Slučaj Makavejev i Divljina pobednici 47. Festa

Najboljim filmom u domaćem takmičarskom programu 47. Festa, koji je prvi put obuhvatao i manjinske koprodukcije, proglašen je dokumentarni film “Slučaj Makavejev ili proces u bioskopskoj Sali” Gorana Radovanovića o slavnom reditelju Dušanu Makavejevu, kome je Fest posthumno bio i posvećen. “Slučaj Makavejev” dobio je i Politikinu nagradu “Milutin Čolić”. Trijumf je ostvario i film “Šavovi” Miroslava Terzića o krađi beba, koji je osvojio nagradu “Nebojša Đukelić”, kao i nagradu žirija FIPRESCI. U međunarodnoj konkurenciji nagradu Beogradski pobednik osvojio je američki film “Divljina” Pola Dejnoa.

Uručenjem nagrada, 47. Fest svečano je zatvoren 3. marta u Sava centru, nakon 125 premijernih filmova, od kojih je 14 bilo u Glavnom takmičarskom programu, a 13 u nacionalnoj konkurenciji Srpski film (Srbija i prijatelji).

Jasenka Jasniger Radovanović, producentkinja filma "Slučaj Makavejev"

Žiri Glavnog takmičarskog programa, koji su činili Goran Bogdan, Nada Šargin, Joana Uričaru, Bojan Vuletić i Sanja Vejnović, odlučio je da nagradu Beogradski pobednik za najbolji film dodeli reditelju Polu Dejnou za porodičnu dramu “Divljina” (Wildlife), uz obrazlozenje da "suptilnim filmskim jezikom i minimalističkim stilom" uvodi gledaoce u "autentičan, iskren i emotivan svet mladog tinejžera, koji neplanirano sazreva pre vremena, pokušavajući da se nosi sa promenama koje njegovi roditelji preživljavaju". "Izuzetna glumačka igra, vizuelna svedenost koja očarava i snažni emotivni saspens, razlozi su da nagrada Beogradski pobednik za najbolji film pripadne filmu Divljina", istakao je žiri.

Nagrada žirija otišla je filmu “Crni anđeo” Luisa Ortege, koji su na Festu predstavili argentinski glumci Lorenco Fero i Ćino Darin. "Sugestivnom stilizacijom, a pre svega fascinantnom glumačkom zavodljivošću oba aktera, autori ovog ostvarenja uverili su nas, svim čulima - i slikom i zvukom i srcem, da u svemu prelepom ima nečeg demonskog", naveo je žiri o tom filmu nastalom prema istinitoj priči o višestrukom ubici Karlosu i njegovom prijatelju i saradniku.

Za najbolju režiju nagrađena je Nadin Labaki iz Libana za film “Kapernaum”, koji je odneo i nagradu za najbolji debi (Zan Al Refeza). Žiri Festa istakao je da je rediteljka tog filma o dečaku koji je tužio roditelje zbog toga što su ga rodili, a zanemarili, "izuzetnom veštinom za režiranje neprofesionalnih glumaca i uverljivim dokumentarističkim pristupom" uvukla gledaoce u "autentičnu i snažnu priču o aktuelnim temama izbeglica, trgovine ljudima, roditeljske ljubavi, te napravila izuzetno emotivno filmsko ostvarenje koje nikoga ne ostavlja ravnodušnim".

Nagradu za najbolji scenario dobio je Ivan Salaj za hrvatski film “Osmi poverenik”, koji je i režirao, a zasnovan je na istoimenom romanu Renata Baretića o korumpiranom političaru proteranom zbog učešća u skandalu na najudaljenije ostrvo kako bi organizovao tamo lokalne izbore. "U vremenu kada izgleda da nema nade, pojavljuje se mesto van svakog sistema koje prkosi svim zakonima i pravilima. U želji da sačuvaju tu svoju utopijsku nezavisnost, junaci ove originalne priče uspevaju da promene i sebe, ali i svet oko sebe, budeći toliko potrebnu nadu na kraju", naveo je žiri, koji je Salaju dodelio nagradu zbog "originalne, duhovite i emotivno ispiričane priče".

Najbolju žensku ulogu ostvarila je Grasijela Borhes (Graciela Borges) u filmu “Spokoj” argentinskog reditelja Pabla Trapera, gosta Festa, dok je za najbolju mušku ulogu nagrađen Matej Zemljič za film “Posledice” Darka Štantea.

O najboljim filmovima u takmičarskom programu Srpski film (Srbija i prijatelji) odlučivao je žiri koji su činili Jao Vang, Lazar Bodroža, Milan Marić, Danijel Rafaelić i Albert Videršpil, a nagradu Beogradski pobednik za najbolji film dodelio je Goranu Radovanoviću za “Slučaj Makavejev ili proces u bioskopskoj sali”, zasnovan na audio snimku tzv. javne diskusije o filmu “WR: Misterije organizma” Dušana Makavejeva iz 1971. godine, koja je bila uvod u njegovu zabranu.

