Was ist Kunst? u Filmforumu
Čuveni rad Raše Todosijevića “Was ist Kunst?” iz 70-ih godina tema je Filmforuma 4. septembra u Studentskom kulturnom centru u Beogradu, uz projekciju i razgovor sa tim istaknutim i nagradjivanim umetnikom.
“Was ist Kunst?” je kao video rad, u svojoj prvoj verziji (Was ist Kunst, Patrizia Hennings?), nastao kao video-performans u produkciji Galerije Krizinger iz Insbruka, u mestu Brdo u Istri, u periodu od 1. do 9. oktobra 1976.
Kasnije su nastale još dve njegove video verzije, a više puta je izvođen i kao performans - na Pariskom bijenalu mladih 1977, pa u Galeriji Sretna Nova Umetnost te iste godine, te pod nazivom “Was ist Kunst? - Zabranjeno pušenje” u Galeriji Mospan u Varšavi 1978, kao “Was ist Kunst, Malgožata?” na Internacionalnm festivalu pod nazivom “Perfomance & Body” u Galerji Labirint u Lublinu 1978, kao “Was ist Kunst?” na Internacionalnim performans susretima u SKC-u 1978 i u Osterrichischer Kunstverenin u Beču, na Internacionales performance festivalu 1978...
U tekstu u katalogu “Nova umetnost u Srbiji, Pojedinci, grupe pojave, 1970-1980” (MSU Beograd, MSU Zagreba i Galeriji umetnosti u Prištini, 1983), Ješa Denegri tvrdi da je taj rad preloman za Todosijevićevu strategiju kao umetnika. Tim radom Todosijević se odvaja od principa “proglašenja (nominacije umesto formulacije) umetničkog dela” koji je, prema Denegriju, primenjivao u performansima pod nazivom “Odluka kao umetnost”, da bi počeo da primenjuje “upitnu formu izjašnjavanja o prirodi umetnosti, tvrdeći pri tome da sam način na koji umetik postavlja pitanje o umetnosti jeste umetničko delo”.
U istom tekstu Denegri navodi citat iz Todosijevićevog do tada neobjavljenog teksta u kojem stoji da su “performansi pod nazivom ‘Was ist Kunst?’ politički performansi u najširem smislu te reči - ne umetnost u službi politike, nego umetnost koja društveni performans sublimira u jedan umetnički performans naglašavajući u tom sublimiranju neke karakteristike društvenog događanja, fenomena psihologije masa, demagogije jezika, stalnog ponavljanja - u jednom katarzičnom naglašavanju”.
Dejan Sretenović, u tekstu u katalogu Todosijevićeve retrospektive u MSUB-u (MSU, Beograd 2002), tvrdi da je taj performans “delo čvrsto ukotvljeno u objektivnosti fizičke akcije, proizvodnji a ne simulaciji nasilničkih akata” i tu polemiše sa Denegrijem.
Šolhamer u katalogu za Todosijevićevu izložbu na 54. Bijenalu u Veneciji (MSUV, Novi Sad, 2011), to nasilje tretira i u odnosu na potencijalnog posmatrača koji, po njemu, biva doveden u “jedan identifikacioni konflikt: oni su mučitelji modela i ujedno umetnika, jer on neurotično očajava nad pitanjem koje postavlja”.
Umetnik je u radu prisutan glasom, koje je vrlo ekspresivan, iako je u komandnom tonu, i takvo mučenje samog umetnika se može u njemu čuti...
Branislav Dimitrijević je u katalogu/knjizi “Video umetnosti u Srbiji” (SCCA, Beograd 1999) izneo svoju verziju odnosa tog nasilja spram posmatrača, baveći se videom i načinom na koji je kroz njega performans predstavljen: “klaustofobično kadriranje performansa čiji je efekat intimidacije i agresivnosti pojačan statičnošću kamere; kritička intonacija u odnosu na poimanje umetnosti i njenu ideološku matricu, naglašena je medijskim trajanjem koji čini događaj opresivnijim za gledaoca putem real-time prenošenja”.
Todosijević je do sada u svom umetničkom radu realizovao crteže, slike, grafike, kolaže, skulpture, objekte, instalacije, performanse, video radove, plakate, programske tekstove i priče, pa i grupne izložbe (od “Umetnost, Ironija, itd” do “Privatno-Javno”).
U katalogu “Velike južne predstave” (SKC Beograd, 1980) Denegri to tumači kao rezultat strategije “nomadskog ponašanja”, i to “sa ciljem zauzimanja što šireg područja ispoljavanja vlastitih ideja, stavova i pogleda, pri čemu se svesno više ne vodi računa o zahtevima za homogenošću stila kao osnovne prepoznatljive oznake nekog autorskog opredeljenja”.
Kakvo mesto rad sa pokrenim slikama zauzima u jednom takvom opusu biće tema razgovora na Filmforumu, a polazna tačka za razgovor biće projekat “Was ist Kunst?”
(SEEcult.org)
