Početak 35. Grada teatra u slavu Torbice i povratka u život
Festival “Grad teatar” u Budvi počinje 10. jula predstavom “Krvave svadbe”, koprodukcijom sa Srpskim narodnim pozorištem iz Novog Sada iz 2018. godine, rađenoj prema delu Federika Garsije Lorke, u režiji prerano preminulog Igora Vuka Torbice (1987-2020), dobitnika nagrade budvanskog festivala za doprinos pozorišnom stvaralaštvu za 2017-2018. godinu.
Program 35. Festivala “Grad teatar” obuhvata do 20. avgusta više od 45 programa pozorišne, literarne, muzičke i likovne umetnosti, objedinjenih sloganom “Povratak u život”. To je, prema navodima organizatora, bila i suštinska ideja vodilja u kreiranju i realizaciji 35. festivala, uz najvažniju potrebu - potrebu za susretom umetnika i njihove publike.
Predstava "Krvave svadbe", koja će biti izvedena i 11. jula, premijeru je imala na 32. festivalu "Grad teatar", a zatim je nastavila pozorišni život na scenama širom regiona. Premijerno izvođenje na sceni SNP-a bilo je 2018. godine, a predstava je bila i na redovnom repertoaru tokom sezone 2018-2019.
Prikazana je i na 23. Jugoslovenskom pozorišnom festivalu "Bez prevoda" u Užicu, gde je Milica Grujičić dobila nagradu Ardalion za najbolju žensku ulogu. Na MIT festivalu u Kraljevskom pozorištu "Zetski dom" na Cetinju publika je proglasila "Krvave svadbe" za najbolju predstavu. Potom je izvedena i pred slovenačkom publikom, na 26. Primorskom poletnom festivalu u Kopru, kao i na "Barskom letopisu“ i "Purgatorijama“ u Tivtu. Prikazana je i na 33. "Gradu teatru", kao i na Bijenalu crnogorskog teatra u Podgorici, gde je Igoru Vuku Torbici dodeljena nagrada za najbolju režiju, Varji Đukić za nabolju žensku ulogu, a Vladimiru Pejkoviću za najbolju muziku.
Krvave svadbe, goto: Grad teatar
Povodom premijernog izvođenja "Krvavih svadbi", Torbica se osvrnuo na razloge izbora tog teksta: "Hteo sam odmah da pronađem tekst zbog kojeg bi me mnogi na prvom mestu upitali – nama rediteljima veoma dobro znano pitanje – Šta ćeš sa tim danas?. Već sam imao i spreman odgovor – da me ne zanima to danas, da, ako svakoj stvari koju činimo moramo naći i trenutno uzemljenje i utemeljenje u neposrednom sad i ovde, onda k vragu sa celokupnom umetnošću. Hteo sam pozvati ljude da na trenutak prestanu da misle iz sopstvenog pakla subjektiviteta. Da puste znanje i da osete. Da nekom drugom centru, a ne onom cerebralnom, dozvole da primi jedno delo. Da umire buku svojih misli i da pre svega slušaju i osete. Lorka je bio moj prvi izbor, ne samo zbog neospornog mesta u celokupnoj evropskoj i svetskoj pesničkoj tradiciji, nego i stoga što je jedan od retkih autora koji je uspeo preneti svoj pesnički jezik u teatarske okvire, istovremeno se opirući tome da se povinuje zakonima tradicionalnog dramskog sklopa, sukoba, fabularnog razvoja i značenja. Sem toga, na prostorima naše nekadašnje zajedničke zemlje, Lorka je dugo zapostavljan na pozorišnim scenama. Na tim našim geografskim prostorima zapravo je zauvek ostalo neotkriveno, ili bar ne u potpunosti otkriveno, ono što se naziva novom španskom poezijom. Paradoksalno, jer mogli bismo primetiti da je toliko toga zajedničkog u motivima naših dvaju poetskih i jezičkih nasleđa. Nije tek slučaj ni koincidencija to što je, recimo, nadrealizam tako brzo – nakon što je izrastao iz glasova mahom španskih autora – našao svoj trenutan odgovor i kod autora jugoslovenskih naroda. Lorka je, u tom pogledu, za mene bio autor sa kojim bismo, i bez pravog predznanja publike, mogli ostvariti podsvesne asocijacije i dijaloge kroz predstavu. Uostalom, on je u svojoj poetici pomirio ono što se na našim prostorima, sva je prilika, nikad neće pomiriti. Kao ni jedan autor pre njega, Lorka je objedinio, u jednakoj meri i snazi, tri poetska, autorska, i, rekao bih, ideološka plana: umetničke tradicije, narodnog i ličnog“.
