Ministarka kulture i potpredsednica Vlade Srbije Maja Gojković izjavila je da se radovi na rekonstrukciji i prenameni Nove vojne akademije u Resavskoj privode kraju, te da će novi dom MGB omogućiti “novo poglavlje u očuvanju vredne baštine, na radost svih poštovalaca umetnosti i kulture”.

Maja Gojković, dobitnica priznanja MGB za doprinos očuvanju i razvoju kulture, rekla je da je saradnja Ministarstva i tog muzeja u poslednje tri godine na izuzetno visokom nivou, ističući ujedno značaj MGB izvan nacionalnog i regionalnog nivoa. Priznanje koje je dobila, kako je navela, predstavlja za zajednički nastavak rada na osnaživanju kulture i njenih institucija, kako bi domaćoj i međunarodnoj javnosti moglo da se u što većoj meri prikaže i približi kulturno blago koje Beograd i Srbija poseduju.

“Odolevajući brojnim ratnim i drugim izazovima sa kojima su se Beograd i Srbija suočavali tokom 20. i 21. veka, MGB je postao i autentični pripovedač, koji materijalnim dokazima kazuje o istoriji, kulturi i tradiciji naše zemlje. Svedočeći o razvoju Beograda od praistorije do savremenog doba, ispisao je neke od najlepših stranica života srpske prestonice kroz različita razdoblja”, istakla je Maja Gojković.

Podsećajući da je osnovan davne 1903. godine, Maja Gojković rekla je da je MGB sve vreme “ponosno i prkosno delio sudbinu svojih sugrađana” i da se, uprkos hroničnom višedecenijskom nedostatku adekvatnih smeštajnih kapaciteta za sve bogatiju riznicu, razvio u muzej kompleksnog tipa koji u potpunosti ispunjava muzeološku i obrazovnu ulogu. “O tome uverljivo svedoči i činjenica da Muzej poseduje oko 150.000 predmeta, među kojima su dela velikog umetničkog i istorijskog značaja”, istakla je Maja Gojković, napominjući da se neprocenjivo bogatstvo koje baštini MGB ogleda i u brojnim legatima koje su mu slavni i poznati građani Beograda kroz istoriju poklonili ili poverili na upravljanje.

Maja Gojković istakla je i da je u poslednje tri godine Ministarstvo podržalo veći broj projekata i programskih sadržaja MGB, a posebno je istakla podršku revitalizaciji Zavičajnog muzeja Zemuna, smeštenog u čuvenoj Spirtinoj kući, kao i u delu programskih aktivnosti novog Salona Muzeja. "Zbog značaja koji Muzej nesporno ima za kulturno nasleđe ne samo Beograda, već i čitave naše zemlje, uverena sam da će ova ustanova u bliskoj budućnosti dobiti prostor uređen i opremljen prema najsavremenijim muzejskim standardima”, izjavila je Maja Gojković, ne pominjući konkretan datum.

Dodala je da će “novi dom u Resavskoj ulici, gde se radovi na rekonstrukciji i prenameni Nove vojne akademije privode kraju, omogućiti novo poglavlje u očuvanju vredne baštine, na radost svih poštovalaca umetnosti i kulture”.

“Svaki pojedinac i svako društvo koji žele da napreduju, moraju da znaju svoje korene i svoju istoriju. Zato je očuvanje bogatog nasleđa prioritetan zadatak svih nas koji se na bilo koji način bavimo kulturom. Rad Muzeja grada Beograda upravo je dobar primer kako se pristupa zaštiti kulturne baštine, njenoj afirmaciji i uspešnom predstavljanju”, istakla je Maja Gojković, čestitajući direktorki MGB Jeleni Medaković, zaposlenima i svim Beograđanima 120 godina postojanja tog muzeja.

