Lazaret i Kastelo kao nadahnuće i motiv
Izložba posvećena Lazaretu i Kastelu u Petrovcu na Moru - prepoznatljivim viševekovnim zdanjima koja su od kulturne i naučne javnosti gotovo zaboravljena, otvorena je u petrovačkom Spomen domu Crvena komuna kao prvi deo projekta arheologa Dušana Medina čiji je cilj stvaranje platforme za drugačije promišljanje i spoznavanje prošlosti i sadašnjosti tih lokaliteta.
Cilj projekta “Lazaret i Kastelo: nadahnuće i motiv”, prema navodima autora, jeste i otvaranje novih mogućnosti i pružanja podsticaja da ta dva lokalilteta budu nadahnuće i motiv budućim autorima u različitim sferama njihovog interesovanja.
Oba zdanja izgrađena su, prema usmenim predanjima, u 16. veku, dok određeni pisani izvori ukazuju na to da je kula Kastelo možda nastala u 15 stoleću.
Lazaret je od nekadašnje sanitarne zgrade i karantina, što mu je bila prvobitna namena, vremenom transformisan u centar vojne uprave stare Kastel Lastve (naziv Petrovca na Moru do 1919. godine), zatim u zatvor okupatora tokom dva svetska rata, a sredinom XX veka bio je napušten i devastiran. Od početka 1970-ih pa do danas je ugostiteljsko-turistički objekat "Castello".
Lazaret pre adaptacije (dipl. ing. arh. Zoran B. Petrović, kraj 1960-ih)
Drugi objekat - Kastelo ili Kastio/Kašćel prvobitno je bio visoka kula, sa strateškom i fortifikacionom namenom, a sredinom XIX veka srušile su ga austrougarske vlasti koje su tim krajem vladale više od jednog veka. Već decenijama unazad prostor Kastela omiljeni je vidikovac petrovačkih turista i posetilaca - na njemu se nalaze stari zarđali top i spomenički kompleks posvećen Paštrovićima palim i stradalim od neprijatelja u Prvom i Drugom balkanskom, Prvom svetskom i, posebno, u Drugom svetskom ratu.
Deo tog spomenika - metalni reljef sa motivima iz NOB-a, pre nekoliko godina je, nažalost, delimično uništen.
Na oba objekta, iako su pre više decenija proglašena spomenicima kulture, vršene su neprimerene intervencije manjeg obima, naveo je Mašin, koji je osmislio projekat “Lazaret i Kastelo: nadahnuće i motiv” u vidu izložbe i multidisciplinarnog okruglog stola.
Slobodan Bobo Slovinić - Kastelo (grafika, 1989)
Izložba ima četiri segmenta i predstavlja autorske radove četvorice stvaralaca (arhitekta, slikar i publicista Slobodan Bobo Slovinić, pokojni profesor i arhitekta Zoran B. Petrović, profesor i arhitekta Aleksandar Radojević i arheolog Goran Pajović), koji su se u određenim trenucima profesionalnog života bavili otm tematikom sa različitih aspekata i predstavljaju samo neke od onih koje su teme Lazareta i Kastela lično i profesionalno interesovale.
Na osnovu njihove građe, koja je za potrebu Mašinovog projekta ustupljena, napravljena je izložba koja se sastoji iz četiri segmenta: “Riblji restoran 'Lazaret'” (autor Slobodan Bobo Slovinić, 1965-1966; autentična i digitalizovana građa: skice i dokumentacija istoimenog diplomskog rada odbranjenog na Akademiji primenjenih umetnosti u Beogradu, 1966); "Lazaret, Kastelo i Katiči – likovna inspiracija Slobodana Boba Slovinića (1967-2015)“ (15 akvarela, ulja na platnu, grafika, kombinovanih tehnika); “Bar ‘Castello’ Zorana B. Petrovića i Aleksandra Radojevića, 1967-1971” (deo originalne i digizalizovane foto, tehničke i pisane dokumentacije projekta adaptacije i uređenja enterijera Lazareta u bar "Castello"), i “Digitalni prikaz Lazareta i Kastela” (autor Goran Pajović, 2015; digitalna rekonstrukcija i 3D animacija stanja objekta od prije pola vijeka na osnovu foto, planske, grafičke i pisane dokumentacije; video-intervjui).
Reč je o materijalu koji je uglavnom nepoznat široj javnosti, a čuva se na različitim adresama vlasnika – u Beogradu, Podgorici, Budvi, Petrovcu...
Detalj preuređenog Lazareta u Castello bar
Izložba je otviorena do 9. avgusta, a njen autor Dušan Medin će svakoga dana u terminu od 20.30 do 21.30 sati voditi zainteresovane kroz postavku koja je propraćena reprezentativnim katlogom i ostalim pratećim materijalom.
Multidisciplinarni okrugli sto "Lazaret i Kastelo u Petrovcu na Moru" biće održan 7. avgusta u Spomen domu Crvena komuna, uz učešće stručnjaka i oblasti arhitekture, arheologije, dizajna enterijera, grafičkog dizajna…
Projekat “Lazaret i Kastelo nadahnuće i motiv" pripreman je mesecima unazad, a ideja je nastala prilikom pisanja stručnog “Kastelo i Lazaret u Petrovcu” koji je 2014. objavljen u “Paštrovskom almanahu 1”.
Dušan Medin (1990) diplomirao je arheologiju na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu 2014. godine, na kojem trenutno pohađa master studije arheologije, kao i master studije na UNESKO katedre za kulturnu politiku i menadžment na Univerzitetu umetnosti u Beogradu. Profesionalno je zainteresovan za antičku i novovekovnu baštinu crnogorskog primorja (posebno Paštrovića i Budve), studije materijalne kulture, istoriju i teoriju arheologije. Autor je nekoliko stručnih članaka i urednik dve monografije, učesnik više arheoloških i drugih projekata, kao i organizator brojnih kulturnih i naučnih programa.
Član je Društva arheologa Crne Gore, Srpskog arheološkog društva i Društva konzervatora Srbije, a višegodišnji je sekretar i član upravnog odbora Udruženja Paštrovića i prijatelja Paštrovića u Beogradu “Drobni pijesak”.
Organizator i pokrovitelj projekta je Javna ustanova Muzeji i galerije Budve.
(SEEcult.org)
