Počinje 38. FEST
Beogradski međunarodni filmski festival FEST predstavlja od 19. do 28. februara više od 60 filmova u šest programskih celina, a svečano počinje u Sava centru filmom “Morfijum” ruskog reditelja Alekseja Balabanova, zasnovanim na autobiografskoj priči čuvenog pisca Mihaila Bulgakova “Beleške mladog lekara”.
Balabanov je najavljivan kao jedan od gostiju, ali neće ipak posetiti Beograd, a 38. FEST, kako je najavljeno dva dana uoči početka, svečano će otvoriti srpski glumac, reditelj i producent Ljubiša Smoki Samardžić, član festivalskog Odbora.
Najpopularniji program FEST-a - Horizonti - predstaviće oko 30 premijernih naslova, od kojih je većina prikazana na prošlogodišnjim najvećim svetskim festivalima, a među njima su i kontroverzni “Antihrist” Larsa fon Trira, te ostvarenja Martina Skorsezea, braće Koen, Andree Arnold, Patrisa Šeroa, Kena Louča, Kler Deni, kao i novi film Romana Polanskog “Pisac iz senke”, koji je upravo premijerno prikazan na 60. Berlinalu dok taj slavni reditelj čeka u kućnom pritvoru u Švajcarskoj odluku o eventualnom izručenju SAD.
Među šest programskih celina 38. FEST-a su i “Otkrića”, “Činjenice i slagalice” i “FantAzija”, kao i specijalni program “Zimske pomorandže” posvećen izraelskom filmu, te retrospektiva filmova kojima je FEST otvaran od 1971. godine.
Antihrist - Lars fon Trir
"Horizonti" predstavljaju Fon Trirov film “Antihrist”, za koji je Šarlota Genzburg dobila nagradu za najbolju glumicu u Kanu 2009, nagrađivani “Akvarijum” Andree Arnold, “Tražeći Erika” britanskog buntovnika Louča, zvezde prošlogodišnjeg Palićkog festivala, zatim osvrt Anga Lija na čuveni festival Vudstok (Taking Woodstock), nasilnu zatvorsku dramu “Prorok” Žaka Odijara, nagrađenu Gran prijem u Kanu 2009, “Ne osvrći se” Marine de Van, sa Sofi Marso u glavnoj ulozi, te “Proganjanje” Patrisa Šeroa.
Biće prikazan i Hercogov “Zli poručnik” sa Nikolasom Kejdžom, Evom Mendes i Valom Kilmerom, “Veliki san” Mikela Plaćida o 1968. na jugu Italije, “36 odraza Pik Sen Lu” Žaka Rivea sa Džejn Birkin, “Kako smo preživeli rat” Toda Solonza i “Paviljon 6” Karena Šahnazarova, savremena reinterpretacija Čehovljevog klasičnog dela, puna paradoksalnih i konfuznih situacija.
Program “Horizonti” obuhvata i crnu komediju “Ljudi koji zure u koze” Granta Heslova s Džordžom Klunijem, “Buđenje Valhale” Nikolasa Vinding Refna, te novi film Polanskog “Pisac iz senke”, koji je zasnovan na priči Roberta Harisa o piscu koji je angažovan da napiše memoare bivšeg britanskog premijera u kontekstu moguće optužnice Međunarodnog krivičnog suda. Polanski je taj film, koji mnoge podseća na karijeru bivšeg britanskog premijera Tonija Blera, završio u švajcarskoj vili u kojoj je u kućnom privoru dok čeka odluku o eventualnom izručenju SAD na osnovu optužnice od pre više do 30 godina zbog seksualnog odnosa sa maloletnicom.
