Praizvedba operskog performansa Dejana Kaludjerovića u Gracu
Operski performans Dejana Kaludjerovića “Conversations: I don’t know that word . . . yet”, zasnovan na njegovoj dugogodišnjoj seriji umetničkih radova “Conversations” sa decom različite socio-ekonomske, kulturološke i etničke pripadnosti, imaće praizvedbu 10. septembra na festivalu Štajerska jesen u Gracu, u režiji Bojana Đorđeva, u saradnji sa kompozitorkom Marijom Balubdžić i dramskom spisateljicom Tanjom Šljivar, autorkom libreta na osnovu dečjih odgovora na političke, ekonomske, društvene i druge teme.
Opera-performans “Conversations: I don’t know that word . . . yet” zasnovana je na seriji umetničkih radova koje vizuelni umetnik Dejan Kaludjerović realizuje od 2013. godine, postavljajući u formi intervjua oko 50 pitanja deci od šest do deset godina. Do sada su intervjuisana deca iz sedam država i osam gradova - Vladikavkaz, Beograd, Baku, Teheran, Beč, Jerusalim, Ljubljana i Grac, a rezultat tog umetničkog istraživanja su tonski zapisi u trajanju od 27 sati.
Intervjui su do sada izlagani u formatu site-specific zvučnih instalacija, u kojima kroz proces montaže deca ulaze u dijalog, međusobno “razmenjujući” političke stavove i mišljenja o temama poput društvene marginalizacije i inkluzije, stranaca, jezika, izolacije, ratova, novca, siromaštva, rada... Svaki rad iz serije "Convesrations", tako postaje lakmus papir, za vreme i mesto u kojem nastaje.
Taj skup razgovora je i baza znanja, koja je sada iskorišćena za nastanak novog izvedbenog rada, u kojem su duhoviti, dosetljivi, pronicljivi i dirljivi dečji odgovori postali tekstualni materijal za libreto.
Libreto je sastavljen od osam pesama koje prate logiku asocijacija, pre nego realistični razvoj radnje. Pesme se bave temama poput komfora i nelagode, rodnim i ostalim stereotipima, i to često kroz forme različitih jezičkih igara. Struktura pesama varira od repetitivnih formata, antifonog pevanja koje se razvija kako između dva hora, tako i između soliste i hora, preko monoloških i solo deonica, do potpuno eksperimentalnih formata.
Dejan Kaludjerović, Alphabet Cubes, detalj (2014), photo: Dejan Kaludjerović
Muzički, izvedba počinje s četiri a cappella glasa, razvijajući se dalje kroz kompleksno preplitanje vokala i dodatnih slojeva elektronskog zvuka. U pojedinim elektronskim delovima semplovani su tonski zapisi originalnih intervjua, te su tako dečji glasovi postali bitovi, akordi i zvučne kulise. Žanrovi pesama i stilovi pevanja razvijaju se od popa, preko hausa do himničkih, burlesknih i poptuno operskih. Takav pristup komponovanju imao je za cilj da dā muzički oblik jezičkim igrama, asocijativnim principima i emocionalnoj dimenziji, kako originalnog umetničkog rada, tako i iz njega nastalog libreta.
Komad izvode četiri odrasla pevača i pevačice - Zoja Borovčanin iz Beograda, Lisa Cristelli i Sebastian Hiti iz Graca i Christoph Gerhardus iz Beča, koji imaju različita profesionalna iskustva u muzici - od popa i roka do opere i umetničke pesme. Inscenacija je bazirana na “pešačkim” izvedbenim zadacima i aktivaciji kako prostora izvedbe (unutrašnje dvorište štajerskog Landesarchiva), tako i rekvizite i scenografije (predimenzionirane dečje igre, poput Mikado štapova, kocki sa slovima, hulahopa i sl..), koje su preuzete iz originalne serije “Conversations”. Kostime je uradila Vesna Kracanović.
Praizvedba je 10. septembra, dan nakon otvaranja festivala Štajerska jesen, a pored još dve izvedbe u Gracu 11. septembra, na programu je i festivala u Klagenfurtu 12. septembra.
Interdisciplinarni festival savremene umetnosti Štajerska jesen (Steirischer Herbst) osnovan je 1968. godine u napetom političkom i geografskom kontekstu, u zemlji sa mnogo istorijskih kostura u ormaru, u gradu na samoj granici Hladnog rata. Nova umetnička direkcija festivala, na čelu sa kustoskinjom Ekatarinom Degot, započela je mandat 2018. godine baveći se lokalnom istorijom i trenutnom političkom klimom u Austriji i Evropi uvodnim izdanjem “Narodni front” (Volksfronten). Festival je 2019. godine, pod naslovom "Grand hotel Ponor" (Grand Hotel Abyss) još dublje ušao u otkrivanje razornih kontradikcija sivih zona istorije i nasleđa habsburške Evrope, te njihove relevantnosti u recentnom trenutku evropske istorije.
Štajerska jesen održana je 2020. godine pod nazivom “Panic TV”, i to uglavnom onlajn - zbog pandemije. Festivalsko izdanje za 2021. godinu, pod naslovom “Put ka izlazu” (The Way Out), nudi gotovo sve programe na javnim lokacijama na otvorenom šitom Graca od 9. septembra do 10. oktobra.
*Naslovna fotografija sa probe: Dejan Kaludjerović
(SEEcult.org)
