Čarls Lojd zvezda velikog finala 35. BDŽF-a
Jubilarni, 35. Beogradski džez festival završava se 27. oktobra u Kombank dvorani nastupima američkog Mingus Big Benda i legendarnog saksofoniste i flautiste Čarlsa Lojda (Charles Lloyd), koji se treći put vraća u Beograd, te ponoćnim programom u Amerikani Doma omladine, u kojoj će nastupiti predstavnici savremenog evropskog džeza - francuski violinista Teo Sekaldi (Théo Ceccaldi) sa sekstetom Freaks i Sekstet Axes koji predvodi portugalski saksofonista i kompozitor Žoao Mortagva (João Mortágua).
Program u Kombank dvorani otvara Mingus Big Band, prvi američki veliki orkestar na BDŽF-u još od 1990. godine. Sastav prvoklasnih njujorških muzičara, pod umetničkim vođstvom Mingusove supruge Sju, ne bavi se samo iščitavanjem zaostavštine legendarnog kontrabasiste, već je autentično tumači originalnim aranžmanima kompozicija iz Mingusovog opusa.
Mingus Big Band, foto: Jazz Workshop Inc
Njihov nastup ostvaruje pravu vezu sa počecima BDŽF-a - sam Mingus je nastupao na uvodnom izdanju 1970, kao i 1972. i 1975, a manja legacy formacija Mingus Dynasty 1982. godine. Sada će publika BDŽF-a prvi put čuti proslavljeni repertoar u punoj orkestarskoj raskoši, u izvođenju jednog od najboljih big bendova na planeti, sedam puta nominovanog za Gremi.
Lider aktuelne postave orkestra je iskusni alt saksofonista Aleks Foster, a među istaknutim članovima su: trubač Aleks Sipjagin, tenor saksofonista Vejn Eskoferi, basista Boris Kozlov i bubnjar Donald Edvards. Program sastava čine čuvene kompozicije iz Mingusovog repertoara, među kojima i “Fables of Faubus” i “Ysabel’s Table Dance”.
Zvezda večeri Čarls Lojd jedan od najvećih lidera i improvizatora svih vremena, nepresušni mislilac i inovator. Žestina njegovih improvizacija i zanimanje za spajanja džeza sa nezapadnim muzičkim stilovima etablirali su ga kao jednu od ključnih figura u širenju i unapređenju te umetnosti. Lojd je bio među prvim džezerima sa milionskim tiražom ploča, kao i među retkim džez umetnicima koji su zasvirali pred rok auditorijumom u legendarnom Filmor Istu.
Posle dva nezaboravna koncerta na BDŽF-u 2011. i 2014. godine, zakoračivši u devetu deceniju života sa nesmanjenom izvođačkom energijom, Lojd se vraća u Beograd sa novom postavom, u kojoj zapaženu ulogu ima gitarista Marvin Sjuel. Na jesenjoj turneji promovišu novi album Kindred Spirits, istražujući spojeve modernog džeza sa bluzom i spiritualima, što na neki način predstavlja i vraćanje sopstvenim korenima, budući da je Lojd na samom početku karijere radio sa najvećim bluzerima tog vremena - Bi Bi Kingom, Haulinom Vulfom i Bobijem Blu Blendom, između ostalih.
Ponoćni program u Amerikani otvara francuski violinista Teo Sekaldi sa sekstetom Freaks (po dva gudača i duvača, gitara i bubnjevi), koji se ruga klasičarskoj uglađenosti i džezerskom intelektualizmu, podrazumevajući pak i klasičarsku virtuoznost i džezersku nepredvidivost iz ugla pank rokera.
Sekaldi se na sceni pojavio sredinom ove decenije, ali veoma brzo stekao punu afirmaciju i kao lider/kolider različitih formacija (trio, duo sa Robertom Negrom, sastav Freaks…), i kao sajdmen u sastavima uvaženih kolega iz Francuske i Evrope, među kojima su Luj Sklavis, Mišel Portal, Danijel Imer, Vensan Kurtoa, Silven Darifurk, Paolo Fresu, Emil Parizijen, Danijel Erdman, Eve Riser, Mikele Rabija, Žoel Leandr…
Počev od 2014. godine bio je i član Orchestre National de Jazz (ONJ), najuglednijeg francuskog velikog orkestra. Otkriće 2014. i najbolji francuski muzičar 2016. u anketi Jazz Magazine, kao i laureat Victoire du Jazz za otkriće 2017. godine, Sekaldi nastavlja niz najbitnijih francuskih novih umetnika na festivalu, posle Vensana Peranija i Emila Parizijena.
Za samu završnicu najavljen je Sekstet Axes na čelu sa saksofonistom i kompozitorom Žoaom Mortagvom, koji je prisutan na sceni od sredine 2000-ih, a radio je sa raznim portugalskim muzičarima svoje i starije generacije. Dosad je snimio dva albuma pod svojim imenom.
Sekstet Axes je njegov najnoviji projekat, koji je uspešno predstavio članovima Evropske džez mreže (među kojima i Beogradskog džez festivala), na godišnjoj konferenciji u Lisabonu 2018. Godinu dana ranije Mortagva je dobio nagradu na muzičara godine (RTP/Jazz Festival Award). Neposredna asocijacija na kvartet saksofonista u frontu sastava Axes jeste slavni američki World Saxophone Quartet, posebno zbog žanrovski eklektičnog repertoara. Dvojica bubnjara u sastavu prave suštinsku razliku – dodajući zvuku i ritmove paradnih ansambala iz Nju Orleansa i hip-hop energiju, inspirišući kritiku da ih poredi i sa proslavljenim kvartetom Sex Mob Stivena Bernstina.