U okviru dramskog programa 35. "Grada teatra", najavljena je nova festivalska pozorišna produkcija, 76. po redu, kao i pregled produkcija koje su obeležile period od 2018. do 2020. godine, te odabrane gostujuće predstave iz regiona.
Predstava “Zelena čoja Montenegra”, koprodukcija “Grada teatra”, Beogradskog dramskog pozorišta i Gradskog pozorišta iz Podgorice, nastala je na osnovu dramatizacije istoimenog romana Moma Kapora i Zuka Džumhura koju je napisao Stevan Koprivica. Reditelj te predstave je Nikita Milivojević, autor nekih od najznačajnijih pozorišnih produkcija u istoriji “Grada teatra”. Premijerno izvođenje predstave bilo je prvobitno planirano za 34. “Grad teatar”, ali zbog okolnosti izazvanih pandemijom korona virusa, premijera će konačno biti održana na ovogodišnjem festivalu, nakon čega će predstava biti igrana tokom godine u Beogradu i Podgorici.
Publika će biti u prilici da pogleda i “Selestinu”, koprodukciju “Grada teatra” i Jugoslovenskog dramskog pozorišta, rađenu prema motivima drame Fernanda de Rohasa, u adaptaciji Maje Todorović i režiji Milana Neškovića, koja je premijeru imala na 33. festivalu u Budvi. Najavljena je i predstava “Upotreba čoveka” prema romanu Aleksandra Tišme, u režiji Borisa Liješevića, nastala 2020. godine u koprodukciji “Grada teatra”, East - West Centra iz Sarajeva, Novog tvrđava teatra iz Čortanovaca i Novosadskog pozorišta/Ujvideki Szinhaz.
U gostujućem programu biće prikazana predstava “Kozocid” Gradskog pozorišta iz Podgorice, rađena prema tekstu i u režiji Vide Ognjenović. Tu predstavu publika “Grada teatra” čeka već neko vreme, budući da je prvo prikazivanje na festivalu u Budvi trebalo da ima 2019. godine, kada je odložena zbog vremenskih uslova, a zatim 2020. godine, kada je program odložen zbog epidemioloških mera.
Najavljena je i predstava “Čitač” Beogradskog dramskog pozorišta i agencije Beo Art, za koju je dramsku adaptaciju istoimenog romana Bernharda Šlinka uradio Fedor Šili, a režirao ju je Boris Liješević. BDP će gostovati i predstavom “Sumrak bogova”, dramaturškom stilizacijom Ivora Martinića prema scenariju čuvenog filma Lukina Viskontija iz 1969. godine, čiju režiju, adaptaciju, scenografiju i izbor muzike potpisuje Jagoš Marković.
Na repertoaru će biti i nova predstava JDP-a “Moj muž”, prema istoimenom književnom predlošku Rumene Bužarovske, u režiji Jovane Tomić.
Hrvatsko narodno kazalište iz Zagreba gostovaće predstavom “Znaš ti ko sam ja” Ivana Penovića, a najavljena je i “Marta i sedam strahova” Kazališne družine KUFER/KunstTeatar u saradnji s udruženjem BoliMe iz Zagreba, koja je nastala prema tekstu i dramaturgiji Ivane Vuković, u režiji Natalije Manojlović.
