Savi Damjanovu nagrada Fonda Todor Manojlović
Dobitnik nagrade za moderni umetnički senzibilitet Fonda “Todor Manojlović” za 2017. godinu je pisac, esejista i profesor književnosti Sava Damjanov iz Novog Sada koji, poput Manojlovića u svoje vreme, kako je istaknuto, podjednako oštro i smelo ukazuje u polemikama, esejima, kritikama i u tekstovima teorijsko-manifestnog karaktera, na polifonijsku suštinu srpske književnosti, na argumentovane činjenice da nije “kaskala” (niti “kaska”) za evropskim tokovima, te da su pritom i mnoga dela minule baštine postala “otkrovenja” avangarde, neoavangarde i postmodernizma.
Odluku o dodeli nagrade Damjanovu doneo je Upravni odbor Fonda “Todor Manojlović” u Gradskoj biblioteci “Žarko Zrenjanin” u Zrenjaninu, koji čine Nenad Šaponja (predsednik), Gojko Tešić, Vasa Pavković i Petar Arbutina.
Damjanov (Novi Sad, 1956) jedan je od najznačajnijih savremenih srpskih autora koji je moderan umetnički senzibilitet i težnju za prevrednovanjem i reinterpretacijom srpske književne tradicije jednako pokazivao, kako u stvaralačkom proznom, tako i u naučno-esejističkom opusu, istaknuto je u obrazloženju koje je 21. februara na konferenciji za novinare u Biblioteci grada Beograda pročitao Nenad Šaponja.
Već od samih početaka stvaralačkog aktivizma Damjanov se istakao kao jedan od najsmelijih eksperimentalnih “projekata” mlade srpske proze.
“Od tada, sa pojavom ‘Istraživanja savršenstva’, pa sve do danas, ovaj autor jeste neizostavan deo teorijskih proučavanja na poljima inovacija u formi, problemu njene semantizacije i funkcionisanju interaktivnih hipertekstualnih strategija unutar tekstualnog diskurza, kao i na poljima jezičkog eksperimenta i postmodernih strategija; autor čije nas delo kao formalni i značenjski lavirint, iznova vraća sopstvenim književnoistorijskim vrednostima i predstavlja se kao primer one suštinske „polifoničnosti“ književnog dela (njegov kreativni angažman rezultirao je zavidnim proznim ostvarenjima među kojima su i: Kolači, Obmane, Nonsensi, Pričke, Povesti različne (...), Glosolalija, Remek-delca, Istorija kao apokrif, Porno-liturgija Arhiepiskopa Save, Itika Jeropolitika@Vuk”, navedeno je u obrazloženju.
Književni opus Damjanova, kao jedan formalistički projekat u stalnom preobražaju, otvara prostore za novu recepciju i senzibilitet savremenog čitaoca ostajući jedan od reprezentativnih primera umešnosti u realizaciji “interaktivnih mogućnosti” književnog dela i modernizaciji proznog diskursa, ali istovremeno je reprezent neponovljivog dara jezika, i to ne samo u granicama srpske književne scene.
Da pitanje revalorizacije i reinterpretacije srpske književne tradicije sa stanovišta 21. veka svakako podrazumeva sasvim drugačije poimanje književne istoriografije i potrebu da se iznova teorijski preosmišlja i kontekstualizuje postojeća književno-istorijska misao, i to ukidanjem “prakse monolitnih kontinuiteta”, Damjanov je, kako je istaknuto, pokazao i dugogodišnjim naučnim radom koji je rezultirao nizom afirmativnih tekstova, naročito ako se uzmu u obzir njegovi književno-istorijski i književno-kritički radove u petoknjižju “Damjanov: srpska književnost iskosa” (Službeni glasnik, Beograd 2011-2012) - Vrtovi nestvarnog (ogledi o srpskoj fantastici); Veliki kod: Đorđe Marković Koder (studija i eseji); Srpski erotikon (erotografija u srpskoj književnosti); Nova čitanja tradicije 1-3 (književnoistorijski ogledi); Šta to beše srpska postmoderna? (eseji i kritike). U njima aktuelizuje Rikerovu viziju tradicije i njene interpretacije na taj način što ne ignoriše ideju književnog dela kao nužnog istorijskog fenomena, ali ono više nije “monološki spomenik” koji svim posmatračima u svim epohama treba da ponudi isto lice
Damjanov u svojim esejima iznova problematizuje i pitanje odnosa centra i margine, proširivanje recepcijskih horizonata književnog dela, naročito u sinkretičnoj multimedijalnoj kulturi kakva je kultura s kraja 20. i početka 21. veka. Sistem srpske književnosti posmatra kao polifonijski u jednoj široj, dijahronoj perspektivi, afirmišući se kao “modernizator književnosti putem tradicije”, istaknuto je u obrazloženju.