Na svečanosti povodom obeležavanja 120 godina Muzeja grada Beograda predstavljanja je i monografija priređena tim povodom, a svečanosti su, između ostalih, prisustvovali i supruga predsednika Srbije Aleksandra Vučića, Tamara Vučić, i ministar spoljnih poslova i potpredsednik Vlade Srbije Ivica Dačić, koji su takođe dobitnici priznanja.

Povodom jubileja, MGB pripremio je niz programa objedinjenih sloganom “Prvih 120 godina”.

Izložba Oslobođeni grad – Beograd oktobar 1944 u Muzeju Banjičkog logora otvorena je od 18. oktobra do 3. decembra kao deo obeležavanja jubileja, a obuhvata 36 originalnih fotografija iz kolekcije MGB u vezi sa “Beogradskom operacijom” (11-22. oktobar 1944) u okviru koje su jedinice Prve armijske grupe Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije i jedinice Trećeg ukrajinskog fronta Crvene armije oslobodile Beograd od nemačke okupacije. Posetioci imaju priliku da vide kako je Beograd izgledao po završetku borbi, atmosferu na ulicama grada, defilee oslobodilaca i dr. Autor većine fotografija na izložbi je Rista Marjanović, a manji broj njih su snimci Vojina Đorđevića i nepoznatih fotografa.

Uporedo sa njim, u Konaku kneginje Ljubice otvoren je drugi deo izložbe 120 godina – 120 predmeta koja predstavlja izbor predmeta iz Odseka za arheologiju i Zbirke za arhitekturu i urbanizam. Ideja vodilja je da se posetiocima prikaže kako je izgledao život na teritoriji Beograda u različitim periodima njegove duge istorije, zbog čega obuhvata i prikaze rekonstrukcije praistorijskih kuća i neki od sačuvanih predmeta koji su se u njima nalazili, pojedine dragocene primerke sačuvane iz srednjevekovnog Beograda despota Stefana, kao i onog pod vlašću Austrijanaca, dok poslednji deo čini prikaz razvoja Beograda u sklopu Srbije, od kraja 19. veka do prvih decenija nakon Drugog svetskog rata.

Deo izložbe, koja je otvorena do 22. oktobra, je i “Nadvratnik” despota Stefana, koji nigde nije bio izlagan poslednjih 30 godina.

MGB obeležava jubilej i posebnim programom u Salonu na Bulevaru kralja Aleksandra. Izložba “120 godina 120 predmeta” u Salonu MGB obuhvata do 31. oktobra izbor reprezentativnih predmeta iz Odseka za istoriju kulture i umetnosti i Odseka za istoriju, uključujući dela Uroša Predića, Paje Jovanovića, Save Šumanovića, kolekcije gravira Beograda, deo salona kraljice Natalije, a premijerno je predstavljena slika “Zid” Miće Popovića.

Muzej grada Beograda potiče od Opštinskog muzeja, osnovanog odlukom beogradskog Opštinskog odbora 15. oktobra 1903. Prethodno su otkupljene zbirka starih stvari i oružja, od Samuila Stevanovića, i kolekcija planova i crteža Beograda nastalih između 1521. i 1789. godine, od minhenskog antikvara Rozentala, čime je postavljena osnova budućeg muzeja.

Odlukom o osnivanju opštinskog muzeja, otvoren je i problem njegovog smeštaja koji, i pored nekoliko pokušaja, nije bio rešen sve do 1929. godine. Tada je formirana objedinjena institucija Biblioteka i muzej Opštine grada Beograda, kojom je rukovodila dr Marija Ilić Agapova i koja je bila smeštena u jednoj prostoriji u zgradi Opštine, u Ulici Uzun Mirkovoj 1.

Poklonima Beograđana i otkupima koje je vršila Opština, fondovi Opštinske biblioteke i muzeja su rasli, pa je u narednom periodu u dva navrata iznajmljivan prostor za njihov smeštaj. U jednom od njih, na drugom spratu kuće u Ulici kralja Petra 26, u samo jednoj prostoriji, u januaru 1931. godine je otvorena prva stalna izložbena postavka. Zatim je, 1935. godine, otkupljena zgrada u Ulici Zmaj Jovinoj 1, u kojoj je ubrzo otvorena i stalna muzejska postavka. Muzej i biblioteka su nastavili da zajedno funkcionišu do 1940. godine, kada su zvanično formirane dve odvojene ustanove koje su do danas nastavile da koegzistiraju pod istim krovom.

