Danica Jovanović (1886-1914)
Izložba “Danica Jovanović (1886-1914)”, zajednički projekat Spomen-zbirke Pavla Beljanskog i Galerije Matice srpske iz Novog Sada i Medija centra “Odbrana” iz Beograda, predstavlja narednih mesec dana beogradskoj publici opus jedne od najznačajnijih srpskih slikarki sa početka 20. veka, njen neobičan životni put, interesovanja i planove za budućnost, koji su prekinuti njenom tragičnom smrću na početku Prvog svetskog rata.
Danica Jovanović bila je među prvim žrtvama Prvog svetskog rata među umetnicima u Srbiji – streljana je 12. septembra 1914. godine u Petrovaradinu sa grupom talaca iz rodne Beške, nakon prekog suda.
Pripadala je generaciji umetnica koje su pohađale žensko odelјene Umetničko-zanatske škole u Beogradu, kod Bete Vukanović. Školovanje je nastavila u Minhenu, gde je u martu 1914. diplomirala na Ženskoj slikarskoj akademiji.
Rođena u Beški 4. januara 1886. godine kao peto dete u selјačkoj porodici, vaspitavana je na tekovinama srpskog građanskog društva u Austrougarskoj monarhiji. Školovala se zahvalјujući razumevanju njenog profesora i direktora Više devojačke škole u Novom Sadu, kao i Dobrotvorne zadruge srpkinja Novosatkinja i patrona poput Dane Jovanović i Olge Jovanović.
Uporedo sa usavrašavanjem u slikarstvu, ona se u Minhenu uklјučila se i u rad srpskog patriotskog udruženja “Srbadija”. Tokom školovanja u Beogradu i u Minhenu, kao i tokom letnjih raspusta u Beški, intenzivno je slikala, što je rezultiralo umetničkom zaostavštinom od stotinak radova.
Pored ostvarenja koja ukazuju na proces savladavanja slikarskih problema, u umetničkoj zaostavštini Danice Jovanović nalaze se i slike koje ukazuju na njenu sklonost ka gestualnom slikarstvu, korišćenje intenzivnog kolorita i ekspresivnu interpretaciju likova. Slikala je mrtvu prirodu, portret i figure u narodnim nošnjama, kao i nekoliko pejzaža, od kojih tri prikazuju mostove: most kod Ljum kule, Vezirov most na Drimu i srušeni savski most u Beogradu. Mostovi koji su bili aktuelni tokom Balkanskih ratova, kako je navedeno u najavnom tekstu, ukazuju da je budno pratila razvoj ratnih operacija, ali nema dokaza da je neposredno učestvovala u njima.
S druge strane, njen angažman u “Srbadiji”, boravak u Beogradu početkom Prvog svetskog rata, kada je i naslikala srušeni Savski most, kao i izjave njenih minhenskih kolega o izraženoj nacionalnoj svesti, ukazuju na razloge zbog kojih je Danica Jovanović već u prvim danima Prvog svetskog rata pobudila pažnju policije i vojnih vlasti iz Petrovaradina.
Stota godišnjica njene tragične smrti obeležava se izlaganjem dela iz fondova Galerije Matice srpske, Spomen-zbirke Pavla Belјanskog, Narodnog muzeja u Beogradu, Istorijskog muzeja Srbije i nekoliko privatnih kolekcija.
Ambijentalnu postavku upotpunjavaju predmeti iz Etnografskog muzeja u Beogradu i lični predmeti slikarke, a izložbu prati i raznovrstan program (stručna tumačenja postavke, prezentacije i dečje radionice).
Autor izložbe je dr Jasna Jovanov, a kustoskinja Jasmina Jakšić Subić iz Spomen-zbirke Pavla Belјanskog.
Izložba je pripremlјena u saradnji s Narodnim muzejem u Beogradu, Etnografskim muzejem u Beogradu, Istorijskim muzejem Srbije, Maticom srpskom, Bibliotekom Matice srpske, Arhivom Vojvodine, Arhivom Srpske akademije nauka i umetnosti, Istorijskim arhivom Grada Novog Sada, Istorijskim arhivom Srema (Sremska Mitrovica), Dušanom Lupurovićem, Živomirom Živkovićem, Umetničkom radionicom “REZ”, Vujičić kolekcijom, Milanom Grulovićem, Savetom Krdžalić, Veselinom Minjevićem, Tijanom Trbović, Milutinom Popovićem, porodicama Stamenković, Jovković, Obradović, Vujasinović i drugim privatnim vlasnicima dela.
Pokrovitelјi izložbe su Ministarstvo odbrane Srbije, Ministarstvo kulture i informisanja Srbije i Pokrajinski sekretarijat za kulturu i javno informisanje Vojvodine.
Izložba će biti otvorena u Domu Vojske Srbije do 20. septembra.
(SEEcult.org)
