Vorhol - Brtka
Izložba “Jedan (ne)mogući kontakt: Vorhol - Brtka”, u okviru 16. izložbe umetnosti “Art expo” na Novosadskom sajmu, poredi radove Endija Vorhola (Andy Warhol) i vojvođanske umetnice slovačkog porekla Mire Brtka, dobitnice nagrade “Sava Šumanović” 2009. godine. Prema navodima kustosa izložbe Save Stepanova, u poređenju Vorhola i Brtke ne radi se o drskosti, jer je reč o stvaraocima različitih statusa među kojima ima i mnogo sličnosti.
Izložba “Jedan (ne)mogući kontakt: Vorhol - Brtka”, u okviru 16. izložbe umetnosti “Art expo” na Novosadskom sajmu, poredi radove Endija Vorhola (Andy Warhol) i vojvođanske umetnice slovačkog porekla Mire Brtka, dobitnice nagrade “Sava Šumanović” 2009. godine.
Prema navodima kustosa izložbe Save Stepanova, u poređenju Vorhola i Brtke ne radi se o drskosti, jer je reč o stvaraocima različitih statusa među kojima ima i mnogo sličnosti.
Pripadnici iste generacije (Vorhol je rođen 1928, a Mira Brtka dve godine kasnije), sličnog su porekla - Vorhol je rođen u Pitsburgu, u porodici iseljenika iz slovačkog sela Mikovo, nedaleko od gradića Medzilaborce (gde je sada jedan od dva njegova muzeja, drugi je u Pitsburgu), a Brtka je vojvođanska Slovakinja rođena u Novim Banovcima, dok je deo srednjoškolskog školovanja provela u Bratislavi.
Navodeći da je svako na svoj način 60-ih godina prošlog veka bio ukljucen u tada aktuelne tokove svetske umetnosti, Stepanov je povodom izložbe posebno ukazao na modu kao jednu od mogućih podudarnosti opusa dvoje umetnika.
Vorhol se tokom 1949. preselio iz Pitsburga u Njujork, gde mu je već u septembru te godine objavljen jedan reklamni crtež u časopisu “Glamur”. Potom je radio seriju reklamnih ilustracija za cipele “Miler”, aranžirao izloge u robnoj kući “Bonvit Teler”... Jedan njegov crtež na temu cipela je prezentovan na izložbi “Novi američki crtež” u Muzeju moderne umetnosti u Njujorku i nagrađen od Američkog instituta za grafiku. Posle toga slika monumentalne crno-bele slike sa motivima cipela, te seriju radova “Dance Diagram” (1962) sa motivima označenih đonova…
Cipele su tako imale izuzetno značajnu ulogu u procesu razvoja Vorholovog slikarstva. Zapravo, to je jedna od najranijih činjenica kojom će se u njegovoj umetnosti nagoveštavati filozofija pop-arta i koncept potrošačke umetnosti u potrošačkom društvu… Od partikularnih situacija (aranžiranje cipela u izlogu), preko primenjeno umetničkih poduhvata (skice modela cipela) pa sve do artističkih akcija (crteži i slike sa temom cipela) - Vorhol je izgradio zanimljiv i ozbiljan separatni tematski opus unutar ukupnog dela. Cipelama se bavio i tokom poznih godina svoje umetnosti i svog životnog puta, kada je 1980. godine ostvario seriju grafika “Cipele sa dijamantskom prašinom” i tako “zatvorio” jedan tematski krug od bitnog značaja za definisanje ukupnog konceptualnog stava čitave njegove umetničke filozofije, naveo je Stepanov.
Mira Brtka je zanimanje za modu iznašla “na sporednom koloseku” svojih već ustanovljenih umetničkih aktivnosti. Prilikom rada na filmu “Krilate svinje” (1968), kao saradnica italijanskog filmskog reditelja Paola Pietranđelija, otkrila je svoj kreatorski dar. Od tada postoji izraz “camicione slavo” (slovenska košulja), kako je zabeleženo u tadašnjem modnom časopisu “Vogue”. Takve haljine su tih poznih 60-ih godina bile u modi i u Srbiji, a Brtka ih je ostvarivala zahvaljujući saradnji sa tadašnjim beogradskim Centrom za modu i Jugoexportom…
Formu za kroj svojih haljina Brtka je izvlačila, prema navodima Stepanova, iz svog tada već dobro utvrđenog geometrijskog slikarstva. Taj kroj je geometrijskog karaktera, definisan je pravilnim linijama, šnit je jednostavan, a konačna forma haljine se dobija pravilnim presavijanjem i zašivanjem… kasnije je ostvarila nekoliko kolekcija koje su po kolorističkom konceptu i strukturi veoma bliske likovnim ostvarenjima Brtkinog tadašnjeg postenformelističkog, a potom i geometrijskog slikarstva…
Izložbu je organizovala Galerija Bel Art iz Novog Sada, a pokrajinski sekretar za kulturu Milorad Đurić, rekao je na otvaranju da “svakako nije nemoguća, već naprotiv neizbežna i vrlo moguća”, jer na jedan jedinstven način spaja dva velika umetnika kakvi su Endi Vorhol i Mira Brtka.
Izložba je otvorena do 1. marta.
“Art ekspo” je, inače, otvoren uporedo sa 17. međunarodnim Salonom knjiga na Novosadskom sajmu, kao i Sajmom obrazovanja “Putokazi”.
Sajt Novosadskog sajma je www.sajam.net
B.Rakočević / SEEcult.org
