Umetnost i rat
Leopold muzej u Beču posvetio je stogodišnjici početka Prvog svetskog rata veliku izložbu o sudbini austrijskih umetnika koji su delovali između 1914. i 1918. godine, uz odabrane radove savremenih autora iz zemalja sa kojima je Austro-Ugarska ratovala pre jednog veka. Među njima je i Srbija koju predstavlja Dragoljub Raša Todosijević. Radovi savremenih umetnika iz Italije, Rumunije, Rusije i Srbije trebalo bi na izložbi “And yet there was art! Austria 1914-1918” (Ipak, bilo je umetnosti! Austrija 1914-1918) da uspostave vezu sa sadašnjim vremenom.
Posetioci će od 9. maja moći da vide 200 radova umetnika kao što su Egon Šile (Egon Schiele), Oskar Kokoška (Kokoschka), Albin Egera-Lienc (Egger-Lienz), Anton Kolig i Koloman Moser, od kojih je oko 40 iz kolekcije Leopold muzeja, 30 iz Leopold kolekcije II, a 130 iz javnih i privatnih austrijskih i međunarodnih zbirki.
Izložba je nedavno najavljena intervencijom bečkog umetnika Marka Lulića na fasadi Leopold muzeja, koja poziva posetioce da razmisle o Evropi nekada i sada.
Marko Lulić, Sarajevo 84
Lulićeva instalacija “Sarajevo 84” (dimenzija 2x14 metara) podseća na Olimpijske igre 1984. u Sarajevu, gradu u kojem je 70 godina ranije ubijen austrijski prestolonaslednik Franc Ferdinand, što je bio okidač za početak Prvog svetskog rata. Sarajevo se i treći put u toku jednog veka našlo u centru pažnje evropske i svetske javnosti – 90-ih godina za vreme rata u BiH i raspada bivše Jugoslavije.
Osim Lulića i Raše Todosijevića, u grupi savremenih umetnika koji učestvuju na izložbi su i Paola de Pietri iz Italije, Raluca Popa iz Rumunije, Dmitrij Gutov iz Rusije, te Veronika Drejer (Dreier) i Franc Kapfer (Franz) iz Austrije.
Raša Todosijević postavlja rad
Kustosi Elizabet Leopold (Elisabeth), Ivan Ristić i Stefan Kucenberger (Kutzenberger) uzeli su ratna iskustva Šilea, Egera-Lienca i Koliga kao početnu tačku izložbe.
“Ja sam vojnik sada i upravo sam prošao kroz 14 najtežih dana u životu”, napisao je Šile 1914. Tokom vojne obaveze, Šile je slikao ruske ratne zarobljenike, kao i svoje nadređene. Kolig je zapisao u ratnoj zoni 1916: “Slikam u velikom stresu”. Eger-Lienc je, u međuvremenu, kako je navedeno u katalogu izložbe, razmišljao na italijanskom frontu o neumitnoj sudbini.
Egon Šile, Reclining Woman, 1917. Ulje na platnu, 96x171 cm, vl. Leopold muzej.
Dok su slikari opisivali strahote rata, u Austriji i neutralnim zemljama organizovane su izložbe velikog formata. Čak i u jeku rata Kolo Moser slikao je radove intenzivnog kolorita.
Naslovna strana magazina "Der Ruf" (specijalno ratno izdanje "Rat", novembar 1912) sa autoportretom Egona Šilea iz 1910. Privatna kolekcija, Beč
Istovremeno, Gustav Klimt je radio ženske portrete, alegorije i pejzaže Aterskog jezera.
Eger-Lienc, Finale, 1918. Ulje na platnu, 140x227 cm, vl. Leopold kolekcija II
Kada je Klimt umro u februaru 1918. godine, Šile je nacrtao umetnika na samrti. U oktobru iste godine ovekovečio je svoju suprugu koja je umirala od španskog gripa. To su mu bili i poslednji radovi, jer je i sam preminuo od iste bolesti nekoliko dana nakon nje.
Koloman Moser, Ljubavnici, 1914. Ulje na platnu, 99,8x74,7 cm, vl. Leopold kolekcija II
U okviru izložbe, 15. i 16. maja biće održan simpozijum koji obuhvata panele o organizovanju izložbi za vreme rata, ratnim izložbama, propagandi i umetnosti u ratu…
Simpozijum obuhvata i scenski omaž austrijskoj književnici i neumornoj mirovnoj aktivistkinji Berti fon Sutner (Bertha von Suttner, Prag 1843 - Beč 1914), povodom stogodišnjice njene smrti. Berta fon Sutner bila je, inače, prva žena kojoj je dodeljena Nobelova nagrada za mir (1905).
Izložba “And yet there was art!” biće otvorena u Leopold muzeju do 15. septembra.
*Foto: Leopold muzej, Raša Todosijević
(SEEcult.org)
