Jevanđelje po Dostojevskom

Rusija i ove godine nizom prigodnih manifestacija odaje počast Fjodoru Mihajloviču Dostojevskom, jednom od svojih najvećih pisaca i mislilaca, stožeru svekolike moderne ruske kulture koja je snažno uticala na razvoj evropske književne misli u XIX i XX veku. Tako je nedavno u Sankt Peterburgu prvi put održana književna svetkovina performanskog tipa “Dan Dostojevskog”, a vreme i mesto za taj performans nije slučajno odabrano.

Rusija i ove godine nizom prigodnih manifestacija odaje počast Fjodoru Mihajloviču Dostojevskom, jednom od svojih najvećih pisaca i mislilaca, stožeru svekolike moderne ruske kulture koja je snažno uticala na razvoj evropske književne misli u XIX i XX veku. Tako je nedavno u Sankt Peterburgu prvi put održana književna svetkovina performanskog tipa “Dan Dostojevskog”, a vreme i mesto za taj performans nije slučajno odabrano.

“Početkom jula, po neuobičajeno jakoj zapari, jedan mlad čovek je izašao iz svoje sobe”. To su prve reči iz romana o Rodinonu Raskoljnikovu koji je postao poznat u celom svetu. Glavno “mesto radnje” na kojem je protekao “Dan Dostojevskog” bio je muzej koji nosi ime velikog pisca kao i Kuznečni prolaz u kojem je poslednjih godina živeo i radio autor “Braće Karamazova”.

U banji Stara Rusa proletos je održan jubilarni, 25. međunarodni naučni skup “Dostojevski i savremenost”, koji je okupio veliki broj naučnika iz Rusije, kao i iz bližeg i šireg okruženja. Najbolji savremeni poznavaoci dela Dostojevskog, istoričari i teoretičari književnosti, književni kritičari, eksperti komparatistike, kulturolozi.., okupili su se u “rodnom gradu” Braće Karamazova, Staroj Rusi, u koji se veliki pisac doselio s porodicom 18. maja 1872. godine, pa se otud simpozijumi posvećeni njegovom delu po tradiciji održavaju baš u tom najlepšem prolećnom mesecu.

Već prvog dana usledio je nesvakidašnji kuturni događaj: promocija unikatnog izdanja Jevanđelja po Dostojevskom.

Kako objašnjava Boris Nikolajevič Tihomirov, zamenik direktora književno-memorijalnog muzeja Dostojevskog u Peterburgu, inače predsedika ruskog društva Dostojevski, reč je o reprint izdanju ličnog primerka Novog zaveta, štampanog 1823. godine, koje je slavni pisac u januaru 1850. dobio na dar od žena dekabrista. Tokom četiri godine taj dragoceni poklon, koji su mu darivale supruge dekakabrista Natalija Fonvizina, Polina Anenkova i Aleksandra Muravjeva, zauzimao je počasno mesto na random stolu autora “Zločina i kazne”.

Novo izdanje, promovisano na simpozijumu u Staroj Rusi, štampano je u dva toma, od kojih je prvi faksimil Jevanđelja na čijim marginama su sačuvne beleške i zapisi Dostojevskog, dok su u drugom tomu sabrani svi citati iz Novog zaveta koje je autor “Poniženih i uvređenih” navodio u svojim delima.

Na tom forumu podneto je više od 60 naučnih saopštenja, održani su otvoreni časovi u gradskim školama posvećeni delima tog ruskog književnog genija, a priređeni su i drugi prigodni sadržaji.

Za učesnike i goste naučnog skupa bilo je organizovano posebno književno veče posvećeno 40-godišnjici od osnivanja poetskog studija “Baklja” Moskovskog državnog univerziteta (MGU), na kojoj su promovisani zbornici poezije koje je Fond Dostojevskog objavio uoči održavanja tog skupa. U zborniku su štampani stihovi pesnika sa MGU i sećanja članova jednistvenog stvaralačkog udruženja na čijem je čelu već dugi niz godina poznati biograf Dostojevskog, pisac, istoričar i filolog Igor Volgin.

Direktorka spomen-kuće muzeja Dostojevskog Natalija Anatolijevna Kostina sa posebnim ponosom ističe da je na simpozijumu učetsvovao veliki broj mladih naučnika i istraživača besmrtnog dela Dostojevskog koji su prvi put došli u Staru Rusu. Oni su obišli mesta koja su čitaocima poznata iz romana “Braća Karmazovi”, kuće u kojima su stanovale Grušenka i Svetlova, vekovne vrbe pored kojih je često šetao sam pisac, a ukazala im se i jedinstvena prilika da se upoznaju sa najautoritativnijim savremenim proučavocima sveta junaka Dostojevskog.

Praunuk Dotojevskog, Dmitrij Andrejevič, čiji je 60. rođendan proslavljen na naučnom skupu u Staroj Rusi, o susretima naučnika kaže: “Ja ne prestajem da se oduševljavam atmosferom u kojoj protiču skupovi u Staroj Rusi. Tu ne moslim samo na referate i saopštenja koji otkrivju nove stranice u istraživanjima stvaralaštva Dostojevskog, nego pre svega na srdačnu, toplu atmosferu koja vlada među učesnicima, a koja je saobrazna prolećnom optimizmu i lepoti majskog cvetanja prirode. Često imam običaj da u šali kažem kako se Fjodor Mihajlovič, kao pravednik i iskreni vernik, seti nas i pošalje nam sunčano vreme”.

Tokom naučnog skupa zasedala je i skupština ruskog društva Dostojevski, na kojoj je razmatrana i ideja o osnivanju muzeja autora “Nečistih sila” u selu Darovom, 13 kilometara udaljenom od Zrajska, gde se nalazilo imanje koje je pripadalo roditeljima proslavljenog pisca. Na tom imanju je boravio kao dete, od 1832. do 1836. Tamo je sačuvano 300 komada raznog drveća koje pamte pisca “Idiota”, a nedaleko od drvoreda je i stara crkva u kojoj se pisac “Velikog inkvizitora” Bogu molio.

Već su počeli radovi na rasčišćavanju i sređivanju groblja na kojem je sahranjen otac slavnog pisca, obnavlja se imanje, započeta je resturacija crkve, obnovljena zvonara sa koje će uskoro ponovo zazvoniti zvona za starcem Zosimom i njegovim tvorcem, grešnim Fjodorom Mihajlovičem Dostojevskim, koga je, po sopstvenom priznanju, Bog mučio, neprestano, tokom celog njegovog zemaljskog života.

Branko Rakočević