"Slučaj Makavejev", kako je istakao žiri, odlična je rekonstrukcija prekretnice novog jugoslovenskog talasa i važan trenutak filmske istorije.

"Ponovnim povezivanjem sadašnjosti i prošlosti možemo bolje da razumemo film i politiku Srbije i sveta, kao i vreme i sećanje. Žiri se divi i ceni hrabrost reditelja i njegovu jedinstvenu viziju rekonstrukcije od pronađenih snimaka u tako osetljivoj strukturi. Gospodine Gorane Radovanoviću, pozdravljamo vas. Gospodine Dušan Makavejev, nedostajete nam", naveo je žiri u obraloženju.

Nagrada žirija dodeljena je Ivanu Markoviću, direktoru fotografije nemačko-srpskog filma “Bio sam kod kuće, ali…” rediteljke Angele Šanelek, koja je gošća Festa, a dobila je Srebrnog medveda za režiju na proteklom 69. Berlinalu. U njenom filmu, kako je istakao žiri, gledalac učestvuje u slagalici koju mora rešiti. "Intenzivna kamera Ivana Markovića uspeva da napravi topografiju od delova slagalice. To je topografija života protagonista, njihovog okruženja i Berlina". Žiri je nagradom Markoviću odao priznanje veštinama srpskih direktora fotografije uopšte, izrazivši nadu da će se ta "vrsta kreativne saradnje sa srpskim umetnicima dodatno razvijati u narednim godinama".

Za najboljeg reditelja proglašen je Bobo Jelčić iz Hrvatske, za film “Sam samcat” o razvedenom ocu koji sudskim putem pokušava da dobije ćešći kontakt sa kćerkom. Iako Jelčićev junak nikada nije sam, film uspeva da pokaže koliko se oseća usamljeno bez svoje ćerke. Jelčić u jasno definisanim poglavljima "stvara kolaž Markovog sveta. Kroz taj kolaž dobijamo uvid u mnoge slojeve hrvatskog društva", istakao je žiri, ukazujući i na "spektakularan rad Bobe Jelčića sa glumcima; čak i u najmanjim ulogama".

Bobo Jelčić

Nagradu za najbolji scenario dobio je Miha Macini (Mazzini) iz Slovenije za film “Izbrisana”, koprodukciju Slovenije, Hrvatske i Srbije, koja se bavi problemom građana kojima su 90-ih godina u Sloveniji poništene lične karte i tako su izbrisani iz sistema. Macini je nagrađen zbog "briljantnog načina pridruživanja traumatskoj i apsurdnoj istorijskoj pozadini zajedno sa borbom žene koja je odbila da ostane nevidljiva, i svojim impresivnim prikazom emocija i iskustva samohrane majke koja se suočava sa nasiljem i pritiskom svoje jake volje”.

Nagradu je u ime Macinija, koji je bio gost Festa, primio glumac Sebastijan Kavaca, koji igra i u hrvatsko-srpskom filmu “Aleksi” za koji je rediteljka Barbara Vekarić dobila nagradu za najbolji debi.

Najboljom glumicom proglašena je Snežana Bogdanović za ulogu u filmu “Šavovi” Miroslava Terzića o krađi beba iz beogradskih porodilišta, zasnovanom na istinitoj priči Beograđanke Drinke Radonjić, koja se već dve decenije bori da otkrije istinu o sudbini sina. Snežana Bogdanović je, primajući nagradu, i zahvalila Drinki Radonjić za to što je podelila svoj bol, borbu i nadu da se takve strahote više neće ponavljati.

Snežana Bogdanović

Kako je istakao žiri, Snežana Bogdanović u ulozi Ane donosi nešto novo u glumačkoj igri, na nivou savremenog evropskog filma. "U jednom krajnje svedenom, nepretencioznom, ali vrlo vidnom glumačkom postupku, Snežana nas gotovo hipnotički uvlači u ličnu dramu osobe koja je podredila svoj život borbi za istinu. Snežana je snagom svog habitusa i izraza svoju ulogu digla na nivo simbola borbe čoveka i sistema koji je globalno razumljiv i aktuelniji nego ikad”, istakao je žiri, koji je nagradu za najboljeg glumca dodelio Tihomiru Staniću za ulogu u filmu “Delirijum tremens” Gorana Markovića, posvećenog Predragu Ejdusu.

