Stogodišnjica rođenja Boška Karanovića
Izložba povodom stogodišnjice rođenja profesora Boška Karanovića “Grafike iz Zbirke kabineta Grafičkog odseka Fakulteta likovnih umetnosti (FLU) u Beogradu” biće otvorena 27. juna u Galeriji Centra za grafiku.
“...Uz entuzijazam koji je nadomešćivao oskudna sledovanja i odsustvo osnovnih materijala za rad, ali upravo zato usmeravao inventivnost, tih godina Boško Karanović je otkrivao tajnu grafičarske kuhinje i zanata u zajedničkim eksperimentima sa svojim kolegama. Počinjali su zaista od samih početaka, jer u Srbiji, koja je tek koju godinu pre Drugog svetskog rata dobila Akademiju likovnih umetnosti, grafika se kao medij upražnjavala zapravo pre kao zanat, nego kao umetnost. Prosto, iako je bilo gravera, umetnici-grafičari mogli su se izbrojati na prste. Zanat i zajedništvo jeste ipak nešto što je obeležilo Boškovu epohu, i ne samo vezano za matičnu ustanovu”, naveo je u kataloškom tekstu prof. Milivoje Miško Pavlović, upravnik Centra za grafiku i vizuelna istraživanja Akademija.
Kao jedan od osnivača Grafičkog kolektiva, koji ove godine slavi 75 godina postojanja, Karanovićeva generacija i on, kao jedan od isturenih protagonista, gradili su podjednako i jednu likovnu sintaksu u mediju grafike (uz formiranje silabusa za Grafiku kao predmet na Akademiji), koja se prepoznaje kao “generacijski rukopis”. Osim toga, tu je i duh kolektiva - esnafa umetnika-grafičara. Radionica i presa, deljenje zajedničkog prostora, iskustva malih tajni u radu, sve su to potencijalni uzroci razvijanja posebne bliskosti i prepoznavanja između “braće po oružju”, a tako je ostalo i do danas. Grafičari su navikli da dele i materijal i prostor i vreme asistirajući jedni drugima u radu, istakao je Pavlović.
Odlaskom u penziju profesoru Karanoviću, ta “druga porodica” je verovatno veoma nedostajala, jedno divno vreme davanja i primanja je bilo završeno.
“To se osećalo po načinu na koji je ulazio u zgradu, po nevoljnosti kojom je oblačio kaput i stavljao kapu polazeći kući, po smirenoj sreći dok srkuće kafu sa bivšim kolegama i studentima. Čitav svoj život utkao je u jednu misiju gde su umetnička i pedagoška delatnost njeno lice i naličje: ostavio je iza sebe dragocene radove iz domena likovne i primenjene grafike, obimnu građu u vidu kolekcije grafičkih listova prefesora i studenata, formirao veliki broj umetnika od kojih su neki kasnije sa svoje strane bili prenostioci znanja mlađima. Najzad, osnovao je Grafički kolektiv, instituciju sa velikim domaćim i međunarodnim ugledom”, istakao je Pavlović.
Boško Karanović (1924. Bosanska Krupa – 2009. Beograd) jedan je od rodonačelnika moderne grafike u Jugoslaviji krajem 40-ih i početkom 50-ih godina XX veka. Akademiju za likovne umetnosti i specijalku grafike završio je u Beogradu u klasi profesora Mihajla Petrova 1948. Slikarstvo je studirao u klasi Mila Milunovića, Ivana Tabakovića i Nedeljka Gvozdenovića. Za asistenta na grafičkom odseku Akademije likovnih umetnosti u Beogradu izabran je 1949. godine, a kasnije za profesora.
Od 1951. godine sakupljao je studentske grafičke radove u okviru Akademije likovnih umetnosti.
Iste godine, Karanović i još nekoliko umetnika (Mirjana Mihać, Dragoslav Stojanović-Sip, Mile Petrović, Dragoljub Kažić), osnivaju “Grafički kolektiv”, zajednički grafički atelje, a 1952. godine galeriju u prostorijama Grafičkog kolektiva. U okviru delatnosti Grafičkog kolektiva pokrenuto je osnivanje Kluba prijatelja grafike “Arta” i “Kolekcija” grafika. Karanović je pripadao i grupi “Samostalni” do njenog rasformiranja. Sarađivao je sa Ateljeom 61 u Novom Sadu.
Bio je član Saveza likovnih umetnika Jugoslavije. Izlagao je na samostalnim i grupnim izložbama u zemlji i inostranstvu.
Spomen-bista Bošku Karanoviću nalazi se u Bosanskoj Krupi, u galerijskom prostoru u kojem je smešteno više od 800 slika nastalih na koloniji u tom gradu, koju je osnovao zajedno sa nekolicinom istomišljenika (zemljaka).
Dobitnik je brojnih nagrada i priznanja: Oktobarska nagrada Beograda 1958, Nagrada Oktobarskog salona Beograda 1960, Veliki pečat Grafičkog kolektiva 1968, Otkupna nagrada (Jesenji salon) Banjaluke 1968, Zlatna igla ULUS-a Beograd 1970, Dvadesetsedmojunska nagrada Bosanske Krupe 1972, Orden rada sa zlatnim vencem 1972, Vukova nagrada 1985.
Preminuo je u Beogradu 31. marta 2009. godine.
Zahvaljujući njemu i nekolicini drugih autora, grafika u Jugoslaviji, pre Drugog svetskog rata praktično nepostojeća, dobija polet, a njegov doprinos afirmaciji i uspostavljanju medijskih standarda u ovoj oblasti već je istorizovan u velikim muzejskim projektima druge polovine 20. veka.
Zavičajna zbirka Boška Karanovića u Bosanskoj Krupi proglašena je za nacionalni spomenik BiH, a sadrži 110 grafika i smeštena je u objekat javne ustanove – Centar za kulturu, obrazovanje i informisanje Bosanska Krupa.
Izložba u Galeriji Centra za grafiku biće otvorena do 11. jula.
(SEEcult.org)
