Postkomunistički Žilnik
Dokumentarni film Želimira Žilnika "Jedna žena - jedan vek", koji osvetljava niz značajnih događaja i osoba u vezi sa jugoslovenskom istorijom pre i posle Drugog svetskog rata, premijerno će biti prikazan u Beogradu 28. septembra u Domu omladine, koji će do 2. oktobra podsetiti i na druge postkomunističke filmove tog kultnog novosadskog reditelja. Novi Žilnikov film zasnovan je na iskazima, intervjuima i rekonstrukciji, odnosno životnoj priči junakinje Dragice Srzentić, žene koja je lično 1948. godine odnela Staljinu u Moskvu čuveno Titovo “ne”.
Dokumentarni film Želimira Žilnika "Jedna žena - jedan vek", koji osvetljava niz značajnih događaja i osoba u vezi sa jugoslovenskom istorijom pre i posle Drugog svetskog rata, premijerno će biti prikazan u Beogradu 28. septembra u Domu omladine, koji će do 2. oktobra podsetiti i na druge postkomunističke filmove tog kultnog novosadskog reditelja.
Novi Žilnikov film zasnovan je na iskazima, intervjuima i rekonstrukciji, odnosno životnoj priči junakinje Dragice Srzentić, žene koja je lično 1948. godine odnela Staljinu u Moskvu čuveno Titovo “ne”.
Kroz sliku jednog veka života te žene heroja, otvaraju se retko spominjani segmenti eks jugoslovenskih intelektualnih i ideoloških lavirinata kroz koje se prolazilo u stvaranju i propadanju osam država u kojima je živela ta Istrijanka iz Sovinjaka (Austrougarska, Kraljevina Italija, Kraljevina SHS, NDH, FNRJ, SFRJ, Hrvatska, Srbija).
Autor brojnih igranih i dokumentarnih filmova, jedan od začetnika dokudrame i dobitnik Zlatnog medveda u Berlinu, kao i nagrade Tedi, Žilnik je i scenarista i reditelj filma “Jedna žena, jedan vek”, čija je svetska premijera bila u julu u Glavnom programu 14. Motovun film festivala u Hrvatskoj.
Publika u DOB-u ima priliku da pogleda i retrospektivu postkomunističkih Žilnikovih filmova, nastalih od sredine 90-ih, kada čitav region prolazi kroz najteže razdoblje - ratove, tranziciju, društvena previranja... Sve je to i u njegovim filmovima, kojima direktno i snažno, a ujedno duhovito progovara o tom ključnom periodu koji je obeležio čitavu epohu na ovim prostorima.
Program počinje filmovima “Tito po drugi put među Srbima", “Do jaja", "Exit ujutro" i "Kud plovi ovaj brod", a obuhvata i filmove “Tvrđava Evropa" i "Evropa preko plota", trilogiju “Kenedi” ("Kenedi se vraća kući", "Gde je dve godine bio Kenedi" i "Kenedi se ženi"), te “Marble ass" i “Stara škola kapitalizma".
Radnja filma "Tito po drugi put među Srbima" (1994) događa se u Beogradu 1994. godine, gde se čovek u originalnoj uniformi maršala Tita pojavljuje u različitim delovima grada, izazivajući okupljanje ljudi i strastvene diskusije. Gotovi svi prihvataju igru, žale se na prošla vremena života u Jugoslaviji, ali i krive Tita za sve.
"Do jaja" je 12-minutni film iz 1996. godine, koji prati prva četiri dana masovnih protesta u Beogradu i drugim gradovima Srbije nakon što je režim Slobodana Miloševića lažirao rezultate lokalnih izbora. Film beleži političko-kritički naboj protesta, ali i karnevalski duh. Za vreme protesta, svega tri dana nakon završetka snimanja, bio je montiran i premijerno prikazan u Rexu.
"Exit ujutro" (2002) je posvećen, pak, festivalu Exit u Novom Sadu 2002. godine, kada je još bio za mnoge odlazak u "zemlju čuda", posle dekade izolacije, razararanja, nasilnih mobilizacija, ksenofobije i propagande. Sniman je u praskozorje, kada su posetioci umorni, ali i puni utisaka posle uzbudljive noći.