Biće prikazani i nagrađivani “Džin” Adriana Binieza, “Ozbiljan čovek” braće Koen, dobitnik nagrade “Robert Altman” u Torontu prošle godine, “Divne kosti” oskarovca Pitera Džeksona o ubijenoj devojčici koja posmatra porodicu i ubicu s neba, te “Zatvoreno ostrvo” Skorsezea - priča o dva američka maršala, Tediju Denijelsu i Čaku Olu, koji su pozvani na udaljeno i pusto ostrvo nedaleko od obale Masačusetsa kako bi istražili misteriozan nestanak žene ubice iz bolnice u obliku tvrđave za lečenje duševno obolelih kriminalaca.
Među filmovima u “Horizontima” je i “Vukodlak” Džoa Džonstona, u kojem oskarovac Benisio Del Toro igra ukletog plemića, a njegovog otuđenog oca ser Entoni Hopkins, zatim “Svi su dobro” Kirka Džonsa sa Robertom de Niroom i Dru Barimor, “Braća” Džima Šeridana sa Natali Portman, Džejkom Gilenhalom, Tobijem Megvajerom i Semom Šepardom, novi Istvudov film “Nepobedivi” - istinita priča o Nelsonu Mendeli i zajedničkoj borbi koju je vodio sa kapitenom Južnoafričkog fudbalskog tima Fransoa Pienarom za ujedinjenje države.
Biće prikazan i porodični film o paru koji čeka bebu “Savršen dom” Sema Mendesa, zatim “Beli materijal” Kler Deni sa Izabel Iper i Kristoferom Lambertom, “Barija: kapija vetrova” Đuzepea Tornatorea, te “Koko Šanel i Igor Stravinski” Jana Kounena o slavnoj modnoj kreatorki i kompozitoru, koji je među filmovima koji će se naći i u bioskopima posle FEST-a.
Najavljen je i film “Papa Jovana” (Sonke Wortmann) o ženi u devetom veku koja se predstavlja kao muškarac da bi napredovala u Vatikanu.
Metastaze - Branko Schmidt
Takmičarski program 38. FEST-a “Evropa van Evrope” prikazaće osam filmova, među kojima je i domaći “Flešbek” Aleksandra Jankovića o povratniku iz zatvora koji se nada da će uspostaviti normalan odnos sa ćerkom koju nije video veći deo života.
U konkurenciji su i ruski “Buben. Baraban” Alekseja Mizgireva o skromnoj bibliotekarki u korumpiranoj Rusiji krajem 90-ih, zatim jermensko-holandski “Granica” Harutyuna Khaćatryana o malom gradu neposredno posle jermensko-azerbejdžanskog sukoba, te ukrajinski “Melodija za ulični vergl” Kire Muratove o dvoje neobične dece koja lutaju ulicama velikog grada.
Za nagradu se takmiči i koprodukcija Turske, Nemačke i Holandije “Ljudi na mostu” Aslija Özgea, proglašen najboljim u Istanbulu prošle godine i prikazan u Lokarnu i Torontu.
Biće prikazan i film "Jafa" izraelske rediteljke Keren Yedaya, zatim albansko-austrijsko-francuski film “Živ” Artana Minarollia o krvnoj osveti, prikazan u Karlovim Varima 2009. godine, te hrvatski film “Metastaze” Branka Schmidta o odnosima četvorice kvartovskih prijatelja koji se nikako ne uklapaju u društvo. Pripadaju narkomanskom miljeu, a kroz njihove likove reditelj problematizuje aktuelne teme hrvatskog društva - pad socijalnog statusa, život bez perspektive, nacionalizam, klice neonacizma, kriminal, nasilje i droge...
Žiri čine filmska kritičarka magazina “Varajeti” (Variety) Alisa Sajmon (Alissa Simon), makedonska glumica i producentkinja Labina Mitevska i beogradska filmska kritičarka Dubravka Lakić.
Među šest programskih celina 38. FEST-a su i “Otkrića”, “Činjenice i slagalice” i “FantAzija”, kao i specijalni program “Zimske pomorandže” posvećen izraelskom filmu.
