Moć žene - Katalin Ladik
Muzej savremene umetnosti Vojvodine (MSUV) u Novom Sadu predstavlja od 26. novembra retrospektivu Kataklin Ladik, članice i jednog od osnivača subotičke avangardne grupe Bosch+Bosch, pozorišne i vizuelne umetnice, performerke, književnice i pesnikinje, prve body-art umetnice u bivšoj Jugoslaviji.
Retrospektiva “Moć žene: Katalin Ladik” i prateća monografija, čiji je autor profesor Miško Šuvaković, odnosi se na umetničin opus od 1962. godine do danas.
Osnovna teza izložbe, čiji je kustos Dragomir Ugren, počiva na konstataciji da žene u vojvođanskim umetničkim praksama nisu u kritici, istoriji umetnosti i kustoskim praksama interpretirane kao umetnice. Ta prazna područja umetničkih produkcija, identiteta i interpretacija jesu razlog da se ona istraže, a Katalin Ladik je izrazita, subverzivna, figura u procesu konstituisanja identiteta umetnice, asimetričnog ili drugog subjekta, u dominantno muškom, ideološkom, socijalističkom društvu.
Performans Rencontres Internationales de Poesie Contemporaine, Cogolin 1984 (foto Jean-Luc Luyssen)
Počev od ranih 70-ih godina XX veka, kada se javlja na jugoslovenskoj umetničkoj sceni - najpre kao članica i jedan od osnivača subotičke avangardne grupe Bosch+Bosch, Katalin Ladik je među umetnicama koje su presudno uticale na emancipovanje umetničke klime u Srbiji, kao i na njenom otvaranju ka eksperimentalnim i inovativnim tendencijama prisutnim na internacionalnoj umetničkoj sceni u vremenu koje je neposredno prethodilo, kao i nakon 1968. godine.
Rad te umetnice - prevashodno njena verbo-voko-vizuelna istraživanja (zvučni performansi, video i audio kasete i ploče), (tekstualni) performansi tela, baš kao i obiman i značajan književni kao i rad u oblasti alternativnog teatra - priznati su i prepoznati i u međunarodnim okvirima.
Umetnički (voko-vizuelni) radovi i performansi Katalin Ladik, izlagani i izvođeni u velikim muzejima i galerijama sveta, kao i njene pozorišne predstave i uticaj koji je imala na čitave generacije mladih umetnica i umetnika na prostoru čitave bivše Jugoslavije, Mađarske i Čehoslovačke, njenu umetničku ličnost svrstavaju u red već gotovo mitskih ličnosti avangardi na čitavom centralnoevropskom prostoru, istaknuto je u tekstu u katalogu.
Change-Art, akcija, Tribina mladih, Novi Sad, 1975.
Prema rečima same Katalin Ladik, radikalno se opredelila za umetnički svetonazor - ceo njen život sinteza je performansa poput javnog skidanja, najavljivanja vlastite smrti i slučajnih događaja.
“Izvodeći te performanse, dovodim u iskušenje i sebe i okolinu, i tako se dokazujem, jer sve što sam radila bio je pokušaj da otkrijem samu sebe. Pri tom nikad nisam sebe idealizovala, prihvatala sam sve aspekte i kontradikcije, i ove obnažene pozlaćene fotografije, i potrebu da publici održim tu iluziju, i svoj stvarni život u Novom Sadu u 18 kvadrata, gde s minimalnim sredstvima izdržavam sebe i sina. Smatram da je sve ono što radim i društveno i etnički i geografski opravdano, i da bi već dvesta kilometara južnije ili istočnije, kao i dvesta kilometara jevernije ili zapadnije bilo drukčije… ”, rekla je umetnica u intervjuu za zagrebački “Start” (28. februar 1981).
Monografija povodom izložbe sadrži i tekst o performansima Katalin Ladik koji je napisala kritičarka iz Budimpešte Gabrijela Šuler, kao i iscrpnu dokumentarnu građu o umetničkoj aktivnosti Katalin Ladik.
Katalin Ladik gostovala je i 2008. u Beogradu, kada je, povodom Svetskog dana poezije, izvela u KCB-u muzičko-poetski performans “Tesla - homo galacticus”, specifičan omaž čuvenom naučniku srpskog porekla Nikoli Tesli, u kojem je koristila sopstvene stihove i glas, glasove svojih saradnika i teremin, neobični elektronski muzički instrument koji se svira bez dodirivanja.
Izložba u MSUV biće otvorena do 15. decembra.
*Foto (vrh): Ovo već nisam ja, 1982
**U PRILOGU: Tekst Gabrijele Šuler o performansima Katalin Ladik
Sajt MSUV je www.msuv.org
(SEEcult.org)
