Dobitnici Vukove nagrade KPZS za 2011.
Vukovu nagradu, tradicionalno priznanje Kulturno-prosvetne zajednice Srbije (KPZS), dobili su za 2011. godinu Zadužbina “Dositej Obradović” iz Beograda i devetoro pojedinaca - dramski pisac Siniša Kovačević, rediteljka Negosava Nena Kunijević, urednica Radio-televizije Beograd, likovni umetnik i književnik Predrag Bajo Luković iz Beograda, književnik Radovan Beli Marković, kulturni poslenik, dramaturg i književnik Milisav Milenković iz Požarevca, istoričar umetnosti Dušan Milovanović iz Beograda, književnik Petar Sarić iz Štrpca, književni istoričar Gojko Tešić i slikar Miloš Šobajić.
Vukova nagrada izuzetno je dodeljena i Umetničkoj livnici Jeremić, na predlog žirija, kojim je predsedavao prof. Svetislav Božić, kompozitora iz Beograda.
Dobitnicima Vukove nagrade, dodeljene 47. put, priznanja su uručili 8. februara u Svečanoj sali Skupštine grada Beograda Ljubivoje Ršumović i Živorad Ajdačić, predsednik i generalni sekretar KPZS Srbije, predsednik žirija Svetislav Božić i, u ime glavnog sponzora, "Srbijagasa", direktor te kompanije Dušan Bajatović.
Kako je istaknuto, Siniša Kovačević, dramski pisac i redovni profesor Akademije umetnosti u Beogradu od 2001. godine, doprinosi ugledu srpske umetnosti i kulture gotovo tri decenije vrhunskim delanjem u pozorišnom, filmskom i književnom životu. Kovačevića odlikuje, kako je navedeno, smelost za bavljenje aktuelnim temama svakodnevnice, ali i bliže i dalje prošlosti, kao i istančan sluh za zahteve savremenog teatra i duh vremena, a dela su mu našla put i do inostranih gledaoca i prevođena na više jezika.
Bio je i upravnik Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu, a od 1993. godine ima status istaknutog umetnika i dobitnik je brojnih nagrada.
Dobitnica Vukove nagrade je i rediteljka Negosava Nena Kunijević, urednica Radio-televizije Beograd, koja je u brojnim emisijama, intervjuima i serijama, poput “Leti, leti, pesmo moja mila”, uspevala da u vremenima velike oskudice, koristeći harizmu i šarm, mobiliše veliki broj kolega i saradnika, umetnika, solista i grupa, kulturno-umetničkih društava, horova i orkestara, čineći dela dostojna Vuka.
Likovni umetnik i književnik Predrag Bajo Luković iz Beograda, pored slike “Portret jedne tajne”, kojom je dokazao da je Mona Liza autoportret Leonarda da Vinčija, što ga je uvrstilo u najznačajnije enciklopedije, uradio je i oko 500 portreta istaknutih srpskih intelektualaca i time postao svojevrsni hroničar svoga vremena. Objavio je 10 knjiga poezije, zastupljen je u tridesetak antologija, prevođen na desetak stranih jezika, izlagao u značajnim muzejima i galerijama i dobitnik je niza priznanja. Luković je član Akademije “Ivo Andrić”, Naučnog društva za negovanje i proučavanje srpskog jezika, Udruženja književnika Srbije, a zamenik je glavnog urednika “Pesničkih novina”.
Radovan Beli Marković iz Lajkovca autor je zbirki pripovedaka, novela i romana, a narodni, vukovski jezik u njegovoj prozi prirodno se susreo i srastao sa jezičkim matricama modernog doba. Priče su mu uvrštene u nekoliko izbora i antologija na više jezika, neke od njih radiofonski prerađivane, a neke i dramatizovane. Bio je novinar valjevskog lista i upravnik lajkovačke Gradske biblioteke, član redakcija “Književne reči” i “Književnih novina”, a pre više decenija organizovao je svojevrsne pohode kolubarskih seljaka u prestoničke teatre. Član je UKS-a, Srpskog književnog društva, Matice srpske i Srpskog PEN centra, a od 2009. ima status istaknutog umetnika i dobitnik je brojnih nagrada.
