Poziv za dodelu nacionalnih priznanja

Ministarstvo kulture Srbije objavilo je 27. novembra novi poziv za predlaganje kandidata za dodelu priznanja za vrhunski doprinos nacionalnoj kulturi, odnosno kulturi nacionalnih manjina, kolokvijalno nazvanih nacionalne penzije.

Reprezentativna udruženja u kulturi, u svojstvu ovlašćenih predlagača, dostavljaju Ministarstvu kulture obrazložene predloge umetnika, odnosno stručnjaka u kulturi, koji ispunjavaju uslove za dodelu priznanja za svako područje kulture za koje se priznanje može steći. Na osnovu odluke posebne komisije, planiorana je dodela 20 priznanja.

Priznanje u vidu doživotnog mesečnog novčanog primanja umetniku, odnosno stručnjaku u kulturi, za vrhunski doprinos nacionalnoj kulturi, odnosno kulturi nacionalnih manjina, može se steći u oblastima: književno stvaralaštvo, književno prevodilaštvo, muzičko stvaralaštvo, muzička interpretacija, likovna umetnost, primenjena i vizuelna umetnost, dizajn i umetnička fotografija, filmska umetnost i audio-vizuelno stvaralaštvo, pozorišna umetnost - scensko stvaralaštvo i interpretacija, opera, muzičko scensko stvaralaštvo i interpretacija, umetnička igra (klasičan balet, narodna igra i savremena igra), digitalno stvaralaštvo i multimedija, arhitektura, prevođenje stručnih i naučnih tekstova, izvođenje muzičkih, govornih, artističkih i scenskih kulturnih programa, istraživanje, zaštita, korišćenje, prikupljanje i predstavljanje nepokretnog kulturnog nasleđa, istraživanje, zaštita, korišćenje, prikupljanje i predstavljanje pokretnog kulturnog nasleđa, istraživanje, zaštita, korišćenje, prikupljanje i predstavljanje nematerijalnog kulturnog nasleđa, filmske i televizijske delatnosti, naučno-istraživačka i edukativna delatnost u kulturi, bibliotečko-informaciona delatnost, izdavaštvo i produkcija kulturnih programa i dela.

Pravo na priznanje može ostvariti umetnik, odnosno stručnjak u kulturi, državljanin Republike Srbije, koji je dao vrhunski doprinos nacionalnoj kulturi, odnosno kulturi nacionalnih manjina, pod uslovom da je doprineo razvoju kulturnih vrednosti u Srbiji, odnosno njenoj međunarodnoj afirmaciji,  da je dobitnik najznačajnijih nagrada i priznanja - shodno listi koju utvrđuju reprezentativna udruženja, svako za svoje područje kulture, te da ima obrazloženu ocenu vrednosti doprinosa u oblasti kulture u područjima kulture za koja se dodeljuje priznanje, koju daju umetnička i strukovna udruženja, ustanove kulture, te obrazovne i naučne ustanove, kao i da je ostvario pravo na penziju. Ispunjenost uslova za dodelu priznanja utvrđuje Komisija koja razmatra dostavljene obrazložene predloge, vrši uži izbor i, u roku do 60 dana od dana isteka javnog poziva, predlaže listu kandidata za dodelu priznanja. 

Priznanja za vrhunski doprinos kulturi predvidjena su Zakonom o kulturi, a njihova dodela obnovljena je 2020. godine. Prethodno nisu dodeljivana od kraja 2013. godine, kada ih je tadašnji ministar kulture i informisanja Ivan Tasovac obustavio. Ta priznanja bila su i predmet burne rasprave prilikom izmena i dopuna Zakona o kulturi u februaru 2016. godine, kada je, uprkos protivljenju Tasovca, ostala zakonska mogućnost dodele novih priznanja. Iako je i parlamentarna većina bila za predlog o ukidanju njihove dodele, preokret se dogodio nakon burnih reakcija u javnosti i iznenadnog apela tadašnjeg premijera Aleksandra Vučića, uz kratko obrazloženje da “više vredi jedna Milena Dravić nego 30-40 grešaka koje su napravile prethodne vlade”.

Dosadašnji dobitnici zadržali su pravo na mesečni novčani iznos tog priznanja, koje je izazivalo kontroverzne reakcije proteklih godina - kako zbog pojedinih ličnosti koje su ga dobile, tako i zbog onih koje su izostale, što je i bio jedan od argumenata nekadašnjeg ministra za njihovo ukidanje.

Dodela priznanja obnovljena je 2020. godine na osnovu vladine uredbe kojom su u proces predlaganja uključena reprezentativna umetnička udruženja. Za svako područje kulture u toku godine reprezentativna udruženja u kulturi mogu da predlože najviše tri umetnika, odnosno stručnjaka u kulturi.

Novi poziv za dostavljanje obrazloženih predloga kandidata za dodelu tih priznanja otvoren je do 26. decembra 2023. godine, a detalji se na sajtu Ministarstva kulture, kao i u rubrici Konkursi portala SEEcult.org.

(SEEcult.org)