Od communis do komunikacija

Beogradska internacionalna nedelja arhitekture (BINA) nudi u 13. izdanju intenzivan program kojim ukazuje na zanemaren značaj arhitekture u društvu, ističući njenu ulogu u zastupanju javnog interesa, povezanost društvene uloge i komunikacija u arhitekturi, kao i procese participacije građana kao najvažnijih elemenata razvoja arhitekture u budućnosti gradova.

Temom “Od communis do komunikacija” (communis - zajedničko, zajednica, deljenje, a communicare - učiniti nešto zajedničkim), 13. BINA ponudiće od 10. do 31. maja brojne programe kojima promoviše stalno preoblikovanje životnog prostora, trudeći se da doprinese poboljšanju uslova života i odnosa prema okruženju - kroz izložbe, predavanja, arhitektonske radionice za decu i studente, popularne šetnje kroz arhitekturu Beograda, komunikaciju sa istaknutim domaćim, evropskim i svetskim stručnjacima u oblasti arhitekture, građevinarstva i urbanizma, predstavljanje savremenih materijala i tehnologija, kao i iskorake u druge medije i predstavljanje arhitekture posredstvom muzike.

“Arhitektura je jedna od najsveobuhvatnijih oblasti stvaralaštva koju zanemarujemo, a svuda je oko nas”, rekla je programska direktorka i jedan od osnivača BINA Danica Jovović Prodanović 7. maja na konferenciji za novinare u Kulturnom centru Beograda (KCB), koji organizuje BINA sa Društvom arhitekata Beograda (DAB).

Kao centralni događaj 13. BINA najavljena je izložba posvećena istaknutom beogradskom arhitekti Ivanu Antiću, autoru obimnog i nagrađivanog opusa koji sadrži brojna realizovana i projektovana arhitektonska dela, uključujući neka od remek-dela srpske arhitekture kao što su Muzej savremene umetnosti na Ušću i Muzej u Šumaricama (sa Ivankom Raspopović) ili Sportski centar “25 maj”, potom hala “Pinki” u Zemunu, olimpijski bazen na Poljudu u Splitu, kompleks Dom pionira (danas Dečji kulturni centar), sa zgradom RTS-a i Malim pozorištem “Duško Radović” u Beogradu, hotele “Breza” u Vrnjačkoj Banji, “Narvik” u Kikindi ili “Hajat” na Novom Beogradu, zgradu SUP-a na Guberevcu, Dom “Politike” u Krupnju…

Istoričarka umetnosti Dijana Milašinović Marić, koautorka studijske izložbe “Ivan Antić – Arhitektonično” (sa Igorom Marićem), koja će biti održana u Galeriji RTS-a i Galeriji Kolektiv, rekla je da je taj projekat, u trenutku prilične devastacije prostora u kojem živimo, predstavlja podsetnik na moderniste koji su ne samo obeležili domaću arhitektonsku scenu, već i dali smernice šta graditelji treba da rade i kako da razmišljaju.

Ističući da je Antić želeo da iskaže arhitekturu upravo arhitektonskim sredstvima – razmišljanjem o materijalu, prostoru, arhitektonskom kontekstu, Dijana Milašinović Marić konstatovala je da je Antić imao sreću da stvara u vreme kada je arhitekt bio uvažena persona, čije je mišljenje cenjeno, za razliku od danas.

Podsećajući na njegova dela, koja se uglavnom postavljaju u okvir racionalističkog koncepta, Dijana Milašinović Marić ukazala je na nekoliko karakteristrika Antićevog opusa koje se ispoljavaju kao tokovi koji se međusobno prepliću i ponavljajuju, počev od naoko racionalnog i pragmatičnog pristupa, zasnovanom na čvrstom stavu o utilitarnosti arhitekture, njenoj geometriji i osnovnom sklopu, preko zanimanja za regionalna istraživanja i primenu iskustava folklorne arhitekture u modernom građenju, te fascinaciju tehničkih mogućnosti savladavanja prostora i velikih raspona do nivoa da kroz vidnu primenu konstrukcije dolazi do gotovo ekspresivnih arhitektonskih oblika. Antić je, takođe, neprestano vodio računa o kontekstu, posedujući sposobnost mentalnog doživljavanja karaktera prostora i urođen osećaj za odgovarajuću proporciju i harmoničnu, nenametljivu kompoziciju. Njegova racionalna priroda duboko je utemeljena na suštinskom poznavanju i razumevanju arhitekture, kao i na potpunoj posvećenosti građenju, čemu je podredio čitav život. Te teme, kako je podsetila koautorka izložbe, okupirale su i druge velikane moderne, poput Le Korbizjea, Frenka Loid Rajta ili Kenza Tangea, uz čija dela ravnopravno stoje i najznačajniji radovi arhitekte Antića.

Izložba bi, kako je istakla, trebalo da ukaže na značaj koji arhitektura ima, o kojem se danas malo zna, pa se čak i ne diskutuje o njemu.

