Muortinis u MUO
Zagrebački Muzej za umjetnost i obrt (MUO) počinje 12. novembra izložbom Dalibora Martinisa novi ciklus izložbenih događaja koji podrazumeva intervencije savremenih umetnika u stalnu postavku, odnosno onaj segment koji ih najbolje reprezentuje, poštujući pritom načelo potpune kreativne slobode u promišljanju i interpretaciji Muzeja, koncepcije postavke i izloženih dela, kao i same ideje muzeja.
Zagrebački Muzej za umjetnost i obrt (MUO) počinje 12. novembra izložbom Dalibora Martinisa novi ciklus izložbenih događaja koji podrazumeva intervencije savremenih umetnika u stalnu postavku, odnosno onaj segment koji ih najbolje reprezentuje, poštujući pritom načelo potpune kreativne slobode u promišljanju i interpretaciji Muzeja, koncepcije postavke i izloženih dela, kao i same ideje muzeja.
Izložba “Muortinis: Privremeni radovi u muzeju!” svojevrsna je retrospektiva tog transmedijalnog umetnika, budući da obuhvata radove koji pokrivaju gotovo ceo njegov raspon delovanja od ranih 70-ih do danas.
Prema navodima Miroslava Gašparovića, upravnika MUO i kustosa Zbirke slikarstva, Martinis se gotovo u doslovnom smislu te reči infiltrirao u sve segmente Muzeja, od ulaznog atrijuma do poslednjih dvorana na trećem spratu stalne postavke, negde većim, negde manjim intervencijama i interpolacijama starijih i novonastalih radova.
Zapravo je stvorio izložbu unutar izložbe na takav način da se dva tematska, kontekstualna i značenjska sloja međusobno isprepliću. Čak i radovi koji su nastali pre tridesetak godina u novom kontekstu, bar delimično, menjaju prvobitno značenje i smisao, jer ono što je nekad bila provokacija muzejsko-galerijskog sistema, danas se na određen način muzealizira, a to je ono što konačno ipak svaki umetnik želi, koliko god revolucionaran i avangardan bio, naveo je Gašparović.
Rani radovi obuhvataju dela nastala 70-ih, u kojima Martinis problematizuje ulogu umetnika, umetničke poruke i konvencija, te odnos s institucionalnim okvirima, razvijajući zapravo antimuzejske strategije. U novijim radovima znatno je naglašeniji društveni angažman, kako s aspekta položaja umetnika u društvu, tako i s aspekta mogućnosti delovanja pojedinca u širem društvenom kontekstu. Radovi iz ciklusa “Data recovery” bave se gubitkom originalnih informacija - podataka i činjenicom da bi svako naknadno kontekstualizovanje događaja kroz njegovu interpretaciju i istorizaciju bilo "manipulacija izgubljene zbilje”.
Taj segment se na određeni način može shvatiti i kao još jedan umetnikov komentar na instituciju muzeja, jer je svojevrstan data recovery upravo glavni i osnovni zadatak svakog muzeja.
Poslednja grupa radova su oni koji su nastali kao site specific reakcija Martinisa na sam MUO, makar i među njima ima radova koji imaju šire društvene i političke konotacije.
Cijela intervencija biće pojačana na samom otvarenju, kada će ansambl klasične muzike izvesti rad br. 40 “1848_REMIX”, poznatiji pod starim nazivom “Internacionala”, u novom aranžmanu koji neutrališe njeno izvorno revolucionarno značenje.
Odnos tih intervencija, igra simbolima različitih oblika totalitarizma koji je kao pretnja uvek aktuelan u kontekstu prostora Muzeja kao mesta osvrtanja na prošlost, na određen način je i ključ za nekoliko drugih radova, na prvi pogled političkih konotata, koje je Martinis odlučio da uključi u dijalog sa postavkom MUO.
To je prvenstveno Muzej visoke radničke klase, gde je, nakon ankete među zaposlenima Muzeja, dodelio instituciji određeni broj crvenih zvezdica sa srpom i čekićem, ironišući, profanišući ili svodeći na pravu meru (omražene ili omiljene) simbole minulih vremena i napuštene ideologije na nivo takozvanih hotelskih zvezdica koje se dodeljuju za dosegnuti turistički standard, komentarišući time pretvaranje revolucionarne ideologije u običnu potrošnu robu savremenog tržišnog društva.
Gašparović je u tekstu povodom izložbe “Muortinis” posebno izdvojio i radove koji su nastali kao site specific reakcije na pojedine eksponate ili dvorane u kojima Martinis ulazi u direktan dijalog s njima, intertekstualno ih interpretirajući.
Na kasnogotičku tapiseriju iz 1522. godine s motivom iz gotičkog romana španskog pisca Diega da San Pedra “Cárcel de amor” (Tamnica ljubavi) stavio je otisnute stranice samog romana, potpuno je prekrivajući. Tokom vremena će ih postupno skidati, otkrivajući tako samu tapiseriju u svoj njenoj lepoti. Tim činom Martinis problematizuje odnos dva blisko povezana umetnička dela, u različitim medijima, ukazujući da je fenomen umetničkog overcrošinga mnogo stariji od našeg vremena i savremenih medija.
Slična transkripcija različitih medija uočava se i u radu Herr Biedermeier 1848 (Hoch Kunst Glanz) postavljenom u dvorani bidermajera stalnog postava MUO, gde Martinis naglašava 1848. godinu velikih revolucija koje su potresle stari svet i označile skokovit pomak ka savremenom svetu, a sam bidermajer predstavlja paradigmu malograđanskog stila.
Grupa radova “Muzej revolucije”, takođe posebno priređenih za ovu priliku, oslanja se na potku revolucionarne 1848. godine i svih kasnijih revolucionarnih godina do danas, s naglašenom idejom da je revolucija zastareli, danas nemoguć oblik iskazivanja društvenog nezadovoljstva, pojam koji je postao istorijska etiketa, odnosno "potrošeni" pojam bliži istorijskom nego životnom okruženju, kojem je mesto među ostalim istorijskim pojmovima, simbolima, amblemima i predmetima u MUO.
Martinis je izlagao u nekim od najznačajnijih svetskih muzeja i galerija, a njegovi radovi čuvaju se i u njujorškom MoMA, ciriškom Kunsthausu i novom Muzeju savremene umetnosti u Zagrebu.
Između ostalog, predstavljao je Hrvatsku na Bijenalu u Veneciji 1997, a brojnim umetničkim nagradama uvršten je među najznačajnije evropske umjetnike.
Već u najranijim radovima posvetio je znatnu pažnju upravo problematizovanju relacije umetnika i muzeja i galerija, odnosno pozicije umetnika unutar tog sistema, a njegov odgovor na izazov izlaganja u stalnoj postavci MUO obimom je nadmašio prvobitna očekivanja, saopštio je taj muzej. Martinisov sistem intervencija u stalnom postavu MUO zapravo je prerastao u svojevrsnu retrospektivu tog umetnika.
Sajt MUO je www.muo.hr
