Tanja Ostojić na Herbstsalonu
Berlinski Jesenji salon (Herbstsalon) suprotstavlja se četvrtim izdanjem, koje objedinjuje vizuelne i izvođačke umetnosti, jačanju nacionalističkih pokreta u Evropi i nepravdenoj raspodeli uloga u društvu u pogledu roda i porekla, a među umetnicima pozvanim da razdrmaju mitove o savremenom patrijarhatu je i Tanja Ostojić, koja se predstavlja radovima “Leksikon Tânja Ostojić” i “Prema Kurbeu. Poreklo sveta”.
Tanja Ostojić, koja je nedavno proglašena u Gardijanu jednom od 25 najboljih umetnika/ca 21. veka, među učesnicima je centralne izložbe Jesenjeg salona, koji je otvoren u Maksim Gorki teatru i na još nekoliko lokacija pod sloganom “De-Heimatize it!”, preuzetim od prof. dr Bilgin Ajate (Ayata), a izvedenim od nemačke reči heimat koja znači domovina.
Tanja Ostojić predstavila je u vidu instalacije interdisciplinarni participativni istraživački projekat “Lexicon of Tanjas Ostojic” (Leksikon Tânja Ostojić), realizovan od 2011. do 2017. godine kroz umetničko i akademsko istraživanje, kreativne radionice, izložbe i druge javne događaje u Srbiji, Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj i Nemačkoj, uz učešće više od 30 njenih imenjakinja i prezimenjakinja. Rezultat projekta je i istoimena bogato ilustrovana knjiga, objavljena na engleskom jeziku u izdanju LADA i Muzeja moderne i savremene umetnosti (MMSU) iz Rijeke, koja objedinjuje elemente istraživačke i performativne prakse Tanje Ostojić, posvećene pitanjima rodnih politika i feminizma, migracija i raseljavanja, kao i radnih odnosa.
Publikacija “Lexicon of Tanjas Ostojić” bavi se putem personalizovanog istraživanja na kreativan način ratnim, posleratnim i ekonomskim migracijama, temama rodnog identiteta, nasilja u porodici, kao i pristupa edukaciji i uslovima zaposlenja i privređivanja Tânja Ostojić, koje su učestvovale u projektu, a različitih su nacionalnosti, generacija, stepena obrazovanja, profesija, socijalnog statusa i životnih iskustava, ali se sve mogu sporazumeti na srpsko-hrvatskom jeziku i sve one ili njihovi roditelji potiču sa teritorije SFRJ.
Leksikon Tânja Ostojić, Salon MSU Beograd, 2017.
Prema rečima Tanje Ostojić, imala je utisak da su sve nove nacionalne države, novi religijski identiteti, ratovi, tranzicija i siromaštvo u regionu bivše Jugoslavije predstavljali korak unazad u odnosu na položaj koji su najvećim delom imale emancipovane jugoslovenske žene, zbog čega je bila vrlo radoznala da istraži taj fenomen kroz umetnički projekat. “Želela sam da istražim, između ostalog, da li su se dostupnost obrazovanju i zapošljavanju, kao i radni uslovi, promenili nakon radničkog samoupravljanja i nestanka jugoslovenskog socijalizma, te posebno usled migracija, te kako je to sve uticalo na poziciju žena u porodici i društvu”, navela je Tanja Ostojić povodom projekta “Leksikon Tânja Ostojić”, koji je obuhvatao više javnih događaja, uključujući grupni performans i dve izložbe – u Salonu Muzeja savremene umetnosti u Beogradu, koja je ušla u uži izbor za Politikinu nagradu za 2017. godinu, te u Studiju Kamov u Rijeci.
Tanja Ostojić na izložbi berlinskog Jesenjeg salona učestvuje i radom “Prema Kurbeu (Poreklo sveta)” iz 2004. godine, provokativnom fotografijom u kojoj je u plavim gaćicama sa zvezdama Evropske unije.
Taj rad prikazan je krajem 2005. godine na bilbordima u Beču, a uklonjen je posle par dana, što je umetnica tada nazvala klasičnom cenzurom uoči austrijskog preuzimanja predsedavanja EU. Nastao je ogroman medijski skandal, a slučaj je izazvao više od sto članaka i na hiljade komentara čitalaca. Nakon burnih reakcija, taj rad je u vidu printa velikog formata postavljen naknadno od januara do marta 2006. godine na fasadu Foruma Stadt park u Gracu, gde je organizovana i serija diskusija o cenzuri u umetnosti.
Osim Tanje Ostojić, na izložbi Jesenjeg salona u Berlinu učestvuju, između ostalih, i umetnici iz regiona bivše Jugoslavije Danica Dakić, Sanja Iveković i Šejla Kamerić, dok su među učesnicima programa Akademije mladih kustosa Vladimir Bjeličić i Amila Puzić.
Među umetnicima na centralnoj izložbi su i Lučezar Bojadžijev, Metap Bajdu, Grada Kilomba, Marta Gornicka, Jael Bartana, Henrik Nojman, Lola Arias, Banu Čenetoglu, Atom Egojan, Anke Haneman, Alfredo Džar, Oliver Resler i Martin Kren…
Izložba Jesenjeg salona predstavlja umetničke pozicije koje se bave različitim mehanizmima isključenja i nejednakosti u vezi sa rasom, klasom i polom. Put vodi od feminističko-antinacionalnog ispitivanja horskog “mi”, preko kritičkog propitivanja toksično-muškog pogleda na telo i konačno do istorije suzbijanja ne-belog znanja i narativa. Tragovi strukturalnog rasističkog i seksualnog nasilja u političkom i društvenom kontekstu, u medijskom prostoru i jeziku, postaju vidljivi na različite načine. Preplitanje umetničkih pozicija prema tim pitanjima ne rezultira samo prostornim i tematskim varijacijama perspektiva, već i vremenskom dimenzijom. Mnogi od radova bave se prenošenjem mitova i pitanjem istoriografije, potisnute istorije u umetnosti i politici i mogućnostima suprotnih projekata, naveli su organizatori.
U okviru pozorišnog programa Jesenjeg salona, izvedena je i nova predstava Olivera Frljića “Anna Karenina oder Arme Leute” (Ana Karenjina ili siromašni ljudi), zasnovana na delima Tolstoja i Dostojevskog, kojom je otvorena obnovljena glavna scena Maksim Gorki teatra.
Herbstsalon je otvoren do 17. novembra.
(SEEcult.org)