Stanić "u ulozi Dagija nas podseća na zlatno doba jugoslovenskog filma kada su glumci imali prostor da pokažu raskošnost svog talenta konstantno balansirajući između emotivnog i ironičnog, dramskog i komičnog, uverljivosti i komentara. Snagom svog izraza, Tihomir nas vešto uvodi u omiljeni žanr svog reditelja - urnebesnu tragediju. Svojom raskošnom i nesputanom glumačkom igrom, Stanić dokazuje duboko razumevanje prema glumačkom zanosu, i bez zadrške ulazi u hrabro problematizovanje profesije, pokazujući svu bedu i sjaj iste”, istakao je žiri.

Bobo Jelčić, Sebastijan Kavaca, Jasenka Jasniger Radovanović, Tihomir Stanić, Snežana Bogdanović i Ivan Marković

Žiri za nagradu “Nebojša Đukelić”, koji su činili Nevena Matović, Miloš Pavlović i Jurica Pavičić, dodelio je to priznanje za najbolji film regiona drami “Šavovi” Miroslava Terzića, uz obrazloženje da se bavi aktuelnom temom krađe beba koja "još nije našla društveno razjašnjenje, ali se njome ne bavi senzacionalistički, već u njoj traži ličnu ljudsku dramu, gradeći napetost i sumnju na način vrsnog žanrovskog filma”. Žiri je odlučio da specijalno priznanje dodeli filmu "Sam samcat" Bobe Jelčića, koji "dramu o borbi za roditeljstvo stavlja u kontekst opresivne tradicionalne porodice i nefunkcionalne države. Reditelj je pri tom našao način da smelim filmskim jezikom prikaže junakovo stanje i još jednom je pokazao da kao reditelj izvlači maksimum od glumaca”.

Žiri Politikine nagrade “Milutin Čolić” za najbolji film u domaćem takmičarskom programu, koji su činili Goran Radaković, Dubravka Lakić i Kosta Ristić, dodelio je nagradu filmu “Slučaj Makavejev” koji "oživljava vremena za koja smo mislili da su prošlost, ali nas stalno podsećaju na nedovršene zadatke“.

Goran Radovanović, dobitnik Politikine nagrade Milutin Čolić za Slučaj Makavejev

Žiri FIPRESCI dodelio je nagradu filmovima “Šavovi” i “Kapernaum”, a libanski film dobio je i nagradu žirija FEDEORA.

Na 47. Festu dodeljena je i nagrada Merlinka festivala za najbolji queer film, a pripala je filmu “Divlji” čiju režiju potpisuje Kamij Vidal-Nake.

Najtraženiji film 47. Festa bio je "Miljenica" Jorgosa Lantimosa, koji je dobio nagradu publike "Gorki list", a tom dramom o borbi za vlast na engleskom dvoru početkom 18. veka Fest je i svečano otvoren 22. februara, uz uručenje posthumne nagrade Beogradski pobednik Dušanu Makavejevu za izuzetan doprinos filmskoj umetnosti.

Nagradu Beogradski pobednik za dosadašnje stvaralaštvo dobio je britanski glumac i reditelj Rejf Fajns, jedan od najčešćih stranih gostiju Festa proteklih desetak godina, koji je ujedno bio i najveća ovogodišnja zvezda, a predstavio je film "Bela vrana" o Rudolfu Nurejevu. 

Organizatori Festa ocenili su na završnoj konferenciji za novinare da je 47. festivalsko izdanje bilo uspešno i ponovili ambiciju da to postane najznačajnija filmska manifestacija u regionu, ali je za to, kako je naglasio umetnički direktor Jugoslav Pantelić, potreban veći budžet.

“Zamolio bih one koji su zaduženi za to da ga sledeće godine imamo. Ovaj grad to zaslužuje. I Fest to zaslužuje, a njegove mogućnosti uticaja su još uvek nesagledive kada je u pitanju ovaj region. Čist je patriotizam dati veći budžet kako bi Fest doveo još više relevantnih autora u goste”, naglasio je Pantelić.

Kako je ranije saopšteno, Grad Beograd, kao osnivač Festa, izdvojio je ove godine 35 miliona dinara, a na konkursu Ministarstva kulture i informisanja Srbije aplicirano je za devet miliona dinara, kao i 2018. godine.

Najtraženiji filmovi 47. Festa biće prikazani na bis 4. marta u nekoliko bioskopskih dvorana u Beogradu, a program sa satnicom nalazi se u Kalendaru portala SEEcult.org.

Kombank dvorana organizuje 5. marta posebnu akciju Jedna karta za sve propuštene filmove sa Festa, pa će filmofili moći jednom ulaznicom, koja košta 700 dinara, da odgledaju izbor od ukupno 23 filmova.

*Foto: Fest / Dušan Milenković

(SEEcult.org)