Damjanov je dobitnik i Brankove nagrade, te nagrade “Zaharije Orfelin”, nagrada SIZ-a kulture Vojvodine za originalni domet u književnoj istoriografiji, nagrade Društva književnika Vojvodine za najbolju proznu knjigu godine, te nagrada “Laza Kostić”, “Gospođin vir” i “Sreten Marić”.
Uz izabrane književnoistorijske i književnokritičke radove u pet knjiga “Damjanov: srpska književnost iskosa” (Beograd, 2011-2012), objavio je i romane “Istraživanje Savršenstva” (Beograd, 1983), “Istorija kao Apokrif” (Novi Sad, 2008) i “Itika Jeropolitika@Vuk” (Novi Sad-Zrenjanin, 2014), antologije “Graždanski erotikon” (Niš, 1987), “Nova (postmoderna) srpska fantastika” (Beograd, 1994), “Antologija serbskoj postmodernoj fantastiki” (na ukrajinskom, Lavov, 2004), “Postmoderna srpska fantastika” (Novi Sad, 2004), “Graždanski erotikon” (Novi Sad, 2005), studije “Koreni moderne srpske fantastike” (Novi Sad, 1988), “Koder: istorija jedne recepcije” (Beograd, 1997), priče i prozu “Kolači, Obmane, Nonsensi” (Beograd, 1989), “Pričke” (Beograd, 1994), “Povesti različne: lirske, epske, no najviše neizrecive” (Novi Sad, 1997), “Glosolalija” (Novi Sad, 2001), “Remek-delca” (Beograd, 2005), “Porno-liturgija Arhiepiskopa Save” (Novi Sad-Zrenjanin, 2010), eseje i kritike “Šta to beše mlada srpska proza?” (Beograd, 1990), “Apokrifna istorija srpske (post)moderne” (Beograd, 2008), književno-istorijske oglede “Novo čitanje tradicije” (Novi Sad, 2002), hrestomatije “Novi Sad – zemlji raj” i “Novi Sad – zemlji raj I-II” (u koautorstvu sa L. Mustedanagić, Pančevo 2003/2004), “Eros i Po(r)nos” (Beograd, 2006)…
Damjanov je 26. laureat nagrade Fonda “Todor Manojlović” koji je osnovala Gradska narodna biblioteka “Žarko Zrenjanin” iz Zrenjanina 1991. godine, u cilju prikupljanja književne zaostavštine, proučavanja, objavljivanja, popularisanja dela i čuvanja imena Todora Manojlovića (1883-1968), pesnika, dramskog pisca, esejiste, književnog i likovnog kritičara i prevodioca, koji je ostavio za sobom značajnu, ali nedovoljno istraženu zaostavštinu.
Rođeni Bečkerečanin, ali po svom opredeljenju građanin Evrope, Manojlović je svojom zrelošću i širinom poznavanja moderne književnosti i umetnosti, uticao na obnovu srpske poezije još u vreme Prvog svetskog rata. Učestvovao je u zamahu koji je modernistički pokret dobio u posleratnom periodu. Pojava prve drame Manojlovića “Centrifugalni igrač” (1930) smatra se početkom moderne srpske drame. Pored Stanislava Vinavera, bio je najobrazovaniji pisac 20. veka u Srbiji, koji je pisao na nekoliko svetskih jezika. Jedini je autor istorije moderne evropske i svetske književnosti (pre Huga Fridriha) i teoretičar koji je pre T. S. Eliota uspostavio osnove modernog shvatanja književne tradicije.
Nagrada Fonda “Todor Manojlović” sastoji se od novčanog iznosa, povelje i objavljivanja knjige laureata u ediciji “Feniks” u okviru izdavačke delatnosti Gradske narodne biblioteke “Žarko Zrenjanin”.
Nagrada se dodeljuje stvaraocima iz različitih oblasti umetnosti čije delo ostvaruje autentičnu, provokativnu i prirodnu saglasnost sa bićem i stvaralaštvom Manojlovića, a dosadašnji dobitnici su: Miodrag Pavlović (za 1992. godinu), Milorad Pavić (1993), Miodrag B. Protić (1994), Đorđe Balašević (1995), Dušan Kovačević (1996), Marina Abramović (1997), Miroljub Todorović (1998), Momo Kapor (1999), Pavle Ugrinov (2000), Jovan Hristić (2001), Jovica Aćin (2002), Vida Ognjenović (2003), Miroslav Josić Višnjić (2004), Radovan Vučković (2005), Oto Tolnai (2006), Muharem Pervić (2007), Milena Marković (2008), Želimir Žilnik (2009), Mileta Prodanović (2010), Saša Rakezić alias Aleksandar Zograf (2011), Laslo Vegel (2012), Slobodan Tišma (2013) i Festival “Dezire” u Subotici (2014), David Albahari (2015) i Isidora Žebeljan (2016).
*Foto: Fb SD
(SEEcult.org)