Kulturni poslenik, dramaturg i književnik Milisav Milenković iz Požarevca, pokretač je i organizator niza kulturnih akcija i manifestacija, počev od onih u svom rodnom Malom Crniću, kao što su časopis “Stig” (prvi broj objavljen 1970) i Festival dramskih amatera Srbije - FEDRAS (1972). Sada deluje kao predsednik Braničevsko-stiške književne zajednice UKS i urednik edicije “Stiški književni krug”. Bio je glavni i odgovorni urednik časopisa “Braničevo” i pokretač istoimene edicije, kao i Glumačkih svečanosti “Milivoje Živanović”, višegodišnji predsednik SIZ-a i KPZ Požarevca i Srbije, a godinama već je član UKS sa brojnim napisanim knjigama pesama, proze, eseja i drama.
Istoričar umetnosti Dušan Milovanović iz Beograda već pune tri i po decenije, kao istraživač, analitičar i sintetičar, iznosi i tumači nedovoljno istraženu i publikovanu baštinu predaka. Od 1977. godine, dve decenije u organizaciji Hilandarskog odbora SANU, vodio je ekipu u radovima na istraživanju i obradi materijala u riznicama manastira Hilandara i drugih svetinja na Svetoj Gori, uz rad na tri televizijska serijala i desetak dokumentarnih filmova o savremenoj umetnosti pravoslavlja kod Srba, a u okviru Muzeja primenjene umetnosti, gde je zaposlen, učestvovao je u nizu značajnih izložbenih projekata u zemlji i svetu.
Književnik Petar Sarić iz Štrpca ceo radni vek proveo je na Kosovu i Metohiji, radeći kao nastavnik u selu Gatnje (kod Uroševca), učitelj u selu Sušiću (kod Štrpca), profesor u gimnazijama “Jovanka Radojević - Kica” u Prizrenu i “Boro i Ramiz” u Orahovcu. Bio je sekretar-urednik književnog časopisa “Stremljenja” i glavni urednik i direktor izdavačke kuće “Grigorije Božović” u sastavu NIJP “Panorama” u Prištini, kao i jedan od osnivača i dugogodišnjih organizatora Pesničkih susreta “Lazar Vučković”, kao jedne od najstarijih i najznačajnijih književnih manifestacija u bivšoj Jugoslaviji.
Sarić je autor pet zbirki pesama i izbora iz poezije, objavio je više romana i dobitnik je vrednih priznanja, među kojima su i Gračanička i Povelja za životno delo UKS.
Prof. dr Gojko Tešić sa Filozofskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadu jedan je od najuglednijih književnih istoričara današnjeg vremena koji je naučnim rezultatima veoma mnogo učinio u revalorizovanju zaboravljene književne baštine. Do sada priredio je dela Dragiše Vasića, Grigorija Božovića, Stanislava Krakova i Radeta Drainca, po čemu ga mnogi svrstavaju u posebnu instituciju srpske nauke. Svojevrsnu prosvetiteljsku misiju ostvario je i kao urednik “Književne reči” i u izdavačkim kućama “Narodna knjiga”, “Filip Višnjić” i “Službeni glasnik” od 2007. godine do danas, posebno značajnog projekta za srpsku kulturu kroz biblioteku “Pojmovnik”. Vrlo je zapažen i njegov pedagoški rad.
