Posebnost Caričinog Grada

Lokalitet Caričin Grad, odnosno “Justinijana Prima”, svrstan je nedavno na preliminarni spisak kulturnih dobara koja će biti nominovana za Listu svetske kulturne baštine UNESCKO-a, a sagradio ga je u blizini mesta svog rođenja jedan od najvećih vizantijskih careva Justinijan I (527-565), graditelj čuvene Aja Sofije u današnjem Istanbulu.

Lokalitet Caričin Grad, odnosno “Justinijana Prima”, svrstan je nedavno na preliminarni spisak kulturnih dobara koja će biti nominovana za Listu svetske kulturne baštine UNESCKO-a, a sagradio ga je u blizini mesta svog rođenja jedan od najvećih vizantijskih careva Justinijan I (527-565), graditelj čuvene Aja Sofije u današnjem Istanbulu.

Prema oceni direktora Narodnog muzeja u Leskovcu Srđana Stojanovića, Caričin Grad zaslužuje da se nađe u krugu najznačajnijih svetskih kulturnih dobara na osnovu svojih vrednosti, zanimljive istorije i poruka.

Arheološki lokalitet Caričin Grad predstavlja vanserijski spomenik antičkog urbanizma i arhitekture, a istraživanja na njemu započeta su 1912. godine.

Caričin Grad leži na blagim padinama koje se spuštaju od planine Radan ka Leskovačkoj kotlini, na mestu van glavnih putnih tokova, pa je to bio osnovni razlog što su se tek krajem XX veka pojavile prve vesti o značajnim ostacima grada izgubljenog u dolini Puste reke. Ruševine grada je, inače, prvi opisao znameniti Mita Rakić 1880. godine u listu “Otadžbina”.

Sva istraživanja pokazala su da je utvrđeno naselje Caričin Grad dužine više od 500 metara i da je urbano jezgro sačinjeno od tri celine - Akropolja, Gornjeg i Donjeg grada, na kojem se nadovezuje široko predgrađe i spomenici u bližoj i dajoj okolini. Na najvišem platou, koji dominira okolinom, postavljen je Akropolj, a ispod njega leže Gornji i Donji grad.

U brojnim istraživanjima otkriven je kompleks Akropolja sa bedemima, kulama, istočnom kapijom, episkopskom bazilikom, krstionicom, centralnom ulicom. Tada su započeta iskopavanja i Gornjeg grada, a pažnju naučnika privukli su i objekti u neposrednoj blizini Caričinog Grada, kao što su brana na Caričinoj reci, utvrđenje kod crkve Sv. Ilije, bazilika u Svinjarcu, bazilike i terme u Radinovcu, ruševine Zlate...

Veliki broj otkrivenih građevina ukazao je na važnost Caričinog Grada i na njegov značaj u istoriji vizantijskog urbanizma.

Lokalitet Caričin Grad je, zahvaljujući dosadašnjim istraživanjima, jasno profilisan, a sada je potrebna njegova eksploatacija, kao i medijska prezentacija - smatraju u leskovčakom Narodnom muzeju.

Pre nekoliko godina Narodni muzej iz Leskovca organizovao je prezentaciju projekta “Zaštita kulturnog nasleđa i turističke prezentacije i istorijskog lokaliteta Caričin Grad”. Projekat je finansirala Evropska unija, realizovala Evropska agencija za rekonstrukciju (EAR), a sproveden je u okviru programa Regionalnog društveno-ekonomskog razvoja (RSEDP).

Osim Caričinog Grada, za preliminarnu listu kulturnih dobara, koja će u narednom periodu biti nominovana za upis na Listu svetske kulturne baštine, iz Srbije su kandidovani i manastir Manasija, grad Bač sa okolinom, Rajačke pivnice i Smederevska tvrđava. Za ta kulturna dobra prikupljena je i dokumentacija u skladu sa kriterijumima koje je utvrdio Komitet za svetsku baštinu UNESKO-a, koji je zasedao od 25. jula do 3. avgusta u Braziliji.

Danilo Kocić