Okupacija napuštenih rudnika
Metal Guru, umetnička frakcija Labin Art Expressa XXI predstavlja ovih dana u istočnoj Srbiji akciju i instalaciju “Zastave”, u okviru umetničke simboličke okupacije devet napuštenih, bivših rudarskih objekata na području bivše Jugoslavije.
Vođen romantičarskom i nadrealističkom idejom zauzimanja napuštenih rudarsko-industrijskih lokaliteta, kao pobune protiv svega konvencionalnog, bezidejnog i malograđanskog u životu i umetnosti, Metal Guru je započeo akciju “Zastave” u rodnom Labinu u Hrvatskoj, a izvodi je i u Trbovlju u Sloveniji, Ljubiji u BiH, te u Rtnju, Aleksincu i Majdanpeku, gde gostuje od 25. do 29. avgusta. Akcija je predviđena i u Kosovskoj Mitrovici, te u Strumici u Makedoniji i Mojkovcu u Crnoj Gori, a deo je regionalne saradničke platforme “Rudnici kulture” čija je misija boriti se i pronositi ideju zaštite i revitalizacije bivših rudnika i industrijske baštine generalno.
Akcija će biti nastavljena 29. avgusta na gradskim mostovima u Majdanpeku, u okviru programa šestog Sound and Visions festivala, u okviru kojeg L.A.E. XXI gostuje i izložbom “Rudnici kulture – od industrijske do umetničke revolucije” koja je nedavno održana i u galeriji Remont u Beogradu.
Sledbenici nekadašnjih revolucionarnih istarskih rudara, sa reminiscencijama na njihovu oružanu pobunu iz 1921. godine (Labinska republika), Metal Guru na napuštenim rudarskim objektima postavlja stilizovane crno-bele rudarske zastave, objavljuje njihovo zauzimanje i potom ih predaje pojedincima i/ili organizacijama u lokalnoj zajednici. Na taj način simbolički najavljuje redizajn njihove tmurne, deprimirajuće i pomalo užasavajuće svakodnevnice, kao i potrebe za remodeliranjem lokalne zajednice kroz revitalizaciju njene industrijske baštine i umetničko stvaranje.
Zastave, Rtanj, 2015.
Zastava “prvenstveno označava pripadnost, odnosno identitet kao ukupnost činjenica koje služe kako bi se jedna osoba ili grupa osoba razlikovala od bilo koje druge. Zastava je unikatna i jedinstvena, zastava je prvi i poslednji pozdrav, ona nas vraća u prošlost, definiše sadašnjost i predviđa budućnost, njene dalekosežne promene i velike odluke. Zbog svoje unutrašnje simboličke i podsvesne moći, te integrativne funkcije, zastava nadilazi granice, rase i religije, stvarajući jedinstveni učinak od mikro do makro i natrag. Zastava je simbol koji predstavlja određene vrednosti, norme, mitove i rituale - ona je pogled na svet, ona je ‘ethos’”, navodi Metal Guru.
Prvi susret sa identitetom npr. neke države je njena zastava i, istorijsko gledano, imati zastavu znači imati nezavisnost i suverenost, a visoko dizati zastavu znači boriti se za određenu ideju i pronositi je dalje. Kako je misija projekta/platforme “Rudnici kulture” boriti se i pronositi ideju zaštite i revitalizacije bivših rudnika i industrijske baštine generalno, Metal Guru je odlučio da “podigne visoko svoju zastavu, kao istorijski uzvrat današnjem vremenu”. Pod zastavom pokazuje i promoviše svoj podzemni, umetnički i društveni identitet.
Redefinicija života kreiranjem vlastitih emancipatorskih alternativa, kako navodi Metal Guru, preostaje kao jedina mogućnost povratka izgubljenim izvorima i jedinstvu, a sistem povezanih bivših rudarskih mesta kao možda i jedini način njihovog opstanka i preživljavanja.
Metal Guru je i jedan od učesnika regionalne izložbe “Rudnici kulture” u okviru Sound and Visions festivala, na kojoj, u selekciji Branka Frančeskija (Franceschi), učestvuju i Autopsia i Želimir Žilnik iz Srbije, Dario Šolman iz Hrvatske, slovenačka grupa Laibach, Vladimir Knežević i Mladen Miljanović iz Bosne i Hercegovine, te Irena Lagator Pejović iz Crne Gore.
Metal Guru je umetnička frakcija L.A.E. XXI, podzemne umetničke organizacije sa sedištem u bivšem labinskom rudniku uglja, koju su 1994. osnovali Dean Zahtila, Massimo Savić i Krešimir Farkaš. Nakon Farkaševe smrti 1999. godine, grupi se pridružila labinsko-riječka umetnica Sanja Švrljuga, koja je preminula početkom ove godine. Od 2002. članica grupe je i glumica i performerka Xena L. Županić, ikona milanske andergraund scene, takođe rodom iz Labina. Nakon smrti Sanje Švrljuge, novi član grupe postao je dugogodišnji saradnik L.A.E, riječki umetnik Damir Stojnić.
Osim proizvodnjom muzike koju muzička kritika svrstava u tzv. electro body i industrial žanr, te videa i multimedijalnih performansa, Metal Guru se bavi i filmom, instalacijama, gastronomijom, konceptualnom umetnošću i raznim drugim oblicima angažovanog umetničkog delovanja. Uz dva muzička albuma, brojne video radove, Metal Guru je realizovao veliki broj umetničkih projekata i akcija širom Evrope, te učestvovao na nekoliko najvećih evropskih kulturnih manifestacija (evropske prestonice kulture 1994,1996, 2000; Expo ’98…) i sarađivao sa uglednim kustosima (Harald Szeemann, Gerald Matt, Olesya Turkina, Viktor Mazin...) i umetnicima (Michelangelo Pistoletto, Dragan Živadinov, Afrika...).
