Tradicija i nove tehnologije
Etnografski muzej u Beogradu proslavio je 21. septembra 108. rođendan otvaranjem savremeno koncipirane izložbe “Zubun”, koja je
preteča stalne postavke planirane za 2011. godinu, a ukazuje na dinamične veze prošlosti i sadašnjosti i nudi nov pogled na tradicionalnu nošnju kao prepoznatljiv deo srpskog kulturnog identiteta.
Etnografski muzej u Beogradu proslavio je 21. septembra 108. rođendan otvaranjem savremeno koncipirane izložbe “Zubun”, koja je
preteča stalne postavke planirane za 2011. godinu, a ukazuje na dinamične veze prošlosti i sadašnjosti i nudi nov pogled na tradicionalnu nošnju kao prepoznatljiv deo srpskog kulturnog identiteta.
Ministar kulture Srbije Nebojša Bradić, otvarajući izložbu čija je autorka Mirjana Menković, rekao je da su početkom 21. veka primetne velike promene u muzejskoj teoriji i praksi, pri čemu komunikacija i dijalog sа posetiocima postaju izuzetno važni.
“Danas nije više, kao nekada, ajbitnije koliko se predmeta nalazi u muzeju, već šta se sa njima čini. Jer muzeji više nisu samo ‘kuće predmeta- već kuće ideja’”, rekao je Bradić, dodajući da smo svedoci da procesi globalizacije i društvenih transformacija, pored toga što stvaraju uslove za zbližavanje ljudi i razmene među njima - daju i povoda ozbiljnim opasnostima gubljenja vrednosti, ali i opasnostima nestajanja i uništenja materijalne i nematerijalne kulturne baštine.
Ističući da izložba “Zubun” pokazuje najveću i najbolje očuvanu kolekcija Etnografskog muzeja, koja predstavlja najreprezentativnije predmete srpske narodne nošnje s kraja 19. i u prvoj polovini 20. veka, Bradić je podsetio da je zubun i jedan od najstarijih odevnih elemenata na južnoslovenskom balkanskom prostoru uopšte.
“Danas se nalazimo u 'kući' posvećenoj upravo očuvanju i zaštiti tradicionalne kulturne baštine na teritorije Srbije, ali i njenom promovisanju i unapređenju. Ovo je posebno važno ako imamo u vidu da i zajednice i pojedinci, takođe, igraju značajnu ulogu u očuvanju, zaštiti kao i ponovnom stvaranju nematerijalne kulturne baštine, doprinoseći obogaćenju kulturne raznolikosti i ljudske kreativnosti”, rekao je Bradić.
Prema njegovim rečima, uvođenjem novih tehnologija upravo na izložbi “Zubnu” (touch ekrani) omogućeno je posetiocima da se upoznaju sa materijalnom kulturnom baštinom - muzejskim predmetima, ali i sa nematerijalnom kulturnom baštinom, koju mogu da prate preko postavljenih ekrana, diveći se lepoti predmeta, ali istovremeno i veštini i umeću starih seoskih i gradskih majstora.
U nadi da će nastaviti da podižu svest o značaju zaštite tradicionalne kulturne baštine za dalje generacije, Bradić je čestitao Etnografskom muzeju rođendan i poželeo da izložba “Zbunu” podstakne sve na kreativnost - da odeća tradicije postane deo svakodnevne mode.
V.d. direktorka Etnografskog muzeja Vilma Niškanović zahvalila je Ministarstvu kulture na “finansijskoj i moralnoj podršci” i najavila novu stalnu postavku tog muzeja za 2011. godinu.
Naziv zubun je u tradicionalnoj kulturi odevanja srpskog naroda iz perioda XIX i prve polovine XX veka bio široko rasprostranjen na južnoslovenskom balkanskom prostoru za gornji odevni predmet tipa dugog prsluka, koji je najčešće bio bez rukava, spreda celom ivicom razrezan i različite dužine. Izrađivan je od domaće vunene tkanine, sukna, pretežno bele boje. Iako se vezuje i za muški odevni asortiman, zubun je, dominantno, ženski odevni predmet.
Iz XIX i prve polovine XX veka, po načinu izrade, pre svega, deo je ženske domaće radinosti, ali i umeća seoskih i gradskih majstora.
Korišćen tokom cele godine, i leti i zimi, nesporno praktičan, pažnju istraživača s kraja XIX i u XX veku privlači još jednom njegovom osobinom: u likovno-estetskom smislu, to je jedan od najreprezentativnijih odevnih predmeta u srpskoj narodnoj nošnji.
U muzejskim zbirkama zubun se ubraja u najzastupljeniji predmet, a kolekcija Etnografskog muzeja, na osnovu podataka sakupljenih u centralnoj kartoteci, broji 622 predmeta.
U toku pripreme izložbe i izrade kataloga, u obzir je uzeto 574 predmeta iz muzejskih zbirki narodnih nošnji Slovenije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Srbije, Crne Gore i Makedonije, koji se mogu vezati za stanovništvo različite konfesionalne i etničke pripadnosti.
To je najveća i najbolje očuvana Kolekcija iz XIX veka s južnoslovenskog balkanskog prostora i njeno prvo predstavljanje u ovom obimu, koje pruža posetiocima nova saznanja iz kulturne istorije srpskog naroda, ali i kulture odevanja sa šireg balkanskog prostora.
Uoči otvaranja izložbe, dodeljena je i nagrada "Borivoje Drobnjaković" za značajan dopinos u oblasti etnologije i etnografske muzeologije, koju je dobio Ljubomir Andrejić, sekretar i bibliotekar Odeljenja za etnologiju i antropologiju u penziji.
Andrejić je uradio niz tematskih bibliografija, među kojima su “Bibliografija o narodnoj nošnji I i II”, “Bibliografija etnografije”, “Obredni kolači”, “Prilog bibliografiji o etnogenezi”…
Nagradu "Borivoje Drobnjakovic" za najbolji diplomski rad iz oblasti etnologije i etnografske muzeologije odbranjen u školskoj 2008/2009. godini dobila je Marija Krstić za diplomski rad "Diskursivne prakse u seriji Kursadžije - Grand proizvodnje: etnički stereotipi i šta sa njima".
Diplomski rad Marije Krstić predstavlja originalnu, nadahnutu i nadasve duhovitu primenu antropološke diskurzivne analize na igranu seriju "Kursadžije", koja je bila jedan od najgledanijih proizvoda domaće televizijske produkcije u proteklih nekoliko godina.
(SEEcult.org)
