Pobednici šestog 25 FPS-a

Skrivenom pretpremijerom novog filma Pipa Chodorowa “Free Radicals” i projekcijom nagrađenih filmova, u Zagrebu se 26. septembra završava šesti 25 FPS, međunarodni festival eksperimentalnog filma i videa, koji je proteklih godina izrastao u jedan od najzanimljivijih u Evropi.

Skrivenom pretpremijerom novog filma Pipa Chodorowa “Free Radicals” i projekcijom nagrađenih filmova, u Zagrebu se 26. septembra završava šesti 25 FPS, međunarodni festival eksperimentalnog filma i videa, koji je proteklih godina izrastao u jedan od najzanimljivijih u Evropi.

Članovi Glavnog žirija, eksperimentalista Joost Rekveld iz Holandije, kustoskinja MSU Zagreb Leila Topić iz Hrvatske i vizuelni umetnik i kustos Florian Wüst iz Nemačke, dodelili su pojedinačno glavne nagrade i specijalna priznanja, a pojedine njihove odluke poklopile su se i sa odlukom žirija kritike, koji su činili Branka Benčić, Marijan Krivak i Igor Prassel.

Rekveld je dodelio Gran pri filmu “Sinhronizacija” (Synchronisation) Rimasa Sakalauskasa iz Litvanije, koji je dobio i posebno priznanje žirija kritike, uz obrazloženje da autor angažuje začuđujuće elemente socijalističke arhitekture sovjetskog razdoblja, odnosno njihovu monumentalnosti i simbolički kapital, kako bi iz područja svakodnevnice skliznuli u polje začudnog i neobičnog.

Prema navodima Rekvelda, zgrade iz sovjetske ere u “Sinhronizaciji”, kao u dečjem snu, započinju vlastiti život u nekoj drugoj stvarnosti.

“Film evocira neuspele utopije, snove svemirskoga doba i transformiše vanzemaljska vozila u upečatljivu osvetu prema konkretnom nasleđu”, naveo je Rekveld o filmu “Sinhronizacija”, koji je prikazan 2009. godine i na Videomedeji u Novom Sadu.

Rekveld je posebno priznanje dodelio filmu “Igra detalja” (Groundplay) Roberta Todda, kao “vrlo dobro strukturiranom filmu, koji polako izgrađuje snažno vizuelno iskustvo iz posmatranja onoga što se događa odmah ispod površine stvari…”

Leila Topić dodelila je Gran pri kanadskom filmu “Mamori” Karla Lemieuxa, za “začudnu preobrazbu amozonske prašume u jedinstveno iskustvo svetlosti, teksture slike i zvuka”.

Filmski umetnik Lemieux snimio je sirov materijal slika i zvuka u amazonskoj prašumi sa avangardnim kompozitorom Franciscom Lópezom, pri čemu su fotografije presnimljene na 16-milimetarsku traku, a zatim razvijene i u celini digitalno montirane, što je promenilo sirov materijal i prateće zvukove u snažan doživljaj na granici reprezentacije i apstrakcije.

Leila Topić je dodelila posebno priznanje filmu “Samo u kulturne svrhe” (For Cultural Purposes Only) Sarah Wood, navodeći da su “retka dela koje izjednačavaju individualno ljudsko stradanje zbog političkih silnica sa uništenjem i nestankom filma na tako dirljiv i diskretan nacin”.

Član Glavnog žirija Florian Wüst dodelio je Gran pri holandskom filmu “Pustinja 79: 3 putovanja u nepoznato” (Desert 79 degrees, 3 Journeys into the Unknown) Anne Abrahams, uz obrazloženje da njeni “zadivljujući kadrovi i zvučne interpretacije severnog krajolika, arhivski pronalasci i narativni izleti, sadrže meditaciju o prirodi ljudskih poduhvata”.

Reč je o tri prikaza arktičkih putnika u potrazi za nepoznatim od 300. godina pre nove ere do kraja 19. veka, ispričana kroz različite nijanse bele (grčki trgovac Pitej autor je prvog pisanog prikaza ekspedicije na Severno ledeno more; u potrazi za Severozapadnim prolazom engleski admiral John Ross izvestio je o susretu s jedinim stanovnicima svemira 1819; švedski pronalazač Andree i njegovi partneri Strindberg i Fraenkel želeli su da budu prvi ljudi na Severnom polu, ali se njihov balon srušio, a oni su se uputili kući pešice preko zaleđenog kopna 1897).

