Vukove nagrade za 2016.
Kulturno-prosvetna zajednica Srbije dodelila je 53. put pojedincima i ustanovama Vukovu nagradu za izuzetan doprinos razvoju kulture u Srbiji i srpskom kulturnom prostoru, a na svečanosti 8. februara u Predsedništvu Srbije ministar kulture i informisanja Vladan Vukosavlјević istakao je značaj kulture u društvu, podsetiši da se još pre Periklovog doba govorilo da “ako Atina ostane bez obućara, ići će bosa, ako ostane bez krojača, ići će gola, a ako ostane bez kulture i obrazovanja, onda Atine neće ni biti”.
Predsednik KPZ Srbije književnik Ljubivoje Ršumović primetio je u besedi da – dok se u svetu velike sile nadmudruju oko globalnih problema, nišaneći jedna u drugu bojevim glavama, na Balkanu se mali narodi guremaju i svađaju oko jednog jezika i ćirilice bacajući jedni na druge pogrede i anateme.
“Davno je rekao Vuk Karadžić: ‘Jezik je hranitelј naroda’, kao i da u ‘kod svakoga naroda najsvetije ove tri stvari: zakon, jezik i običaji. Tim se narodi jedan s drugim rođakaju i jedan od drugog razlikuju!’”, podsetio je Ršumović i ukazao da “narodi, novonastali iz verskih i teritorijalnih razloga i pogodnosti, žele da imaju samo svog hranitelјa”. Tako onda, kako je rekao, “Crnogorci hoće zalogaj srpskog jezika, ali da ga začine svojom mirođijom. Bošnjaci bi hteli svoju porciju, ali zaslađenu halvom i halalom, pa im se i jednima i drugima pridružuju Hrvati kojima smeta ćirilično ruho srpskog jezika”.
Smatrajući da treba pustiti druge da “i dalјe dokazuju nedokazivo o onome što je naše na tuđim atarima, jer u toj borbi za srpski jezik i ćirilicu previše je frontova za malu Srbiju, zemlјu i narod okupiran stranim: rečima, ponašanjem, običajima, pismom, pa i stranim istinama”, Ršumović je pozvao Vuka Stefanovića Karadžića da pomogne i sad, sa slepim Filipom Višnjićem - da pokažu put i kažu gde je ta Evropa u koju su pre 200 godina poveli narod u Srbiji. Ršumović je na izrazio i želju da u Beogradu otane bar jedna firma, ispisana ćirilicom “Hleb i kifle”, kao dokaz da se i pod tim jezikom “hranitelјem naroda”, i pod tim pismom, može uspešno poslovati.
Akademik Svetislav Božić, predsednik devetočlanog žirija KPZ Srbije, saopštio je imena dobitnika Vukove nagrade za 2016. godinu, među kojima je i Osnovna škola “Braća Aksić” iz Liplјana, osnovana 1866. godine i jedna od najstarijih na Kosovu i Metohiji, koja pod sadašnjim imenom radi od 1962. Školsku zgradu sazidanu 1927. godine srušili su Albanci, ali je uz pomoć donacija izgrađena nova školska zgrada koju sada pohađa oko 130 učenika.
Nagrada je dodeljena i istoričarki umetnosti Delfini Rajić iz Čačka, kulturnom posleniku dr Jugoslavu D. Stajkovcu iz Aleksandrovca, te kompozitoru i muzičkom pedagogu Mirolјubu Aranđeloviću Rasinskom, teologu Draganu Vukiću, dirigentu mr Đorđu Pavloviću, molekularnom biologu prof. dr Elizabeti Ristanović, likovnoj umetnici Zagorki Stojanović, dramskom piscu Miladinu Ševarliću i dramskoj umetnici Ljilјani Stjepanović iz Beograda.
Izuzetnu Vukovu nagradu dobio je književnik i naučnik dr Miodrag Maticki, koji nije prisustvovao svečanosti iz zdravstvenih razloga, te Gimnazija “Velјko Petrović” u Somboru, dvojezična škola sa nastavom na srpskom i mađarskom jeziku, koja je počela da radi 1872. godine kao Državna gimnazija, a ime svog nekadašnjeg đaka ponela je 1967. godine. Isto priznanje dobilo je i Narodno pozorište u Užicu koje potiče od Teatralnog društva iz 1856. godine. U okviru programa tadašnjeg Čitališta, prve biblioteke grada, a prva predstava izvedena je 15. februara 1862. U prvim danima Užičke republike, septembra 1941. godine, formirana je jedinstvena Umetnička partizanska četa, kao Oblasno narodno pozorište deluje od 1945, a novu zgradu dobija 1967. godine, kada osnivač tog teatra postaje Skupština opštine Užice. Užičko pozorište je od 1996. domaćin Jugoslovenskog pozorišnog festivala “Bez prevoda”.
Vukovu nagradu čine diploma (rad akademskog slikara Radomira Stevića Rasa), plaketa sa likom Vuka Stefanovića (rad akademskog vajara Nebojše Mitrića), u izradi Umetničke livnice “Jeremić”, kao i monografija Milovana Vitezovića “Vuk naš nasušni”, u izdanju Pravoslavne reči iz Novog Sada.
Dobitnicima su priznanje uručili Svetislav Božić, Ljubivoje Ršumović i Živorad Ajdačić, a program, koji je počeo “Himnom Vuku” Stevana Stojanovića Mokranjca, vodila je dramska umetnica Bilјana Đurović.
KPZ Srbije dodelјuje i povelјe ustanovama i pojedincima za izuzetne rezultate postignute na planu očuvanja kulturne baštine i širenja kulture, a ove godine dobitnik je Srpski nacionalni savjet Crne Gore koji je, između ostalog, i osnivač Književne zadruge, koja je objavila više od 250 naslova i štampala više od 150.000 knjiga na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu.
Generalni ekretar KPZ Srbije Živorad Ajdačić zahvalio je Ministarstvu kulture i informisanja Srbije kao pokrovitelju Vukove nagrade, te Organizaciji za kolektivno ostvarivanje prava interpretatora – PI kao glavnom donatoru, i Organizaciji proizvođača fonograma Srbije na pomoći.
Ajdačić je najavio da ove godine sledi obeležavanje 230-godišnjice od rođenja Vuka Stefanovića Karadžića (Tršić, 1787 – Beč, 1864).
Dimitrije Stefanović