BDŽF tim koncertom nastavlja osvetljavanje portugalske scene, jedne od najuzbudljivijih na današnjem evropskom džez prostoru.
Među zvezdama BDŽF-a pretposlednje večeri BDŽF-a bili su alt saksofonista i kompozitor Stiv Kolmen i sastav Five Elements.
Odrastao i studirao u Čikagu, Kolmen je punu afrimaciju ostvario je na njujorškoj sceni krajem 70-ih, svirajući paralelno sa tradicionalnijim muzičarima, poput Slajda Hemptona, Teda Džonsa i Mela Luisa, ali i na avangardnoj sceni, u društvu Sesila Tejlora i Sema Riversa. Potom je ostvario blisku saradnju sa trubačem Gremom Hejnsom, što je dovelo do formiranja sastava Five Elements. Dosad je snimio više od 30 albuma pod svojim imenom, a najviše među njima sa raznovrsnim postavama Five Elements, u kojem mu je poslednjih godina najverniji saradnik trubač Džonatan Finlejson.Kolman je odigrao i važnu ulogu za kreativni džez u 80-im godinama, okupljajući M-Base kolektiv talentovanih muzičara koji su odbijali da se prepuste srednjoj struji u džezu. U tom društvu bili su i Kasandra Vilson i Greg Ozbi. Novi projekat Five Elements, predstavljen na BDŽF-u, karakterističan je zbog angažovanja repera Kokaja, a predstavlja jedno od najotvorenijih izdanja tog sastava ikad.
Steve Coleman & Five Elements, foto: Bojan Kovačević / SEEcult
Među novim zvezdama proteklih večeri na BDŽF-u bila je i senzualna američka pevačica Džezmija Horn, jedan od najvećih vokalnih talenata najmlađe generacije džez umetnika - prema mišljenju kritičara uticajnog magazina DownBeat, koja je već za debi albumom A Social Call nominovana za vokalni Gremi, a pobednica je takmičenja "Telonijus Monk", dvostruki laureat takmičenja "Sara Von"... Porede je sa divama tradicionalne orijentacije Beti Karter, Sarom Von i Nensi Vilson, a posebnom je čini i smisao za originalne intervencije unutar forme. Posle prvog albuma, na kome je uglavnom pevala standardni repertoar, aktuelno ostvarenje Love & Liberation, u izdanju produkcije Concord Jazz, prikazuje je i kao talentovanog autora muzike i tekstova.
Jazmmeia Horn, DOB, foto: Bojan Kovačević - SEEcult
Nastavljajući da promoviše izraelsku novu džez scenu, 35. BDŽF ugostio je i i trio gitariste Gilada Hekselmana, koji je srednju školu završio u Izraelu, a onda nastavio školovanje u SAD, gde je ubrzo postao aktivan član njujorške džez scene. Snimio je dosad šest albuma kao lider, a aktuelno izdanje Ask for Chaos predstavlja obe strane njegovih zanimanja – elektronski orijentisani trio ZuperOctave i klasični gitarski trio gHex, u kakvom se okruženju predstavio i pred beogradskom publikom.
Dobitnik je nekoliko prestižnih gitarističkih nagrada, a 2017. godine plasirao se na prvo mesto godišnje liste kritičara DownBeat, među zvezdama u usponu u kategoriji gitarista. Ovo mu je druga poseta Beogradu, budući da je 2018. godine nastupio u Seasons bendu Bena Vendela.
Gilad Hekselman Trio, foto: Bojan Kovačević - SEEcult
BDŽ je predstavio i bubnjara i kompozitora Maksa Andžejevskog i njegov sastav HÜTTE, koji je osvojio jednu od najznačajnijih nagrada nemačke džez zajednice Neuer Deutscher Jazzpreis 2013. Andžejevski je iste godine nagrađen za najboljeg solistu. Kao kompozitora zanima ga mešanje džeza, roka, improvizovane muzike i savremene klasike, a piše i za pozorišne produkcije. Aktuelni projekat sa sastavom HÜTTE inspirisan je muzikom Roberta Vajata, takođe bubnjara, nekadašnjeg osnivačkog člana kenterberijskih sastava Soft Machine i Matching Mole, uticajnog autora koji je potom ostvario upečatljivu solo karijeru. Projekat je svetsku premijeru imao na džez festivalu u Lajpcigu, a album će se pojaviti tek za godinu dana. Na prvim nastupima kritika je prepoznala i uticaje ranog Majlsovog džez-roka i Karle Blej, a Beograd je jedno od prvih mesta izvan Nemačke gde je program izveden.
Max Andrzejewski’s HÜTTE, foto: Bojan Kovačević - SEEcult
Jubilarni BDŽF imaće i program Plus, u okviru kojeg će 28. oktobra nastupiti jedan od najznačajnijih evropskih džez umetnika, pijanista Ketil Bjornstad (Bjørnstad) iz Norveške. Taj kultni autor, kada su u pitanju skandinavska džez škola i ECM etiketa, održaće solo koncert u Velikoj sali DOB-a.
Pogledajte i fotografije uvodne i prve dve večeri 35. BDŽF-a (Bojan Kovačević - SEEcult)
Festivalski sajt je bjf.rs, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org.
(SEEcult.org)
