Biseri 20. Festivala nitratnog filma

Jubilarni, 20. Festival nitratnog filma prikazaće od 6. do 16. juna u Jugoslovenskoj kinoteci i njenom muzeju 50 filmova snimljenih na zapaljivim trakama, među kojima su i zabranjivana ostvarenja iz istočnoevropskih zemalja, kao i drugi filmski biseri iz Evrope, ali i iz Azije i Amerike.

Festival nitratnog filma tradicionalno počinje na Dan Jugoslovenske kinoteke i godišnjicu prve filmske projekcije u Srbiji i na Balkanu, a tom prilikom biće uručeno i najviše priznanje te ustanove – Zlatni pečat – proslavljenim srpskim glumcima Mirjani Karanović i Bogdanu Dikliću, najavio je 1. juna na konferenciji za novinare direktor Kinoteke Jugoslav Pantelić, navodeći da će u to vreme u Beogradu boraviti i čuvena poljska rediteljka Agnješka Holand, kojoj će 8. juna biti uručen Zlatni pečat.

Direktor i selektor Festivala nitratnog filma Aleksandar Saša Erdeljanović izjavio je da su u programu zastupljene čak 34 kinoteke i srodne institucije, koje su prihvatile da daju filmove, čime je znatno premašen dosadašnji rekord (28). 

“Imaćemo i 35 gostiju – direktora arhiva, istoričara filma, arhivista, filmskih novinara”, rekao je Erdeljanović.

Na svečanom otvaranju 20. Nitrata biće prikazan film “Stranputica” (1928) čuvenog nemačkog reditelja Georga Vilhelma Pabsta, a na zatvaranju američki film “Šerlok Holms” (1916) Artura Berteleta.

Stranputica / Abwege (1928)

Erdeljanović je najavio da je “na programu mnogo toga ekskluzivnog”, uključujući zabranjene filmove, pre svega istočnoevropskih kinematografija, kao što su bugarski “Privezani balon”, mađarski “Pesma pšenična polja” ili češki “Slučaj za neiskusnog dželata”, koji su decenijama bili u bunkeru, a oslobođeni su posle pada komunizma. Tu je i čudni rumunski film “Rekonstrukcija” u čijem stvaranju je učestvovala tajna policija.

Najavljen je i jedan od najboljih filmova u istoriji kineske kinematografije “Život pekinškog policajca”, zatim najbolji japanski film po mišljenu kritike “Neograničeno napredovanje” iz 1938. godine, prvi svetski animirani dugometražni film koji kombinuje glumce i lutke “Novi Guliver”, te “Iris i poručnikovo srce”, nagrađen 1946. u Kanu.

Erdeljanović je najavio i čudesne filmove za svoje vreme - pre svega zbog izuzetnih tehničkih dostignuća – “Maldone” Žana Remijona i “Noć osvete” Benjanima Kristensena.

Premijerno u Srbiji biće prikazana “Kino pravda”, jedan od najistaknutijih žurnala u istoriji filma, koji je radio Dziga Vertov i to celo 1922. godište.

Neograničeno napredovanje / Kagirinaki Zenshin (1937)

Najavljen je i austrijski film “Grad bez Jevreja” (1924) Hansa Karla Breslaueara, koji je dugo smatran izgubljenim i tek je 2015. godine na buvljoj pijaci u Parizu pronađena integralna verzija. Film je preuzeo Austrijski filmski muzej, u digitalnu restauraciju uloženo je čak 86.000 evra, a u Beogradu će ga predstaviti ugledan stručnjak Nikolaus Vostri.

Ta negativna utopija, kako je ispričao direktor Kinoteke, snimljena je u Beču u vreme kada je Hitler bio u zatvoru, a Nacional-socijalistička partija zabranjena. Pritisnut inflacijom i nezaposlenošću, za sve nedaće optužuje Jevreje i proteruje ih. Stvari se menjaju, ali na gore, te na kraju filma gradske vlasti zovu Jevreje da se vrate, za razliku od tragične stvarnosti koja je usledila. Inače, reditelja je godinu dana posle premijere ubio jedan nacista, a film je namerno zagubljen.

Erdeljanović je izdvojio i filmove “Pucanje – Čovek sa pet balona” Marka Fererija, koji je decenijama bio zaboravljen, zatim “Ukroćeni lav” u kojem se pojavljuje svetski prvak u rvanju poreklom sa ovih prostora Đovani Raičević, kao i “Buđenje proleća” - jedan od prvih filmova u kojima se istakla evropska zvezda sa ovih prostora Ita Rina...

Grad bez Jevreja / Die Stadt ohne Juden (1924)

U programskom bloku Drugi o nama biće prikazani francuski dokumentarni snimci “Bitka na Bregalnici” (1913), nemački “Mesterov nedeljnik”, sa kadrovima Beograda i Kalemegdana iz 1915. godine, te “Dunav od izvora do Ušća” (1913/14), američki dokumentarac “Putovanje po Jugoslaviji, novoj evropskoj kraljevini” (1931/32)...

Biće predstavljeni i filmovi iz 30-ih godina 20. veka koje je restaurisala Jugoslovenska kinoteka – “Lepa naša otadžbina” Josipa Novaka, u produkciji Jugoslovenskog prosvetnog filma, i “Jugoslavija divna zemlja sunca i kontrasta”, u produkciji Zadruge za privredni film.

Najavljena su i dva panela – o tretiranju istorijskih tema u kinematografijama naslednicama jugoslovenske kinematografije, kao i o digitalnoj restauraciji i mogućnostima saradnje na tom planu u regionu.

Jugoslavija divna zemlja sunca i kontrasta (1938)

Sumirajući proteklu sezonu, Pantelić je rekao da je Jugoslovenska kinoteka zadovoljna postignutim rezultatima, posebno digitalnom restauracijom srpske filmske baštine kojoj je i dat primat. Do sada je, u okviru projekta Vip kinoteka, predstavljeno pet digitalno restaurisanih ostvarenja, a biće nastavljen i u novoj sezoni, posle letnje pauze.

Kinoteku na međunarodnom planu očekuje gostovanje u Pekingu, u Kineskom filmskom arhivu, gde će biti prikazana reprezentativna selekcija srpske kinematografije, od njenih početaka do danas, najavio je Pantelić.

Kako je dodao, u zajedničkom projektu sa Francuskom kinotekom u Parizu, biće predstavljeni filmovi crnog talasa.

Početkom naredne sezone, u okviru Biblioteke Kinoteke, biće otvorena medijateka u kojoj će posetioci moći da vide filmove sa digitalnih nosača.

“Po princupu čitaonice, imaćemo i gledaonicu sa delima iz istorije srpskog, jugoslovenskog i svetskog filma”, najavio je Pantelić.

Cene ulaznica za 20. Festival nitratnog filma biće kao i za redovne projekcije u Jugoslovenskoj kinoteci, a za studente filmskih škola ulaz je besplatan, uz indeks.

Sajt Jugoslovenske kinoteke je kinoteka.org.rs, a program Festivala nalazi se i u Kalendaru portala SEEcult.org.

*Foto: Kinoteka

(SEEcult.org)