Koristeći koncept društvenog skulpturiranja (social sculpturing), Metal Guru želi da isključi potrebu za umetničkim objektom kao oblikom umetničkog izražavanja, te da etablira umetnost kao životnu formu, životni stil.
Od samog osnivanja Metal Guru radi na kapitalnom projektu HERO XXI - rođenje deteta-boga-umetnika, Heroja 21. veka, te na osnivanju Podzemnog grada XXI u bivšem labinskom rudniku uglja, nakon čega će grupa “zauvek napustiti ovaj svet i vratiti se u podzemlje Istre”.
Na izložbi “Rudnici kulture” u Majdanpeku Metal Guru učestvuje video zapisom skulpturalnog performansa “Spomenik Heroju 21. stoljeća”, koji je izveden povodom 20-godišnjice L.A.E. u Muzeju savremene umetnosti u Zagrebu 2013. godine, a prethodno i za Dan rudara u Labinu 2002. i u Gliptoteci HAZU u Zagrebu 2002. Performans se sastojao od skulpture/spomenika (dimenzija 4x4x4 metara) u obliku dva ukrštena rudarska čekića, u koji su ugrađena tri “podzemna bića” u crnim rudarskim uniformama, kao integralni deo spomenika i svojevrstan spoj tehnološkog i organskog. Performansa započinje svečanom ceremonijom u maniru “socijalističkih” otkrivanja spomenika uz političke govore i muziku duvačkog orkestra. Na kraju, kao svojevrstan čin ironizacije i autoironizacije, spomenik biva zapaljen.
Među značajnijim radovima, akcijama i performansima MG je i “Body+Energy+Emotions” – promotivni mini-album/CD (L.A.E. 1994), originalno snimljen za potrebe audio-video instalacije “In Time” u galeriji ŠKUC u Ljubljani. Video spot za pesmu “Lila je kiša” bio je pet nedelja na top listi emisije Hit-Depo HRT-a, dok je video za “Reality Testing” ušao direktno na 4. mesto, ali je naprasno izbačen i nikada više nije emitovan zbog teksta podrške nezavisnom Radiju L.A.E, koja je pokrenuta 1993. da bi ubrzo kao “nedovoljno hrvatska” dospela na Tuđmanovu listu državnih neprijatelja. Najpre je izgubila dozvolu, a nakon šest meseci ilegalnog emitovanja, konačno je silom zatvorena u februaru 1996.
MG je realizovao i “Kétama” (What a Darkness!) - prvi u nizu kontroverznih dark performansa te grupe, izveden u galeriji cArgo u Marseju 1995, tokom kojeg je publika, zatvorena u podrumu galerije, prisustvovala krvavo-ritualnom ubrizgavanju heroina jednog od performera.
“Drugs are the Dark Side of Life” bio je performans za program Kopenhagena kao evropske prestonice kulture 1996. godine, tokom kojeg je publici deljen LSD. Iako je akcija bila uredno prijavljena vlastima, na izlazu je posetioce dočekala danska policija, te je nekoliko njih koji drogu nisu na vreme konzumirali uhapšeno zbog posedovanja.
“HERO in XXI” bio je prvi regularni album (L.A.E. 1998, distribucija Dallas), izvorno snimljen za performans “The Signal”. Video za pesmu “Asshole” je tri nedelje bio na top listi Hit-Depoa, dok video “Love & Violence” nije prošao tadašnju HRT-ovu cenzuru i do danas nije emitovan na državnoj televiziji, osim isečka od 30-ak sekundi. Nakon što ga je udruga Iskorak objavila na You Tube, taj video je u brojnim hrvatskim medijima proglašen “prvim hrvatskim gej spotom”.
“HERO in XXI - The Signal” je multimedijalni performans za Svetsku izložbu Expo ‘98 u Lisabonu, čiju su izvedbu organizatori u više navrata pokušali (bezuspešno) da prekinu zbog navodne opscenosti, te “prikazivanja neprimerenog sadržaja” na tada najvećem TV-u na svetu (Sony Jumbotron od 100 m2).
“HERO in XXI - foreplay” bila je instalacija i performans u Magazine 4 u Bregencu u Austriji 1999. Foto-performans “Slikajte se s Umetnikom” 1999. godine u Beogradu bio je prva posleratna akcija hrvatskih umetnika u Srbiji, koja je svojevremeno uzbudila hrvatski kulturno-politički establishment, te inicirala brojne medijske polemike vodećih intelektualaca, a nastavljena je 2000. u Maroku i Sarajevu. Instalacija “HERO XXI – Underground City” realizovana je za grupnu izložbu “Get Together. Art as Teamwork” u Kunsthalle Wien 2000.
Između ostalog, Metal Guru je realizovao i instalaciju i akciju “Krikni i rikni” (Freak Out & Shout) u MSU u Zagebu 2002. godine, zatim muziku za performanse “Balkan ni na nebu, ni na zemlji” (L.A.E.) u Tanzquartier u Beču 2003. i “U-BITI” (L.A.E.) na festivalu Eurokaz 2005. u Zagrebu, te za kratki art film “Začeće” (L.A.E., 2006) i gastro-performans “Kétama” u KuC “Lamparna” u Labinu i Nestroyhof theatre u Beču 2011.
Treći album Metal Gurua “Cold Black” biće objavljen krajem 2015.
*U PRILOGU: biografije članova Metal Gurua
(SEEcult.org)