Beli prostor - Frančeska Komenčini
U programu “Otkrića” biće prikazani grčki “Očnjak” Yorgosa Lanthimosa, pobednik programa “Izvestan pogled” u Kanu 2009. i dobitnik specijalne nagrade žirija u Sarajevu, koji govori o neobičnoj porodici koja živi na rubu grada i nikada nije napustila svoju kuću.
Publika FEST-a moći će da otkrije i “Beli prostor” italijanske rediteljke Frančeske Komenčini o neočekivanoj trudnoći i prevremenom rođenju deteta, zatim “Lurd” (Jessica Hausner) - priču o iznenadnom oporavku žene celog života vezane za invalidska kolica, kao i rediteljski debi “Žene bez muškaraca” video umetnice Shirin Neshat (u saradnji sa Shoja Azari), za koji je nagrađena za režiju u Veneciji 2009, a priča je o sudbinama četiri žene u čijoj su pozadini iranski politički prevrati 1953. godine.
Među filmovima u “Otkrićima” je i hrvatski “Verujem u anđele” Nikše Sviličića, mediteranska romanitična komedija na tragu “Mediteranea” ili “Amarkorda”, garnirana humorom češkog tipa, te “32. decembar” Saše Hajdukovića iz Republike Srpske - priča o ljudima koji u novogodišnjoj noći, umesto da dočekaju 1. januar, prelaze u 32. decembar...
Program “Otkrića” predstavlja i sirijski film “Duga noć” (Hatem Ali) o iznenadnom puštanju tri politička zatvorenika iz zatvora, iranski “Čovek koji je pojeo svoje trešnje” (Payman Haghani), britanski “Želja” (Gareth Jones) o neobičnom ljubavnom trouglu i “Poljsko-ruski rat” (Xawery Żuławski) o mentalitetu Poljaka posle pada komunizma, analiziranim iz nadrealističkog ugla.
Program “Činjenice i slagalice” predstavlja pet filmova, od kojih su dva domaća - “Centar za pranje filmova” Srđana Kneževića o kinematografiji u Srbiji posle petooktobarskih promena i “Na granici” Žarka Dragojevića.
Centar za pranje filmova - Srđan Knežević
“Centar za pranje filmova” ukazuje na nerealna očekivanja da će posle 5. oktobra doći i do raskida s bivšim režimom Slobodana Miloševića i obračuna s korupcijom i kriminalom. To se dobrim delom osetilo i kroz događanja u kulturi, pa “Centar za pranje filmova” prati dešavanja u svim oblastima kinematografske industrije u protekloj deceniji, pokušavajući da nađe odgovore za neke veoma čudne postupke nove vlasti.
Ljubitelji dokumentaraca videće i “Videokratiju” Erika Gandinija o usponu i vladavini kontroverznog italijanskog premijera i medijskog tajkuna Silvija Berluskonija, u kojem je moderna Italija predstavljena sa kritičke distance: istovremeno kao komedija i kao tragedija. Reditelj je i insajder i autsajder, a iznenađuje pristup u dekadentni svet Berluskonijevih saradnika.
Biće prikazan i “Film je: devojka i pištolj” reditelja Gustava Dojča koji upotrebljava kadrove iz filmova iz prve dve dekade sedme umetnosti, iz 11 svetskih filmskih arhiva, konstruišući muzičku dramu u pet činova. Film je sastavljen iz pornografskih, dokumentarnih, naučnih i propagandnih slika kojima je izmenjeno originalno značenje.
Nemačka rediteljka Ulrike Otinger u filmu “Korejska svadbena kutija” opisuje južnokorejski običaj sa svadbenom kutijom sa različitim simboličnim i misterioznim predmetima koja obeležava početak svadbene ceremonije. Kutija je inspirisala rediteljku da obiđe savremeni Seul i otkrije koliko se konzervativnih elemenata očuvalo u porodičnom životu.