MGB se izdvaja kao samostalna ustanova 1941. godine pod imenom Gradski muzej. Prvi upravnik bio je dr Miodrag Grbić, arheolog, kustos Muzeja kneza Pavla. Tokom Drugog svetskog rata muzejska biblioteka radila je do 1943. godine s manjim prekidima, što je izdvaja u odnosu na druge gradske biblioteke. Sredinom 1945. godine, Gradski muzej biva preimenovan u Muzej grada Beograda.

Problemi sa smeštajem nisu ometali rast i razvoj MGB, koji danas broji blizu 150.000 predmeta. S vremenom se menjala i unutrašnja organizacija i angažovano je sve više stručnjaka.

Danas se poslovi u Muzeju obavljaju u sklopu četiri stručna odseka - za arheologiju, istoriju, istoriju kulture i umetnosti, i zaštitu, sa službama za konzervaciju, dokumentaciju, izdavaštvo, edukaciju i specijalnom bibliotekom sa starom i retkom knjigom i više od 20.000 naslova. MGB se razvio u muzej kompleksnog tipa, sa teritorijalnom nadležnošću nad pokretnim kulturnim nasleđem na prostoru Grada Beograda i svih opština koje ga sačinjavaju.

MGB od 1948. godine redovno učestvuje i sprovodi sistematska i zaštitna arheološka iskopavanja, zahvaljujući kojima se kontinuirno dopunjavaju fondovi arheoloških zbirki.

Poslednjih godina, Muzeju grada Beograda su na upravljanje i korišćenje dati i spomenik Stefanu Nemanji na Savskom trgu i prostor u Bulevaru kralja Aleksandra 30, u kojem radi Salon MGB, posvećen prvenstveno savremenoj umetničkoj sceni.

Izdavačku delatnost MGB je započeo još pre Drugog svetskog rata, a ona se u decenijama koje su usledile sve više razvijala. Prvenstveno je posvećena muzejskim kolekcijama, a obuhvata izložbene i kataloge zbirki, monografske publikacije i vodiče kroz stalne postavke. Od 1954. godine izlazi serijska publikacija Godišnjak grada Beograda, u kojoj se objavljuju naučni i stručni radovi iz oblasti društvenih i humanističkih nauka, sa fokusom na teme vezane za Beograd.

Problem trajnog i adekvatnog smeštaja Muzeja, međutim, i dalje nije rešen.

Arhitektonski konkurs za idejno rešenje rekonstrukcije i prenamene zgrade nekadašnje Nove vojne akademije, u Resavskoj ulici 40b, koja je MGB-u data na korišćenje 2002. godine, sproveden je 2016. godine. S obzirom da su ispunjeni svi uslovi i obezbeđena neophodna sredstva, MGB očekuje početak radova na realizaciji tog projekta skoro useljenje u sopstveni prostor, uređen i opremljen prema najsavremenijim muzejskim standardima.

U sastavu MGB su, inace, i: Muzej Tome Rosandića, Zavičajni muzej Zemuna, muzeji Jovana Cvijića, Banjičkog logora, Paje Jovanovića, Kralja Milana, Ive Andrića, Konak kneginje Ljubice, Muzej Mladenovca, Zbirka ikona Sekulić, te arheološko nalazište “Belo brdo” u Vinči, rodna kuća Stepe Stepanovića u Kumodražu, Zavičajni muzej Žarkova, Legat Mome Kapora.

Muzej grada Beograda baštini i legat Roberta Cihlera Gašparevića, muzičke i književne legate.

Foto: Dario Konstantinović

(SEEcult.org)