Izložba o Solženjicinu
Interesovanje za stvaralaštvo slavnog ruskog pisca Aleksandra Isaijeviča Solženjicina (1918-2008) ne jenjava ni gotovo godinu dana posle njegove smrti - osim foto izložbe u Moskvi, koju je priredila piščeva porodica, ovih dana premijerno je izvedena u Permu opera “Jedan dan Ivana Denisoviča” kompozitora Aleksandra Čajkovskog. Nastavljeno je i objavljivanje 30-tomnih sabranih dela ruskog klasika.
Interesovanje za stvaralaštvo slavnog ruskog pisca Aleksandra Isaijeviča Solženjicina (1918-2008) ne jenjava ni gotovo godinu dana posle njegove smrti - osim foto izložbe u Moskvi, koju je priredila piščeva porodica, ovih dana premijerno je izvedena u Permu opera “Jedan dan Ivana Denisoviča” kompozitora Aleksandra Čajkovskog. Nastavljeno je i objavljivanje 30-tomnih sabranih dela ruskog klasika.
Iako je izložba o Solženjicinu stala u samo jednu salu Državnog literarnog muzeja, sadrži mnoštvo eksponata koji kazuju o životu klasika i borca za ljudska prava. Među njima su i unikatne fotografije slavnog pisca, uključujući one iz detinjstva i sliku njegove kuće u podmoskovskom Trojici-Likoviju iz 2007.
Postavka je prebogata Solženjicinovih dela izdatih na 34 jezika, među kojima dominiraju retka i malo poznata izdanja.
Svaki poštovalac talenta autora “Gulaga” može naći nešto posebno blisko i drago za sebe.
Posetioci tako nailaze na časopis “Novi svet” broj 11. iz 1962. godine, u kojem je prvi put bio objavljen “Jedan dan Ivana Denisoviča” s predgovorom Aleksandra Tvardovskog, dugogodišnjeg urednika tog poznatog naprednog časopisa iz dugih i teških sovjetskih vremena.
Izložbu je posetio i Boris Pasternak (nije ni u kakvom srodstvu sa velikim pesnikom), generalni direktor moskovske izdavačke kuće “Vreme”, koja izdaje 30-tomna sabrana dela ruskog klasika. Dosad je objavljeno 12 tomova.
“Za mene je značajno da se uoči smrti Aleksnadra Isaijeviča na njegovom stolu nalazila puna verzija poslednje autorske redakcije 14. toma sabranih dela u kojem su bili pripremljeni i fragmenti iz ‘Crvenog točka’, istorijske epopeje na kojoj je radio 25 godina, sa četiri romana: ‘Avgust 1914.’ (1971), ‘Oktobar šesnaeste’ (1984), ‘Mart sedamnaeste’ (1986) i ‘April sedamnaeste’ (1971)”, rekao je Pasternak.
Prema njegovim rečima, koje su preneli ruski mediji, u toj epopeji su opisani istorijski događaji koji su se desili u Rusiji od 1914. do 1917. godine - Prvi svetski rat i Februarska revolucija.
Sam pisac je definisao žanr epopeje kao “pripovedanje u odmerenim vremenskim razmacima sa četiri ugla”.
Pasternak je istakao i da je Solženjicin stalno bdeo nad tim izdanjem svojih sabranih dela, koje će biti etalon prema kojem će se ubuduće štampati sva njegova izdanja.
Ruski pisac, dramaturg, istoričar, društveni radnik, profesor matematike i fizike po obrazovanju, učestvovao je u Otadžbinskom ratu kao vrhunski oficir inženjerskih jedinica Sovjetsle armije, ali je na frontu 1945. uhapšen pošto je vojna cenzura zaplenila njegovu prepisku sa jednim prijeteljem, u kojoj se izruguje Saljinu. Osuđen je na osam godina prinudnog rada u logoru.
Postao je poznat 1962. kada je u časopisu “Novi svet” izašla njegova povest o životu običnog ruskog čoveka u staljinskom logoru “Jedan dan Ivana Denisoviča”.
Njegovi romani “Odeljenje za rak” i “Prvi krug” doživljavaju veliki upseh, a 1973. u Parizu izlazi i prvi tom “Arhipelaga gulaga”, aluzija na Čehovljevo “Ostrvo Sahalin”, najpoznatije njegovo delo koje je tajno pisao od 1956. do 1968. godine, i zbog kojeg je proteran iz Sovjetskog Saveza 1974. i lišen sovjetskog državljanstva.
Solženjicin je Nobelovu nagradu za književnost dobio 1970. godine, ali ne za “Arihipelag gulag”, koji jeste već bio napsian, ali nigde nije bio objavljen, nego za “moralnu snagu kojom je sledio neprolazne tradicije ruske književnosti”, kako je naveo u obrazloženju Nobelov komitet.
Iz progonstva u SAD vratio se kao otac nacije u demokratsku Rusiju 20 godina kasnije, ali je u decembru 1998. odbio da primi najviše rusko priznanje - Orden svetog apostola Andreja Prvozvanog, kojim ga je predsednik Boris Jeljcin odlikovao za zasluge prema otadžbini.
Solženjicin je naveo u obrazloženju te odluke da je vlast koja mu je odličje dodelila upropastila i ponizila ruski narod i Rusiju.
Prema delima Solženjicina snimljena su dva filma - “U prvom krugu”, u kojem se pojavljuje i sam pisac, i englesko-norveška koprodukcija “Jedan dan”.
Solženjicin je bio veliki prijatelj i srpskog naroda. Na srpski jezik su mu prevedena najvažnija dela, a postao je 1994. godine i inostrani član Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU).
B. Rakočević