Specijalno priznanje Florian Wüst dodelio je filmu “U oku svinje” (In a Pig's Eye) Atsushi Wada, animiranom filmu o nuklearnim strahotama, dok je posebno priznanje dodelio filmu “Plaćenik u delovima” (The Salariat in Parts), čiji autor Zachary Epcar “izaziva dobar ukus i filmske konvencije pomno ispitujući mikrosvet kancelarijskih rutina, sa izuzetnom zrelošću”.

Članovi žirija učestvovali su i u programu, pa je Rekveld predstavio retrospektivu svojih filmova koji se zbog specifičnog poigravanja sa svetlom mogu opisati kao vizuelna muzika, a Leila Topić program “Što vidiš, to čuješ” koji sadrži radove koji istražuju međuodnos filma, zvuka i muzike. Wüst je pripremio program aktuelnog naziva “Slom tržišta” sa klasicima Hansa Richtera (Inflacija) i Johana van der Keukena (Početnica), te filmom “Čarobni svijet” (Magical World) Johanne Billing, snimljenim u zagrebačkoj četvrti Dubrava.

Žiri kritike dodelio je Gran pri britansko-francuskom filmu “Monolog” Laure Provost koja parodira vlastitu ulogu rediteljke, kao i ulogu publike, usmeravajući pažnju na sâm projekcioni prostor.

Nagradu Fuji, koju Udruga za audiovizualna istraživanja 25 FPS dodeljuje u filmskom materijalu, dobila je autorka Rei Hayama za film “Dete zakapa mrtve kukce” (Kodomo ga Mushi no Shigai wo Umeni Iku).

Favorita na šestom 25 FPS-u proglasiće i publika, a kao posebna atrakcija u završnici, kao film iznenađenja, najavljena je skrivena pretpremijera dokumentarca Pipa Chodorova “Free Radicals: A History of Experimental Film” o istoriji eksperimentalnog filma, sa intervjuima s brojnim velikanima tog filmskog roda, od Hansa Richtera i Lena Lyea, preko Petera Kubelke, Stana Brakhagea do Michaela Snowa.

Svetska premijera filma “Free Radicals” biće u oktobru u Montrealu, a priča je stavljena u istorijski kontekst, pa prati i previranja na umetničkoj sceni uoči i tokom Drugog svetskog rata, kao i uticaj evropskih umetnika na američku eksperimentalnu scenu, posebno nakon ratnih zbivanja. “Free Radicals” prati i umetničko sazrevanje nekoliko generacija eksperimentalnih filmskih autora, njihova prijateljstva, interakciju s publikom, ali i načine na koje su se snalazili kako bi realizovali i distribuirali svoje projekte kroz kinoteke, distribucijske centre i festivale.

Chodorov je suosnivač “uradi sam” filmske laboratorije u Parizu (L'Abominable), kao i Klubvizije, jedine zagrebačke laboratorije za rad s filmskom trakom.

Ranije ove godine bio je i član žirija 57. Beogradskog festivala dokumentarnog i kratkometražnog filma, u okviru kojeg je u Muzeju Jugoslovenske kinoteke prikazan program avangardnih filmova “Pip show”.

Šesti 25 FPS prikazao je u konkurenciji oko 50 filmova, odabranih među oko 1.500 prijavljenih, a nastavio je i selekciju “Expanded Cinema” i prikazao još nekoliko posebnih celina, među kojima je i program “Hrana” u selekciji kustosa London Film Festivala Marka Webbera, te “Hrvatski fokus”, posvećen domaćim autorima koji su zastupljeni i u takmičarskom programu.
Sve projekcije na 25 FPS-u su besplatne, a organizovan je uz podršku Gradskog ureda za kulturu Grada Zagreba, Hrvatskog audiovizualnog centra, Studentskog centra - Kulture promjene i Ministarstva kulture.

Partneri su Goethe Institut, Austrijski kulturni forum, holandska i američka ambasada u Zagrebu, Rezolucija, Kinoklub Zagreb, Dokukino Croatia, Fujifilm, Multimedijalni institut i Festival austrijskog filma Diagonale.

Prošle godine, na jubilarnom 25 FPS-u pobedili su nemački film “Gregor Alexis”, japanski “Još uvek u kosmosu” i američki “1859”, na osnovu odluke međunarodnog žirija, dok je kritika proglasila najboljim nemačko ostvarenje “Kontrasvetlo”.

Sajt 25 FPS-a je www.25fps.hr

(SEEcult.org)