"Kud plovi ovaj brod" (1998), u kojem igraju Igraju: Giuseppe Pastorćić, Jovan Kiselički, Gordana Kamenarović, Zoran Hajduk Veljković, govori o ostarelom Đuzepeu koji, posle decenijskog rada u Italiji i Nemačkoj, odlazi u penziju i vraća se u roditeljski dom u Istri. Usamljen je, majka ga savetuje da se ženi... Đuzepe kreće u potragu za suprugom na "Istoku u tranziciji", nadajući se toploj dobrodošlici. Put ga vodi u Budimpeštu, Crnu Goru, Vojvodinu. Ali, negov plan se ne realizuje baš tako lako...
Filmovi “Tvrđava Evropa" i "Evropa preko plota" tematizuje problem šengenskih granica kroz priču o sudbini jedne ruske porodice na putu ka boljem životu na Zapadu, odnosno grupe srpskih trgovaca i seljaka na granici sa Mađarskom.
Trilogija posvećena Kenediju Hasaniju prati počinje pričom o ljudima koji su tokom ratova 90-ih izbegli u zemlje Evrope, a potom su grubo vraćeni u Srbiju u "procesu readmisije", Među njima je i Kenedi, koji u drugom delu trilogije odlučuje da ponovo ilegalno ode u zemlje EU, gde mu je ostala porodica. Iako je bio uhvaćen i pritvoren, uspeo je da prebegne u Austriju, a potom u Nemačku i Holandiju, a ekipa filma ga je srela u Beču 2005, na projekciji filma "Kenedi se vraća kući". U završnom delu trilogije, Kenedi se zadužio i izgradio kuću za svoju porodicu, a da bi vratio dug, odlučuje se i na ljubavne usluge, u zamenu za novac. Saznavši za nove, liberalne zakone u EU, interesuje se za kontakte s potencijalnim mladoženjom koji bi mu omogućio legalan status u Evropi.
U završnici Žilnikove retrospektive biće prikazan i čuveni film “Marble ass" (1995), sa Vjeranom Miladinovićem u ulozi Merlina, koji radi na pacifikaciji balkanskog prostora prostituišući se sa bezbroj srpskih momaka. S druge strane, Džoni se vraća s ratišta u Beograd, a naizgled ima slične motive: i on bi da smiri uzavrelu krv, ali tako što je pušta kroz otvore na ljudskom telu, koje buši metkom ili nožem. Film je rasprava o različitim metodama rešavanja konflikata, koje primenjuju Merlin i Džoni.
Dokumentarac “Stara škola kapitalizma", kojim se završava Žilnikova retrospektiva, smeštena je u sred talasa radničkih protesta koji se šire Srbijom. Revoltirani radnici provaljuju kapije fabrike u kojoj su radili i s razočaranjem otkrivaju pustoš koju su za sobom ostavili novi vlasnici. Sukobljavanja koja slede, uključujući okršaj radnika u opremi za američki fudbal i gazde i njegovog obezbeđenja u pancirima, ne dovode do razrešenja. Grupa mladih anarhista, u znak solidarnosti kidnapuje gazde i uzima ih kao taoce...
Žilnik je bio jedna od pokretačkih snaga "crnog talasa" jugoslovenske kinematogafije, a uveo je taj pokret i u svetske okvire filmom “Rani radovi” (1969) za koji je osvojio Zlatnog medveda u Berlinu.
Dobitnik je i niza domaćih nagrada, medju kojima je nagrada Fonda "Todor Manojlović" za moderni umetnički senzibilitet za 2009. godinu, nagradaFonda za afirmaciju stvaralaštva „Mića Popović“, nagrada "Underground Spirit" Festivala evropskog filma Palić...
Cena karte za Žilnikove filmove u DOB-u je 200 dinara po projekciji.
Sajt DOB-a je www.domomladine.org, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
