U gudurama Amerike - u Balkanu
Izložba “U gudurama Amerike” u Bioskopu Balkan, koja će biti otvorena od 8. aprila, predstavlja radove umetnika Mladena Miljanovića, Nenada Maleševića i Radoša Antonijevića iz Beograda, preispitujući fenomen stereotipa i značenje toponima.
Naziv izložbe, kako je navela kustoskinja Ksenija Samardžija, opaska je na naslov romana Karla Maja “U balkanskim gudurama”, u kojem se Balkan stereotipno tumači kao divlja, neukroćena teritorija u kojoj vladaju nasilje i razbojništvo. Inverzijom stereotipa i uvođenjem ličnog, kolektivnog ili istorijskog iskustva, postavka je zasnovana na preispitivanju značenja toponima i pojma Amerika.
Izložba obuhvata video rad “Zvuci rodnog kraja” Mladena Miljanovića, skulpturu “Yugo Amerika” Radoša Antonijevića i instalaciju “Amerika” Nenada Maleševića, a nastala je u produkciji Fondacije Saša Marčeta.
Mladen Miljanović, Zvuci rodnog kraja, video rad u saradnji sa Gregom Blejkijem, 2019
Miljanovićev 15-minutni video rad “Zvuci rodnog kraja” predstavlja resemnatizaciju umetničkog, koji uzima i kombinuje već postojeće izvorne pesme - različite verzije iste pesme “Napravila Amerika od Bosne državu”, autora Ante Bubala. Prostor pesme i umetničkog koristi se kao potencijal neutralnog prostora i platforme kulture u kojem je moguća svaka vrsta spoja, jer je to prostor na koji svi polažu pravo, ali niko nije njegov apsolutni vlasnik. Sa druge strane, rad je proizvod promišljanja današnje pozicije veterana iz sve tri vojske rata 90-ih, te pitanja svrhe borbe sa današnje tačke gledanja, kao i mogućnosti utopije suprostavljenog kolektiviteta.
Rad je snimljen u maju 2018. godine, a produkovan 2019, u saradnji sa filmskom ekipom australijskog režisera sa adresom u Berlinu Grega Blejkija (Blakey), a autor foto dokumentacije je Nemanja Mićević. Premijerno je predstavljen u februaru 2019. godine u Muzeju savremene umetnosti Republike Srpske (MSURS) u Banjaluci.
Mladen Miljanović, Zvuci rodnog kraja/Sounds of Homeland, video dokumentacija, 2018, foto: Nemanja Mićević
Antonijevićeva metalna skulptura “Yugo Amerika” nastala je 2019. godine i predstavlja školjku automobila “jugo” – isečenu i suženu po osi simetrije. Od 1985. do 1992. godine, u kampanji “Yugo America”, trajao je izvoz tog Zastavinog automobila u SAD. Bez obzira da li je (kako su ga ocenili u Americi) najgori automobil svih vemena, “jugo” oblikom i nazivom ostaje duboko integrisan u konstrukcije ovdašnjeg identiteta, i u Srbiji ima kultni status. Oblik rada, apostrofiran skulptorskom intervencijom, nadrasta prostoznačnost industrijskog predmeta i daje impuls mišljenju o nasleđu i identitetu. Naziv “Yugo America” može da bude ime za sve strategije modernosti na Balkanu.
Radoš Antonijević, Yugo America, 2019.
Maleševićeva instalacija “Amerika” obuhvata tri fotografije, hiljadu crteža i jednu poštansku marku.
Serija crteža započeta je 2015. godine i sadrži deset knjiga, tj. svezaka. Motiv je skulptura Kip slobode na Ostrvu slobode u Njujorku. Fotografije su snimljene februara 2019. godine na Ostrvu slobode, u 53. ulici i u Metropoliten muzeju. Crteži su izvedeni prema ilustraciji Kipa slobode sa poštanske marke oficijelnog naziva “Statue of Liberty”, date u opticaj 1961. u Bafalu, u državi Njujork, a kupljene u Zemunu 2011. godine. Crteži i fotografije su oblik pitanja “Šta je Amerika meni (što nije bila Kafki)?”
Postupak crtanja je lišen izvesnosti i blizak ekspresionizmu iako, kako autor navodi da “Kip slobode od umetnosti nije ni dalje ni bliže od, na primer, pakovanja supe”.
Nenad Malešević, Amerika, 2015-2019.
Mladen Miljanović, rođen u Zenici 1981. godine, jedan je od međunarodno najaktivnijih umetnika iz Republike Srpske i Bosne i Hercegovine, koju je i predstavljao na 55. Venecijanskom bijenalu 2013. Učestvovao je i na 15. Busan bijenalu i na nedavnom 13. Kairo bijenalu. Njegove samostalne izložbe i radovi zastupljeni su u Muzeju savremene umetnosti MUMOK u Beču, Galeriji MC u Njujorku, ACB galeriji u Budimpešti i mnogim drugim. Za rad “Zvuci rodnog kraja” dobio je prošle jeseni Nagradu 30. Memorijala Nadežde Petrović u Čačku “Na jug, na jug! Idemo na jug!”, čija je kustoskinja bila Sarita Vujković, direktorka MSURS.
Obrazovan kao akademski slikar, Miljanović danas kombinuje performativne i konceptualne strategije kroz pluralistički, društveno angažovan i subverzivan pristup savremenoj umetnosti.
Pored umetničke prakse i istraživanja, predaje Nove medije na Akademiji umetnosti Univerziteta u Banjaluci.
Beogradski vizuelni umetnik Radoš Antonijević (1969) ispituje granice skulpture problematizujući odnos oblika, funkcije, materijalnosti i značenja. Teme njegovih skulptorskih radova uvek su vezane za neuralgične tačke života, baveći se aspektima istorije, politike, kulture i društva. Antonijević izlaže od 1998. godine i ima više od 20 samostalnih i više od 50 grupnih izložbi. Radi kao vanredni profesor na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu.
Nenad Malešević (1981) diplomirao je na Smeru za grafiku Akademije umetnosti u Banjaluci 2004, a magistrirao na Grupi za teoriju umetnosti i medija Interdisciplinarnih studija Univerziteta umetnosti u Beogradu 2008. Doktorirao je na FLU u Beogradu 2019. godine. Bio je stipendista Nemačke službe za akademsku razmjenu (DAAD, 2006). Uz brojne samostalne izložbe, učestvovao je na grupnim izložbama i festivalima u Bosni i Hercegovini, Srbiji, Hrvatskoj, Crnoj Gori, Francuskoj, Italiji, Gruziji, Velikoj Britaniji i Holandiji.
Izložba “U gudurama Amerike” biće otvorena u Bioskopu Balkan do kraja aprila, do kada je moguće obići i samostalnu izložbu street art umetnika i arhitekte Nikole Mihajlovića “Transmutacija”, koja obuhvata slike inspirisane meta-prostorima. Ti radovi nastali su u poslednjih godinu dana u ateljeu Bioskopa Balkan.
(SEEcult.org)
