Šijan u Salonu MSUB
Izložba “Oko filma” kultnog beogradskog reditelja Slobodana Šijana biće otvorena 16. aprila u Salonu Muzeja savremene umetnosti u Beogradu (MSUB), a predstaviće njegovu vizuelnu produkciju iz perioda pre ulaska u profesionalnu kinematografiju (1968-1979) i “u pauzi” bavljenja igranim filmom (1998-1999) - slike, akvarele, eksperimentalne filmove, filmske letke, storibordove, foto-kolaže, fotogafiju i video-radove.
Izložba “Oko filma” kultnog beogradskog reditelja Slobodana Šijana biće otvorena 16. aprila u Salonu Muzeja savremene umetnosti u Beogradu (MSUB), a predstaviće njegovu vizuelnu produkciju iz perioda pre ulaska u profesionalnu kinematografiju (1968-1979) i “u pauzi” bavljenja igranim filmom (1998-1999) - slike, akvarele, eksperimentalne filmove, filmske letke, storibordove, foto-kolaže, fotogafiju i video-radove.
Prema navodima kustosa izložbe Dejana Sretenovića, kada govorimo o Šijanovoj aktivnosti “oko filma”, onda zapravo imamo na umu ono što je teoretičar filma Pavle Levi nazvao u jednom predavanju “kinom drugim sredstvima” da bi opisao one oblike kinematografske prakse (nadrealistički foto-kolaži, letrističke "kinematografske seanse" i para-kinematografski eksperimenti Žan-Lik Godara) koji ne počivaju na upotrebi normativne filmske tehnologije, već drugih medija i formi izraza kao sredstava proizvodnje “kino-efekata”.
Tradicija “kina drugim sredstvima” je filmofilu i poznavaocu filmske avangarde, kakav je Šijan, bila itekako poznata (kao i ona nezavisnog “uradi-to-sam” filma), s tom razlikom što se kod njega ne radi toliko o želji za proširenjem granica filmskog izraza, koliko o eksperimentu sa filmskim načinom mišljenja i želji da se zasnuje i “režira” vlastiti kino-svet ili fragmentirani univerzum kino-efekata, znakova, slika, skica, beleški i komentara, naveo je Sretenović.
Šijanov kino-svet je u suštini intertekstualan, ali posve nekonvencionalan, sačinjen od mnoštva nemogućih spojeva i kontrasta (težnji ekstremima, kako sam navodi u komentaru Filmskog letka) - eksperimentalnog i filma B-produkcije, avangarde i kiča, popularne i kontra-kulture, Šejke i konceptualne umetnosti.
Prema navodima Sretenovića, poznavaoci Šijanove kinematografije će u nekima od radova prepoznati elemente ugrađene u igrane filmove, kao što će - budući da dobar deo eksponata do danas nije bio reprezentovan kulturnoj javnosti - možda biti iznenađeni idejnom, tematskom i diskurzivnom raznovrsnošću njegovog “kina drugim sredstvima”, kao i saznanjem da nijedan drugi umetnik ni sineasta u Srbiji nije tako dosledno i intrigantno u praksi istraživao afinitete i forme hibridizacije filma i vizuelnih umetnosti kao Slobodan Šijan.
Rođen 1946. godine u Beogradu, gde je završio slikarstvo na Akademiji za likovne umetnosti i filmsku režiju na Fakultetu dramskih umetnosti, gde i danas predaje, Šijan je režirao nekoliko najuspešnijih i najpopularnijih srpskih filmova.
Krajem 60-ih, kao slikar, bio je blizak Medijali i idejama Leonida Šejke, dok je početkom 70-ih pripao neistraženoj oblasti domaće psihodelične umetnosti, da bi kasnije, u drugoj polovini sedme decenije, delovanjem u mediju fotografije, videa, grafike, kolaža, fanzina i plakata, nastupao u okviru nove umetničke prakse.
Fotografije i video radove izlagao je u zemlji i u inostranstvu.
Kao reditelj, bavio se eksperimentalnim filmom, radio je televizijske emisije i filmove, da bi se početkom 80-ih uključio i u profesionalnu kinematografiju.
U široko sprovedenoj anketi Akademije za filmsku umetnost i nauku, povodom stogodišnjice filma u Jugoslaviji 1996. godine, njegov film “Ko to tamo peva” (1980) proglašen je za najbolji jugoslovenski film snimljen u proteklih 50 godina.
Njegova filmska ostvarenja stekla su kultni status u svim zemljama bivše Jugoslavije. U decembru 1999. godine, u anketi koju je povodom kraja milenijuma organizovao nezavisni sarajevski list “Slobodna Bosna”, filmski stvaraoci, kritičari i novinari iz svih republika bivše Jugoslavije, takođe su izglasali “Ko to tamo peva” za najbolji film proizveden na teritoriji prethodne Jugoslavije.
Šijan je napisao i priredio više knjiga i brošura o srpskim i svetskim filmskim rediteljima, a objavljivao je filmske kritike, eseje i intervjue u domaćim i stranim novinama, časopisima i knjigama.
Od 1976. do 1978. samostalno je izdavao mesečni fanzin “Filmski letak”.
Bio je 1990-91. i direktor Jugoslovenske kinoteke, a podneo je otkaz zbog političkih pritisaka Miloševićevog režima.
Predavao je filmsku režiju na univerzitetima u SAD (USC, UCLA, LMU/LA) i u Beogradu (Akademija umetnosti i FDU).
Objavio je 1998. godine knjigu poetske proze “Vrtoglavica, kinematografske pesme”, o poznatom Hičkokovom filmu, a 2005. se vratio fotografiji izložbom “Vrtoglavica, foto-sekvence”.
Izložba “Oko filma” biće otvorena do 17. maja, s tim što će Salon MSUB biti zatvoren tokom uskršnjih praznika od 19. do 21. aprila.
Izložbu će otvoriti pomoćnik ministra kulture Srbije Branislav Dimitrijević.
Sajt MSUB je www.msub.org.rs
Foto: Vožnja autobusom, 1973, c/b fotografija (snimio Juan Carlos Ferro), 30x40 cm
(SEEcult.org)