Program “FantAzija” predstaviće filmove “Iskasapljena” Brilantea Mendoze, nagrađenog za režiju u Kanu prošle godine, japanski “Lutka na naduvavanje” (Hirokazu Kore Eda) o samcu sa lutkom na naduvavanje koja iznenada oživljava, kao i tri indijska filma - “Gulal” i “Dev D” Anuraga Kashyapa, i “Delhi - 6” (Mehra Rakeysh Omprakash).
Iskasapljena - Brilante Mendoza
Biće prikazan i kineski “Čengdu, volim te!” (Fruit Chan, Cui Jian) o dve odvojene ljubavne priče smeštene u 1976. i 2029. godinu, te pakistanski “Ramšad Pakistani” (Mehreen Jabbar) - istinita priča o prelasku pakistansko-indijske granice 2002.
Specijalni program “Zimske pomorandže” posvećen je izraelskoj kinematografiji, a predstavlja filmove “Širom otvorenih očiju” (Haim Tabakman) o homoseksualnoj ljubavi u srcu ultra-ortodoksne jevrejske zajednice u Jerusalimu, porodična drama “Jafa” (Keren Yedaya), “Veličina je važna” (Sharon Maymon / Erez Tadmor) o četiri prijatelja koja imaju problema sa težinom, te pobednički film prošlogodišnje Venecije “Liban” Samuela Maoza o prvom libanskom ratu u junu 1982.
Prateći program, nazvan “Otvarajući špampanjce”, biće održan u Muzeju Jugoslovenske kinoteke, a predstaviće izbor filmova kojim je FEST otvaran, počev od “Meša” (1969) Roberta Altmana, kojim je 9. januara 1971. u Domu sindikata i otvoren prvi FEST.
M.A.S.H. - Robert Altman
U tom svojevrsnom vremeplovu, biće prikazani, između ostalog, i filmovi “Vrt Finci-Kontinijevih” (1970) Vitorija de Sike, kojim je otvoren FEST 1972. godine, zatim “Opsadno stanje” (1972) Koste Gavrasa sa otvaranja 1974. i klasik Federika Felinija “Amarkord” (1973) sa FEST-a 1975, zatim “Čovek od mramora” (1977) poljskog reditelja Andžeja Vajde, kojim je FEST otvoren 1979, te “Apokalipsa” Frensisa Forda Kopole (1979) sa FEST-a 1980.
Iz istorije FEST-a 80-ih biće prikazani i “Kagemuša - senka ratnika” (1980) Akire Kurosave i “Fani i Aleksandar” (1982) Ingmara Bergmana, dok devetu deceniju 20. veka predstavljaju “Plači voljena zemljo” (1995) južnoafričkog reditelja Darela Ruta, prikazan na FEST-u 1996. godine, kao i “Tajne i laži” (1996) Majka Lija s festivalskog izdanja 1997. godine, koje je bilo prekinuto u znak podrške tromesečnim studentskim i građanskim demonstracijama zbog krađe lokalnih izbora za vreme režima Slobodana Miloševića.
Istorijat FEST-a predstaviće, između ostalog, i francuski film “Jovanka Orleanka” (1999) Lika Besona, prikazan 2000. godine, “Ples u tami” (2000) Larsa fon Trira sa Bjork i Katrin Denev u glavnim ulogama, prikazan 2001. godine, dok je za završnicu programa najavljen klasik Andreja Tarkovskog “Andrej Rubljov” (1966), prikazan na FEST-u 1973. godine.
Prvi FEST otvoren je 9. januara 1971. u Domu sindikata, a zamišljen je kao godišnji presek najboljih filmova sezone. U najboljim danima ugostio je i velikane kao što su Frensis Ford Kopola, Federiko Felini, Miloš Forman, Marčelo Mastrojani, Mišel Pikoli, Piter Fonda, Liv Ulman, Denis Hoper, Piter Justinov, Robert de Niro, Harvi Kajtel, Nikita Mihalkov...
Poslednjih godina među glavnim zvezdama su bili Vim Venders, Bob Rafelson, Folker Šlendorf i, prošle, Ralf Fajns.
Sajt FEST-a je www.fest.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