Izložba obuhvata i bogat prateći program, poput dokumentarnog filma koji je realizovao RTS, stručna vođenja kroz Antićeva dela i tribine posvećene afirmaciji i popularizaciji arhitekture kroz medije, razgovor o njenom mestu u društvu i politici i poziciji žene u modernoj srpskoj arhitekturi, poput Ivanke Raspopović, a nakon Beograda bi trebalo da gostuje u Banjaluci, te potom u drugim gradovima u regionu.

Kao posebno značajan segment programa 13. BINA, najavljena je i interaktivna multidisciplinana izložba “Lisabon nastupa”, organizovana u saradnji sa Lisabonskim trijenalom arhitekture, koja će premijerno biti održana u Beogradu, a predstaviće rad lisabonskih šest studija (aspa, Barbas Lopes, can ran, Miguel Marcelino, PLCO, site specific), uz film i knjigu koji su im takođe posvećeni, ali i grad Lisabon koji je spomenik kulture i scena kontinuirane ideološke, društvene, ekonomske i graditeljske promene.

Izložba “Liabon nastupa”, čiji je kustos Manuel Enrikeš, a predstavio ju je ambasador Portugala Augušto Pejšoto, ukazuje na rad šest studija koji su nastali i izveli prve značajne radove u klјučnoj deceniji urbane transformacije Lisabona, oblikujući taj grad u meri u kojoj je i on sam oblikovao njih.

Program 13. BINA obuhvata i izložbu “Stanovanje – Housing 2017”, urednika prof. dr Aleksandra Kekovića, čija je tema stanovanje u postsocijalističkim zemljama Evrope, a biće otvorena u Galeriji RTS-a. Poslednjih godina je u svetu, ali i u Srbiji, izgrađeno mnogo izuzetnih, inovativnih, neobičnih, inspirativnih i energetski efikasnih stambenih objekata, a deo te stambene baštine biće moguće videti među izloženim radovima te postavke.

U okviru 13. BINA najavljena su i dva višegodišnja projekta podržana kroz program Kreativna Evropa, koja će biti realizovana kroz radionice i male urbane interevencije u prigradskom naselju Ledine, u nameri da doprinesu poboljšanju uslova života na tom prostoru na obodu Novog Beograda.

U okviru projekta “Budućnost arhitekture” (Future Arćitecture Platform), najavljena je radionica internacionalnog karaktera i interisciplinarnog pristupa - Bus Stop Facelift. Kroz praksu i uz mentore, ostvariće se razmena iskustava kroz zajedničko kreativno promišljanje rešavanja prostornih problema.

U okviru projekta “Gradovi deljenja” (Shared Cities), koji je deo evropske kulturne platforme koja preispituje savremene urbane izazove evropskih gradova, biće realizovana radionica “Ledine - Urbano čvorište 2”, u saradnji sa NVO Škogled i Osnovnom školom “Vlada Obradović Kameni”. Tokom razgovora i u akcijama sa učenicima, zaposlenima u školi i sa lokalnom zajednicom, započetim 2017. godine, došlo se do zaključka da školsko dvorište ne služi samo za školske, već i za vanškolske aktivnosti, pa se njegova funkcija proširuje u prostor za obavljanje aktivnosti iz domena kulture i slobodnog vremena. Vođeni tom idejom, učesnici projekta promišljaju mogućnost urbane, prostorne intervencije koja će doprineti poboljšanju uslova boravka
školaraca, ali i stanovnika celog naselja.

U okviru BINA paviljona, postavljenog u dvorište Grafičkog odseka Fakulteta likovnih umetnosti, (izgrađenog na BINA 2014. kao rezultat internacionalnog projekta posvećenog održivoj gradnji drvetom i drvenoj arhitekturi), biće predstavljena izložba radova mladih arhitekata i timova, koji kroz aktuelne radove daju uvid u možda manje vidljiv, ali važan segment domaće scene. Cilj te izložbe je da promoviše prostor i format kao platformu za umrežavanje i razmenu mišljenja posvećenih istraživanju i kreaciji u izgrađenom okruženju.

BINA i ove godine nudi netipične tematske turističke šetnje u okviru kojih se građani prevashodno upoznaju sa arhitekturom, spomenicima i baštinom Beograda, ali istovremeno upoznaju i neke skrivenije gradske priče uz pomoć stručnih vodiča (arhitekata i istoričara umetnosti), pasioniranih poznavalaca grada. Ove godine planirna su i dva izleta koja otkrivaju arhitekturu Zrenjanina i Muzej u Šumaricama u Kragujevcu, delo Ivana Antića i Ivanke Raspopović.

Arhitektura Zrenjanina biće predstavljena u galeriji Kolektiv kroz izložbu “Grad u arhitekturi, arhitektura u gradu 18/17 - Bečkerek, Petrovgrad, Zrenjanin” autorki Vesne Karavide i Jelke Đorđević.

Pokrovitelji BINA su Sekretarijat za kulturu Beograda, Ministarstvo kulture i informisanja Srbije, Inženjerska komora Srbije i i EU program Kreativna Evropa.

Festivalski sajt je http://bina.rs, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org.

(SEEcult.org)