Profesor Miloš Šobajić od 1972. godine živeo je i radio u Parizu, a od 2005. je dekan Fakulteta za umetnost i dizajn pri Megatrend univerzitetu u Beogradu i gostujući profesor na Luksun akademiji lepih umetnosti u Šenjangu (Kina). Izlagao je na više od 70 samostalnih izložbi u zemljama Evrope, Azije i Amerike, kao i na više od 400 grupnih izložbi u zemlji i inostranstvu, dela mu se nalaze u tridesetak muzeja i javnih kolekcija širom sveta, a o njegovom stvaralaštvu objavljeno je pet monografija u Beogradu, Parizu i Londonu (Velika Britanija).
KPZS, osnovana 1956. godine, dodeljuje Vukovu nagradu od 1964. godine– za izuzetan doprinos razvoju kulture u Srbiji i svesrpskom kulturnom prostoru, kao i za sledbeništvo prosvetiteljstva Vuka Stefanovića Karadžića (1787-1864).
Pored prof. Svetislava Božića, u žiriju su bili prof. Momčilo Antonović, akademski slikar, prof. Milovan Vitezović, književnik, Bora Dugić, muzički umetnik, Rada Đuričin, dramska umetnica, prof. Dragan Mraović, književnik i književni prevodilac, Ljubivoje Ršumović, književnik, prof. dr Darko Tanasković, svi iz Beograda, kao i Žarko Dimić iz Sremskih Karlovaca.
Dobitnici su dobili po akvarel člana žirija Momčila Antonovića.
Glavni darodavac Vukove nagrade za 2011. godinu je kompanija “Srbijagas”, a njenu dodelu pomogli su i Sekretarijat za kulturu grada Beograda i Saobraćajni institut – CIP, pored već stalnog pokrovitelja Umetničke livnice “Braće Jeremić”.
Vukova nagrada za pojedince sastoji se od diplome (rad akademskog slikara Radomira Stevića Rasa) i plakete sa likom Vuka Stefanovića Karadžića (rad akademskog vajara Nebojše Mitrića) i novčanog iznosa, koji već godinama izostaje, a dodeljuje se samo ukoliko pokrovitelj obezbedi sredstva. Ustanovama i organizacijama dodeljuju se diploma i plaketa.
UMETNIČKA LIVNICA JEREMIĆ
Izuzetnu Vukovu nagradu KPZ Srbije za 2011. godinu dobila je Umetnička livnica Jeremić iz Beograda. Njen začetnik Vlastimir Vlasta Đorđević je zanatsko znanje stečeno u Milerovoj livnici u Beču počeo u svojoj beogradskoj Prvoj livnici u Sarajevskoj ulici da prenosi učenicima i sestriću Miodragu Mići Jeremiću, koji 1927. godine otvara Umetničku livnicu “Voždovac”. Ona je 1935. godine pobedila na konkursu za izvođenje kompozicije “Igrali se konji vrani” vajara Tome Rosandića, koji i danas krase ulaz u Dom Narodne skupštine Srbije u Beogradu.
Iz peći te livnice izašli su monumentalni spomenici, ali i manje skulpture, reljefi i male forme, pa nema nijednog većeg mesta na teritoriji bivše Jugoslavije u kojem ne postoji spomenik izrađen u livnici “Voždovac”. U njoj su odlivana dela velikih vajara: Ivana Meštrovića, Antuna Augustinčića, Simeona Roksandića i mnogih drugih. Gotovo je nemoguće obuhvatiti sva dela koja su izašla iz te livnice, a okvirno to čini oko 150 monumentalnih spomenika, 10.000 bista i polufigura, 30.000 bareljefa i čak oko 1.000.000 plaketa i odličja.
Miću Jeremića nasledili su sinovi, Slobodan i Pavle, koji od 1987. godine grade novu livnicu od 1.000 metara kvadratnih, pod imenom Umetnička livnica “Braće Jeremić”. Nova livnica pruža i nove mogućnosti, a proširenje kapaciteta i održavanje kvaliteta doprinose značajnim poduhvatima koji se vide ne samo u našoj zemlji, već i u Vatikanu, Nirnbergu, Lusaki, Zagrebu, Skoplju, Ohridu i drugde.
Dimitrije Stefanović