Biće prikazane i dve predstave za najmlađu publiku, i to “Maca Papučarica”, prema motivima istoimene priče Ele Peroci, u dramatizaciji i režiji Davora Dragojevića, produkcija Gradskog pozorišta Podgorica, i predstava “Dečak sa koferom” Malog pozorišta “Duško Radović” iz Beograda, u režiji Damjana Kecojevića, prema tekstu Majka Kenija.
Za zatvaranje 35. “Grad teatar” planiran je “Balkanski špijun” Narodnog pozorišta iz Beograda, prema čuvenom tekstu Dušana Kovačevića, u režiji Tanje Mandić Rigonat.
Odabir i realizacija muzičkog programa, kako je ranije saopšteno, uslovljeni su epidemiološkim merama, pa će na otvorenom biti upriličena ukupno četiri koncerta, kao i još četiri unutar prostora crkve Santa Maria in Punta.
Muzički programski segment počeće 12. jula na Trgu slikara ispred Starog grada, koncertom Hora i orkestra RTS-a, pod dirigentskom palicom maestra Bojana Suđića. Zatim će, na sceni Između crkava, nastupiti makedonski gitarista Vlatko Stefanovski sa svojim triom, koji će tom prilikom predstaviti novi album tog sastava.
Organizatori su posebno istakli da im je čast da još jednom na festivalu “Grad teatar” ugoste proslavljenog violinistu Stefana Milenkovića, čije početke karijere pamti i publika budvanskog festivala. Milenković će sa gudačkim orkestrom “Camerata” iz Novog Sada izvesti čuveni Orfov oratorijum “Carmina Burana”, u novom aranžmanu kompozitorke Ane Krstajić.
Na sceni Između crkava će solistički koncert održati i proslavljeni crnogorski pijanista Bojan Martinović, a na samom kraju 35. festivalskog izdanja publika će biti u prilici da čuje mladog kontrabasistu iz Budve Vasilija Gagovića, uz korepeticiju Jelene Vukićević Vukmirović.
Poseban deo muzičkog programa činiće “Podijum mladih”, posvećen mladim muzičkim nadama Budve u selekciji Nikole Vučkovića, pijaniste i muzičkog pedagoga.
Likovni program počinje 13. jula izložbom “Savremena crnogorska likovna scena” u crkvi Santa Marija, u selekciji slikara Đorđija Boljevića.
Književni program će se odvijati u nekoliko tematskih celina, a počinje 14. jula na Trgu pesnika predstavljanjem monografskog izdanja “Glas vrline – Igor Vuk Torbica na festivalu ’Grad teatar’, Budva”, u izdanju JU “Grad teatar”. Ta knjiga posvećena je saradnji sa Igorom Vukom Torbicom, kao i sagledavanju značaja rada jednog od najtalentovanijih reditelja današnjice za pozorišnu stvarnost Budve i Crne Gore.
Između ostalog, pregledom savremene književne produkcije regiona biće skrenuta pažnja na dela Enesa Halilovića, Igora Marojevića, Slavice Perović, Maše Kolanović, Stefana Boškovića i Draška Sikimića, na poeziju Stanke Stanojević, Andrije Radulovića i Aleksandra Ćukovića, kao i na savremenu dramsku književnost Crne Gore kroz rad Aleksandra Radunovića.
Na Trgu pesnika će biti obeležena i dva značajna datuma za istoriju književnosti - 200 godina od rođenja Fjodora Mihailoviča Dostojevskog i Šarla Bodlera.
Poseban ciklus biće posvećen budvanskom kulturnom nasleđu, a na zatvaranju 35. festivala “Grad teatar” 20. avgusta biće svečano dodeljena nagrada za književno stvaralaštvo “Stefan Mitrov Ljubiša”, čiji je dobitnik za 2019/2020. godinu književnik Radoslav Petković – prema odluci žirija koji su činili Mihajlo Pantić, Nadežda Čačinović i Slavica Perović.
Festivalski sajt je gradteatar.me, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org.
(SEEcult.org)
