Lepa kao revolucija
Umetnica Milica Rakić predstavlja se od 26. februara u Galeriji Kolarčeve zadužbine izložbom “Lepa sam kao revolucija”, novim projektom kojim nastavlja da istražuje značenja pojmova arhiviranja, kolektivnog sećanja i ličnog iskustva, ispostavljajući svojevrsnu vlastitu istinu o prošlosti, ali i o sadašnjosti.
Korišćenjem ustupljene arhivske građe iz Arhiva Jugoslavije i pažljivo odabranih citata, umetnica kreira specifičan narativ zasićen dvosmislenošću, dovitljivošću i humorom. Iako serija novih radova Milice Rakić naizgled predstavlja ekstenziju njene dosadašnje prakse, istoričar umetnosti Vladimir Bjeličić primećuje da se može tumačiti i u svetlu produbljivanja pojedinih pitanja, odnosno problema u vezi sa samim poljem umetničkog stvaralaštva.
Okosnicu tog projekta predstavlja jedan intrigantan istorijski dokument - pismo koje molerski radnik i amaterski umetnik Đura Rašić upućuje Josipu Brozu Titu 1947. godine, uz molbu da mu država pomogne u realizaciji umetničke karijere (što rezultira finansijskom pomoći radniku).
Rakić koristi taj dokument kao ready made, međutim, reč je o svojevrsnom artefaktu koji manifestuje na najbolji mogući način sinhronizaciju ličnog i kolektivnog u odnosu na poimanje umetnosti i ideologije u potonjem sistemu. Dakle, država uopšte ne postavlja akademsko obrazovanje kao preduslov ili imperativ za bavljenje umetnošću, već polazi od proste činjenice da svakome treba pružiti priliku da ispolji svoj talenat, što je bio deo šireg emancipatorskog projekta omogućavanja građanima da utiču na promenu vlastitog socijalnog statusa i budu aktivni učesnici opšte društvene promene.
“Bez obzira na to što je pomenuti radnik očigledno prepoznat kao politički podoban, pružena mu je prilika da se realizuje kao umetnik, što je danas gotovo nezamislivo. Sfera umetnosti je u savremenom trenutku više nego ikada postala kontaminirana interesima vladajuće većine koja podržava isključivo tržišno isplative kreativne inicijative, pri čemu bilo kakvim nezavisnim, neakademskim, amaterskim ili politički mišljenim praksama nema mesta”, naveo je Bjeličić u pratećem tekstu izložbe, ukazujući u tom smislu na poslednju scenu filma “Dekameron” Pjera Paola Pazolinija (1971), zasnovanom na nekoliko različitih priča iz Bokačovog srednjovekovnog epa, od kojih jedna od njih prati kako čuveni slikar Đoto oslikava crkvu, a tumači ga sam reditelj. Film se završava scenom slavlja nakon uspešno obavljenog posla u kojoj slikar, odnosno Pazolini, izgovara sledeću rečenicu: Pitam se, zašto stvarati umetničko delo kada je sanjati o istom toliko slađe?
Četiri godine kasnije, kako podseća Bjeličić, Pazolini je brutalno ubijen ne samo zato što je bio homoseksualac, već zato što je bio politički neistomišljenik, odnosno komunista.
“Čini se kao da postavljeno pitanje sumira Pazolinijevu filozofsku poziciju koja svoje uporište nalazi u levoj idologiji. Nepatvoreno umetničko delo kao manifestacija estetskih načela moguće je realizovati samo u domenu iluzije ili sna, dok realizacija istog u realnosti podrazumeva odgovornost i neminovno je podložna različitim spoljnim uticajima. Prema tome, poimanju umetnosti kao alatke za društveno političku artikulaciju bliska i strategija Milice Rakić, a veza sa Pazolinijevim stvaralaštvom je očigledno i na nekim od radova inspirisanim njegovom poemom KPI mladima iz 1968. godine”, naveo je Bjeličić.
Kako bi se umetnička strategija Milice Rakić pravilno razumela u odnosu na savremeni trenutak, neophodno je uzeti u obzir i lokalni društveno-politički kontekst, te konstitutivne elemente dominatnog ideološkog diskursa, kao što su mizoginija i istorijski revizionizam.
Potiskivanje, te brisanje istorijske tekovine Narodnooslobodilačke borbe i generalno anitfašizma iz kolektivnog sećanja, te ženskog doprinosa u tim okvirima, posebno u poslednje vreme, sprovodi se ne samo krivom interpretacijom događaja iz prošlosti u udžbenicima, popularnoj kulturi, agresivnim agitovanjem za uklanjanjem spomenika u javnom prostoru, već i neverovatnom medijskom zloupotrebom ženskog tela i iskustva. Obe tendecije se međusobno prožimaju u regresivnom i nadasve patrijarhalnom društvenom vrtlogu, čime se sistematski potire celokupno zaleđe ideja rodne ravnopravnosti, kolektivnog duha i solidarnosti.
Iako neke od rečenica, odnosno citata koje umetnica koristi pripadaju arhivskoj građi, stavljanjem u funkciju ženskog iskustva one postaju parole ili pak fragmenti manifestnog tipa. Na taj način Milica Rakić naručuje istoriju po vlastitoj meri, što je podnaslov njene izložbe, te pušta artikulisan i glasan ženski politički glas koji pretenduje da ukaže upravo na one segmente prošlosti koji jesu bili emancipatorski i suštinski progresivni, ali i sadašnjosti koja jeste haotična i opresivna.
Umetnica, kako napominje Bjeličić, ne zauzima ni u kom slučaju arbitarnu poziciju nekoga ko proklamuje opštu istinu, već ispostavlja vlastitu istinu. Njena nova serija radova može se stoga posmatrati u svetlu kontinuiranog napora Milice Rakić da polje umetničkog delovanja, te neprikosnovenosti autorstva i originalnosti, razgradi upravo rodnim i preciznim ideološkim pozicioniranjem.
Izložba će biti otvorena do 16. marta.
(SEEcult.org)
