Odbrana lika i dela Danila Kiša od odluke Skupštine grada Subotice
Teatrolog i prevodilac Mirjana Miočinović, bivša supruga Danila Kiša (1935-1989) i nosilac autorskih i intelektualnih prava na celokupno delo i ličnost tog istaknutog književnika, zatražila je od subotičkih vlasti da ponište odluku o posthumnom proglašenju Kiša za počasnog građanina Subotice, a u tom zahtevu joj se pridružilo više od 160 pisaca, prevodilaca, umetnika, profesora i drugih intelektualaca iz Srbije i regiona, koji smatraju da je reč o pokušaju političke zloupotrebe Kišovog imena i vređanju njegovog dela.
Mirjana Miočinović je u pismu gradonačelniku Subotice Bogdanu Labanu, kao testamentarna i sudska naslednica i zaštitnica autorskih prava i svega ostalog što se odnosi na delo i ličnost Danila Kiša, zatražila da se bespogovorno povuče odluka Skupštine grada Subotice od 18. juna da se Kišu posthumno dodeli zvanje počasnog građanina.
Navodeći da je njen zahtev “motivisan razlozima moralne, umetničke i ideološke prirode”, Mirjana Miočinović je navela u pismu Labanu da smatra da on i sastav Skupštine grada Subotice ne zadovoljavaju nijedan kriterijum na kojem se zasniva pravo odlučivanja o stvarima koje su plod dara i čestitosti.
“Vi ste, u svojoj ukupnosti, nepomirljiva suprotnost svega što predstavlja Danilo Kiš svojim delom i svojim životom. Stoga su Vaši motivi nečasni i cilj im je zloupotreba imena Danila Kiša za najprizemnije ciljeve jedne političke partije, čiji ste Vi član, partije koja je svojim destruktivnim delovanjem, uz ostalo, nanela ogromnu štetu kulturi. Ukoliko moj zahtev ne bude uvažen, obratiću se Sudu sa zahtevom da spreči da se Vašom odlukom naruši ugled jednog velikog pisca i omalovaže moja zakonska prava”, navela je Mirjana Miočinović u pismu Labanu.
Zahtev Mirjane Miočinović za poništenje odluke o dodeli zvanja počasnog građanina Subotice podržalo je otvorenim pismom 160 istaknutih ličnosti kulturne, umetničke i akademske zajednice.
Navodeći da je sporna odluka Skupštine grada Subotice doneta na osnovu formalnog predloga Komisije za dodelu zvanja i priznanja, ali da je predlagač zapravo sam gradonačelnik Laban, potpisnici otvorenog pisma naveli su da je takva odluka neprimerena i neprihvatljiva, jer Laban “svojim delovanjem nije pokazao da razume i prihvata niti umetničke, niti moralne kvalitete Kišovog književnog dela”.
“Naprotiv, sadašnja subotička skupštinska većina sprovodi ne samo kulturnu, nego i sve druge javne politike koje ni po čemu nisu bliske osnovnim Kišovim svetonazorima. Zbog toga verujemo da je odluka da se Danilo Kiš proglasi počasnim građaninom Subotice pokušaj da se njegovo ime i rad zloupotrebe radi prikupljanja političkih poena vladajućim strankama, koje ne zastupaju ništa od vrednosti prema kojima je živeo i stvarao Kiš. Pranje biografija, ličnih i stranačkih, duboko je neetički čin koji vređa delo našeg velikog pisca”, naveli su potpisnici otvorenog pisma, pridružujući se time zahtevu Mirjane Miočinović da se odluka subotičkog parlamenta poništi.
Odbornici Skupštine grada Subotice jednoglasno su doneli odluku o dodeli zvanja “počasni građanin” Danilu Kišu za, kako je navedeno, “istaknuto i trajno životno delo kojim se doprinosi podizanju ugleda Grada Subotice u zemlji i inostranstvu”. Skupština grada Subotice dobila je za tu odluku saglasnost Ministarstva državne uprave i lokalne samouprave Srbije.
Među potpisnicima otvorenog pisma i zahteva za poništenje te odluke su: univerzitetski profesori Dubravka Stojanović, Milena Dragićević Šešić, Nenad Makuljević, Marko Čudić, Irena Ristić, Mrđan Bajić, Janko Baljak, Aleksandra Jovićević, Miloš Pavlović, Staša Babić, Svetlana Slapšak, Katarina Jovanović, Branislav Dimitrijević, Gojko Tešić, Jelena Đorđević, Ildiko Erdei, Jasminka Hasanbegović, Jelena Trpković, Vesna Rakić Vodinelić, Oliver Stojković, Predrag Cvetičanin, Dragana Varagić… pisci Dragan Velikić, Igor Štiks, Filip David, Jelena Lengold, Ibrahim Hadžić, Branko Kukić, Saša Ilić, Marija Šimoković, Zoran Ilić, Marko Tomaš, Mihajlo Pantić, Vladimir Kopicl, Vida Ognjenović, Srđan V. Tešin, Vladimir Arsenijević… izdavači Zoran Hamović, Gojko Božović, Ivan Čolović… prevodioci Ana Pejović, Predrag Čudić, Milica Rašić, Dragana Bojanić Tijardović, Dubravko Kolendić, Viktorija Radič… književni kritičari Saša Ćirić, Vladimir Arsenić… dramaturzi Nenad Prokić, Milena Bogavac, Milosav Marinović, Jelena Popadić Sumić… reditelji Igor Vuk Torbica, Zorica Jevremović, Boško Savković, Miloš Lazin, Vojislav Arsić… istoričari umetnosti Slađana Petrović Varagić, Nela Tonković, Borka Božović, Irina Subotić, Radonja Leposavić, Gordana Dobrić… glumci Hadži Nenad Maričić, Branislav Trifunović, Andreja Maričić, Milorad Kapor, Rifat Rifatović, Snežana Kovačev Celar, Maša Jelić, Marko Potkonjak, Nikola Đuričko… vizuelni umetnici Marija Dragojlović, Bojan Bem, Ivana Ivković, Slobodanka Stupar, Igor Marsenić… filmski radnici Bojana Marijan-Makavejev, Petar Mitrić… istoričari Branka Prpa, Sanja Petrović Todosijević, Dejan Ristić… filozof Ivan Milenković, arhitekta Mia David, karikaturista Predrag Koraksić Corax, književni kritičari Saša Ćirić, Vladimir Arsenić… novinari Teofil Pančić, Branko Žujović, Rade Radovanović, Danica Vučenić, Milan Ćulibrk, Slaviša Lekić, Biljana Stepanović, Dušan Radulović, Draga Božinović… predstavnici organizacija civilnog društva i brojni drugi umetnici, kulturni i naučni radnici.
Danilo Kiš rođen je u Subotici 22. februara 1935. godine, a u njoj je živeo samo nekoliko godina. Početkom Drugog svetskog rata, preselio se u Novi Sad, a kada mu je otac odveden u Aušvic, sa majkom i sestrom odlazi na Cetinje. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu kao prvi student koji je diplomirao na Katedri za opštu književnost. Krajem 70-ih veka odlazi u Pariz, gde je i preminuo 15. oktobra 1989. Sahranjen je u Aleji velikana u Beogradu.
Dela Danila Kiša u deset tomova, koje je priredila Mirjana Miočinović, objavio je 2015. Arhipelag, povodom 80 godina od piščevog rođenja.
*U PRILOGU:
Otvoreno pismo povodom odluke Skupštine grada Subotice
Odluka Skupštine grada Subotice o posthumnoj dodeli zvanja počasnog građanina Danila Kišu
(SEEcult.org)
