Mirdita, dobar dan! ponovo u Beogradu
Festival kosovske kulturne i društvene scene “Mirëdita, dobar dan!” biće održan od 22. do 24. oktobra u Beogradu u nešto manjem obimu nego proteklih godina, a uz pozorišni, filmski, izložbeni i književni program, obuhvata i debate o pregovaračkom procesu Beograda i Prištine, članstvu Kosova u Unesku i o saradnji mladih ljudi srpskog i albanskog društva.
Cilj festivala je da se susretima srpskih i kosovskih društvenih i kulturnih zajednica iniciraju promene i stvori tradicija saradnje, koja će doprineti trajnoj normalizaciji odnosa Beograda i Prištine. Otvaranje te manifestacije, međutim, kao i dobar deo programa, već gotovo tradicionalno prate i pokušaji desničara da ih spreče, a i uoči novog festivalskog izdanja pojavile su se pretnje pojedinih desničarskih politčkih organizacija koje optužuju organizatore da promovišu "velikoalbansku politiku" i "lažnu državu Kosovo".
Program je manji nego obično zbog pandemije korona virusa, ali su organizatori smatrali da je važno održati kontinuitet, uz poštovanje svih epidemioloških mera. “Ponovnim pokretanjem pregovaračkog procesa u Briselu i potpisivanjem Vašingtonskog sporazuma učinjen je korak od hiljadu milja, ali politički i ekonomski sporazumi su okvir, dok se suština nalazi u približavanju društava Srbije i Kosova. Da se upoznaju, da čuju jedni o drugima, da budu jedni sa drugima. Da kažu jedni drugima ‘Mirdita, dobar dan!‘”, izjavio je u ime organizatora programski direktor Inicijative mladih za ljudska prava Ivan Đurić.
Festivalski program počinje 22. oktobra u Centru za kulturnu dekontaminaciju pozorišnom predstavom “Ja sam sebi žena“ Kuštrima Kolićija, u kojoj Adrian Morina, jedini glumac na sceni, glumi više od 30 likova, a donosi priču o teškom životu transrodne osobe - Nemice Šarlot fon Mahlsforf, koja je preživela nacistički režim i DDR.
Za drugi festivalski dan najavljena je debata “Kosovo – nasleđe sećanja”, dok će u galeriji “Endžio” u Dobračinoj ulici biti otvorena istoimena izložba.
Poslednjeg festivalskog dana debata o pitanjima tranzicione pravde na Kosovu i njenoj institucionalizaciji, a festival će zatvoriti glumac Tristan Halilaj čitanjem odlomaka iz svoje knjige “Ričard Gir je bio ovde”, zbirke priča koja je originalno objavljena na srpskom jeziku. U završnici će biti prikazan film “Agina kuća” nagrađivane kosovske rediteljke Lendite Zećiraj, koja istražuje psihološke posledice ratnog seksualnog zlostavljanja i nasilja u porodici.
Prema sinopsisu, devetogodišnji Aga živi s majkom i četiri druge žene u zabačenom planinskom okruženju na Kosovu. Pokušava da zaradi nešto novca prodajući cigarete, ali glavni cilj mu je potraga za nestalim ocem. Jedini muški lik u njegovom životu je brutalni i okrutni Cera, koji pazi na njega, premladog da bi shvatio zašto živi na upravo tom mjestu i sa svim tim ženama. Neočekivani događaj pokrenuće lančani niz koji će Agu izložiti istini…
Film “Agina kuća” prikazan je u Karlovim Varima 2019, gde je osvojio posebno priznanje FEDEORA žirija, a zatim na festivalima u Kotbusu, Geteborgu i drugim. Lendita Zećiraj (Priština, 1972), inače, najnagrađivanija je kosovska filmska rediteljka, proglašena nacionalnom filmskom autorkom 2014. Njeni kratki filmovi “Ograda” i “Balkon” učestvovali su na više od 250 festivala, osvojivši mnoge nagrade. “Agina kuća” je njen dugometražni prvenac.
Festival “Mirëdita, dobar dan!” inspirisan je likom i delom slavnog glumca Bekima Fehmiua, koji predstavlja simbol jedinstva i raskola, ali i mogućnost povezivanja dva kulturna prostora u celinu.
Festival se održava od 2014. godine u Beogradu, a organizuju ga Inicijativa mladih za ljudska prava i Građanske inicijative iz Beograda, u saradnji sa organizacijom Integra iz Prištine.
Iako zamišljen kao doprinos trajnoj normalizaciji odnosa Beograda i Prištine, festival “Mirëdita, dobar dan!” i prošle godine pratile su tenzije i protesti desničara i huliganskih grupa, pa je otvoren u CZKD-u uz jako obezbeđenje policije koja je sprečila veće incidente. I dan kasnije grupa huligana pokušala je da spreči nastavak festivala u Dorćol placu, ali su ih jake policijske snage rasterale, a učesnici i organizatori bezbedno su napustili prostor u kojem je održan razgovor o nestalima i projekcija dokumentarnoh filma "Ferdonija" reditelja Gazmenda Bajrija. Uprkos pokušajima desničara da ugroze njegovo održavanje, festival je završen u veseloj atmosferi, nakon dodele nagrada autorima i autorkama filma “Albanke su naše sestre” i izdavačkoj kući “Samizdat B92” za izuzetan doprinos pomirenju i kulturi sećanja na mirovne aktiviste iz Srbije i sa Kosova.
Ulaz na sve događaje i ovoga puta je besplatan, uz prethodnu registraciju.
Festivalski sajt je mireditadobardan.com, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org, kao i u prilogu (pdf).
*Foto: otvaranje festivala Mirëdita, dobar dan!” u CZKD-u 2019. Bojan Kovačević / SEEcult
(SEEcult.org)
