Pobunjeni izbor za NIN-ovu nagradu
Udruženje Pobunjene čitateljke, koje čine mlade književne kritičarke iz regiona, objavio je uoči proglašenja 67. dobitnika NIN-ove nagrade alternativni izbor romana šest autorki koje zaslužuju to književno priznanje, a nisu se našle u zvaničnoj konkurenciji.
Neformalni izbor Pobunjenih čitateljki obuhvata romane “Sinovi, kćeri” Ivane Bodrožić (Orfelin izdavaštvo), “Hostel Kalifornija” Zvonke Gazivode (Geopoetika), “ Nemaju sve kuće dvorište” Katarine Mitrović (PPM Enklava), “U jarku” Slađane Nine Perković (Imprimatur), “Ispod majice” Marije Ratković (Kontrast izdavaštvo) i “Skrik” Ljiljane Maletin Vojvodić (Artprint media).
S obzirom da u najužem izboru za NIN-ovu nagradu za najbolji roman 2020. godine nema nijedne autorke, Pobunjene čitateljke su svojim izborom želele da istaknu kvalitet ženske proze koja bi “u nekom paralelnom univerzumu činila progresivniju i aktuelniju selekciju”.
"Ako bi, počevši od ove, narednih šezdeset godina isključivo književnice dobijale NIN-ovu nagradu, i dalje ne bi postojala rodna ravnopravnost među dobitnicima/cama nagrade. Ovaj scenario ipak nije moguć jer, za početak, ove godine u najuži izbor nije ušla nijedna autorka. Zato smo odlučile da ne čekamo na dominantno muški književni establišment i zvaničnu selekciju, već da vam predstavimo šest romana ženske književnosti koji bi u nekom paralelnom univerzumu činili progresivniju i aktuelniju selekciju", navele su Pobunjene čitateljke, koje su na svom portalu bookvica.net objavile i kritike romana odabranih za “Pobunjeni NIN-ov izbor”, odnosno neformalnu selekciju koju predlažu.
To, kako su napomenule, ne znači da su romani koje predlažu neprikosnoveno odlični.
“Naprotiv, kvalitativno se u mnogome razlikuju, ali svi dokazuju da je savremena ženska proza itekako vredna diskusije u kontekstu književnih nagrada, bar pođednako koliko je i proza muških kolega”, poručile su Pobunjene čitateljke, koje deluju u jugoslovenskom književnom polju, ali se ujedno bave i savremenim globalnim tendencijama u književnosti i književnoj teoriji uopšte.
Ukazujući na seksističke stereotipe u književnom polju, te odbacivanje feminističkih argumenata kao navodno “puko prebrojavanje” i “formalnu političku korektnost”, Pobunjene čitateljke ističu da je njihova namera baš suprotno - upravo da pokažu da zanemarivanje književne produkcije žena osiromašuje pristup književnosti, jer nejednako tretira one poetike koje u fokus stavljaju iskustvo žena i koje imaju vlastitu istoriju razvoja, vekovima unatrag odbacivanu kao manje vrednu, kao onu koja se bavi “trivijalnostima”.
Feministička teorija književnosti, međutim, već duže od pola veka takve stereotipe strukturno dovodi u pitanje i smatra se legitimnim književnim pristupom.
“Zato i čudi nepoznavanje savremenih književnokritičarskih i književnoteorijskih pristupa, čak i od strane žirija NIN-ove nagrade”, navele su Pobunjene čitateljke.
Ujedno, ukazale su i na regionalni karakter NIN-ove nagrade, budući da su u selekciji i autori i autorke iz Bosne i Hercegovine i Crne Gore, a jedini uslov je bio da ih urednici/izdavači označe kao dela napisana na srpskom jeziku.
“Kako između varijanti bhsc jezika ima minimalnih razlika, ovaj uslov smatramo čisto formalnim i gotovo proizvoljnim. Zbog toga smo u naš spisak knjiga uvrstili i roman Sinovi, kćeri hrvatske književnice Ivane Bodrožić (paralelno objavljen kod ovdašnjeg i hrvatskog izdavača; i kod našeg označen kao roman objavljen na hrvatskom jeziku), još jednom jasno stavljajući do znanja naš stav da je NIN-ovoj nagradi mesto tamo gde je i počela – na (post)jugoslovenskoj književnoj sceni koja se koristi svim varijetetima bhsc jezika (nekad ih i kombinujući)”, navele su Pobunjene čitateljke, podsećajući da je, uostalom, prva žena dobitnica NIN-ove nagrade bila Dubravka Ugrešić, koja upravo stvara na hrvatskom varijetetu.
Transparentni regionalni pristup bi, prema njihovom mišljenju, doprineo kvalitetu ukupnog izbora, a uvođenjem regionalne perspektive postalo bi i nedvosmisleno jasno da upravo autorke poslednjih godina pokreću ovdašnje književne scene.
Ovo je treća godina zaredom da Pobunjene čitateljke analiziraju izbor romana koji se (ne)nalaze u najužem izboru za NIN-ovu nagradu. Njihov prikaz najužeg izbora NIN-ove nagrade za 2019. godinu (NIN 2019: Jugoslavija bez Jugoslovenki) moguće je pročitati ovde, a prikaz najužeg izbora za 2018. (NIN po majci, NIN po tetki) ovde.
(SEEcult.org)
