Zbornik o Žiki Pavloviću – kino-poeti velikog crnila

Knjiga “Živojin Pavlović – Kino-poeta velikog crnila” osvetljava filmski opus Živojina Žike Pavlovića (1933-1998) kroz tekstove kolega, prijatelja i saradnika tog istaknutog reditelja crnog talasa, koji je ostavio ogroman trag u istoriji srpskog i jugoslovenskog filma.

Izdavači zbornika su Leskovački kulturni centar (LKC) i Leskovački internacionalni festival filmske režije (LIFFE), koji je posvećen ovom velikanu i čija nagrada za režiju nosi ime Živojin Žika Pavlović.

Rade Šerbedžija, Miša Radivojević, Nenad Pavlović, Darko Bajić i Goran Gocić, koji je autor uvodnog eseja i glavni urednik izdanja, predstavili su 18. maja u MTS dvorani monografiju za koju su tekstove pisali Pavlovićevi saradnici (Nebojša Pajkić, Goran Milašinović, Stole Popov), glumci (Rade Šerbedžija, Dragan Nikolić, Svetozar Cvetković), kolege (Puriša Đorđević, Miša Radivojević, Rajko Grlić), studenti (Darko Bajić, Milena Marković, Slobodan Šijan) i drugi. Knjiga je ilustrovana do sada neobjavljenim Pavlovićevim crtežima i fotografijama više autora.

Direktorka LKC–a Sanja Conić izrazila je zadovoljstvo što je ostvarena ideja urednika filmskog programa LKC-a i jednog od glavnih organizatora festivala LIFFE Dragana Jovića, te zahvalila porodici Pavlović na pomoći da knjiga izađe iz štampe, kao i umetničkom direktoru LIFFE Darku Bajiću, uredniku izdanja Goranu Gociću, a takođe i mnogobrojnoj publici koja je došla na promociju prve knjige iz edicije LIFFE – Srpski filmski reditelji.

Rade Šerbedžija je pročitao deo svog teksta iz zbornika u kojem se, između ostalog, priseća poslednjeg susreta sa njegovim Žilijenom - kako ga je voleo zvati, sredinom 90-ih u Skadarliji. Podsetio je i na Pavlovićevo ogorčenje zbog tadašnje srpske političke scene, revidiranja istorije i brisanja “svih onih tananih veza među ovim našim južnim Slovenima”.

U tim previranjima moj prijatelj je “ostao to što je oduvek bio: pametan, mudar, postojan, častan i plemenit čovek. Veliki pisac i filmski režiser. Ponosan sma i sretan što sam bio njegov glumac”, rekao je Šerbedžija, koji je igrao u četiri Pavlovićeva filma i u TV seriji “Pesma”.

Miša Radivojević je takođe pročitao svoj tekst iz zbornika, u kojem je iz Pavlovićevog “raznovrsnog i neponovljivog učinka” izdvojio film “Zaseda” (1969) – “sjajan, snažan, subverzivan, dubok-višeznačan-čudesan film”, koji ga je i uplašio, jer je nakon prvog gledanja u Puli posumnjao da li je on sam dorastao da snimi svoj prvi igrani film.

Pitajući se šta je u darovitim ljudima koji prave filmove “ostalo od Žike Pavlovića, od njegovog dara, hrabrosti, razumevanja i osećanja života”, rekao je da se od genija teško može nešto ukrasti, ali da vas on može inspirisati i da “gledanje dobrih filmova ohrabruje, donosi niz zadovoljstava, postajete bogatiji i mudriji”.

Darko Bajić je zahvalio Radivojeviću i Šerbedžiji što su radi promocije doputovali iz Herceg Novog, odnosno Rijeke, što govori o njihovoj ljubavi i poštovanju za Žiku Pavlovića.

“Mislim da je naš festival dobio snagu i energiju onog trenutka kada nam je porodica odobrila da naša najveća nagrada nosi ime ‘Živojin Žika Pavlović’. Njegovo ime je bilo inspiracija mnogim autorima čitave zemlje u kojoj smo živeli nekada i današnjeg jugoslovenskog kulturnog prostora. I mladi autori s velikim pijetetom dolaze da prime tu nagradu”, rekao je Bajić.

Cilj novopokrenute edicije, kakon je dodao, jeste uspostavljanje pravih vrednosti nakon decenija njihovog uništavanja tokom raznoraznih tranzicija.

Na promociji su pročitani i delovi tekstova iz zbornika koje su svojevremeno pisali glumac Dragan Nikolić – čuveni Džimi Barka iz filma “Kad budem mrtav i beo” (1967) i reditelj Puriša Đorđević.

Sin Živojina Pavlovića, i sam reditelj Nenad Pavlović, izrazio je zahvalnost zbog izlaska ove knjige “s fantastičnim tekstovima, kao i zbog emotivnih govora Šerbedžije i Radivojevića”, te se prisetio bliske veze njegovog oca i nedavno preminulog Puriše Đorđevića.

Nenad Pavlović je ovog proleća bio na festivalu u Vizbadenu gde je prikazan njegov film “Trag divljači” (2022), snimljen prema romanima Živojina Pavlovića. Kako je na festivalu zemlja u fokusu bila Slovenija, prikazan je i film “Doviđenja u budućem ratu” (1980), koji je Pavlović snimio u slovenačkoj produkciji.

“Gledao sam tu restaurisanu verziju iz Slovenačke kinoteke i film me je razneo. Toliko je emotivan, ne zato što je to film mog oca, već zato što je fantastično filmsko delo. Mislim da je najvažnije što ostaje iza Živojina to što i dalje možemo da otkrivamo njegova dela i u filmu i u književnosti i da ih proučavamo”, izjavio je Nenad Pavlović.

Goran Gocić je zahvalio svim autorima na tekstovima i velikom trudu, dodajući da je projekat trajao nekoliko godina, a da se on uključio pre devet meseci, da posao nije bio lak, ali da mu je čast što je učestvovao u tako divnoj knjizi.  

“Generacija Žike Pavlovića je za mene generacija očeva. Oni su mi bili uzori. Kada sam gledao Žikine i filmove Dušana Makavejeva, Želimira Žilnika osećao sam se privilegovanim što svedočim o velikoj umetnosti mog vremena. Mislim da ono što je u našoj kulturi veliko to su srednjevekovni manastiri, epska poezija, Ivo Andrić i crni talas”, izjavio je Gocić.

(SEEcult.org)