Biografske priče na Zagrebdoxu
Festival ZagrebDox najavio je u programu biografskih filmova sedam dokumentaraca čiji su junaci, između ostalih, čuvena primatološkinja Džejn Gudal (Jane Goodall), uticajni nemački avangardni umetnik Jozef Bojs (Beuys), misteriozni poljski reditelj i producent Mihal Vacinski (Michał Waszyński), te kuća ruskog pisca Mihaila Bulgakova.
Filmovi u programu Biografski dox, kako su naveli organizatori 14. ZagrebDoxa, otkrivaju živote poznatih i manje poznatih ljudi čiji hvalevredni, revolucionarni ili tek neobični životi privlače pažnju, a publika će moći da ih vidi od 25. februara do 4. marta u Zagrebu, te od 2. do 4. marta u Osijeku, Rijeci i Splitu.
Američki reditelj Bret Morgan (Brett), koji filmove često premijerno prikazuje na festivalima poput Kana, posebnu nagradu žirija nosi sa Sandensa, a ima i nominacije za Oskara i Emi, poznat je publici ZagrebDoxa po filmu o Kurtu Kobejnu “Kurt Cobain: Montage of Heck”, koji je prikazan 2016. godine, a u novom ostvarenju “Jane” predstavlja život Džejn Gudal, prve osobe koja je 1960. godine proučavala život šimpanzi u divljinama Tanzanije. U 83. godini Džejn sa rediteljem ponovno oživljava priče iz svog života i svoj inovativni rad. Priča je prožeta njenim sećanjima i snimcima Huga van Lawicka, poznatog reditelja za National Geographic koji je 1960. snimao njen rad. Njegovi snimci smatrani su izgubljenim sve do 2014. godine.
Nemački dokumentarac “Beuys”, u režiji Andresa Veiela, prikaz je života konceptualnog umetnika, aktiviste, revolucionara i jednog od najkontroverznijih umetnika i najvećih vizionara svog vremena Jozefa Bojsa. Reditelj stvara asocijativni portret iz neobjavljenih zvučnih zapisa i video snimaka koje, poput samog umetnika, ne donose sudove nego otvaraju prostor za ideje. Bojs boksuje, razgovara, podučava, objašnjava umetnost mrtvom zecu i pita: "Želite li pokrenuti revoluciju bez smeha?" Film “Beuys”, dobitnik nagrade Udruženja nemačkih bioskopa umetničkog filma, donosi i sliku o čoveku, nastavniku i kandidatu stranke Zelenih, razotkrivajući suprotnosti i napetosti koje su iznedrile Bojsov gesamtkunstwerk. Njegov koncept proširene umetnosti direktno je utkan u savremene društvene, političke i moralne debate.
“Princ i dibuk” (The Prince and The Dybbuk) filmsko je putovanje u potrazi za Mihalom Vacinskim, poljskim rediteljem i uticajnom figurom evropske filmske scene, koji je producirao velike holivudske hitove sa Sofijom Loren i Klaudijom Kardinale u glavnim ulogama, ali njegova najspektakularnija kreacija je njegov život. Princ Mihal bio je neverovatan ljudski “kameleon”, majstor pretvaranja koji je, bežeći od netolerancije, stalno menjao svoj identitet, odbacujući jevrejsko poreklo i skrivajući svoju homoseksualnost. Film potpisuju poljski reditelji Piotr Rosołowski i Elwira Niewiera, oboje poznati po radu na filmu “Rabbit à la Berlin” koji je nominovan za Oskara, a osvojio je nagradu Venezia Classici na prošlogodišnjoj Mostri.
U fokusu kratkometražnog ruskog dokumentarca “Bulgakovština” (Bulgakovesque) autorke Ane Jurtajeve je kuća koja se ponajviše identifikuje s Mihailom Bulgakovim, posebno s njegovim romanom “Majstor i Margarita”. To je mesto bilo važno okupljalište moskovske alternativne mladeži 1980-ih i 90-ih godina, slikara i pesnika, pankera i hipija, književnih kritičara i ostalih ljubitelja Bulgakovljevog romana. Njihova se energija ocrtavala na zidovima stubišta čuvenog ulaza broj 6 kroz slike i zabranjene pesme. Stanari iz susedstva, nezadovoljni takvim nasleđem velikog autora, pobunili su se protiv mladih, a bitka oko vlasništva kuće u Ulici Boljšaja Sadovaja još uvek traje.
Među filmovima Biografskog doxa je i “Moderan muškarac” (A Modern Man) uticajne danske rediteljke Eve Mulvad, u čijem je fokusu Charlie Siem, bogati naslednik, međunarodno priznati violinista i novopečeni model za Hugo Boš, koji je ujedno pravi američki psiho opsednut uspehom i željom za priznanjem - voli luksuzne automobile, raskošne hotele, odeću krojenu po meri i fanatično se brine za svoje telo. U kameru bez ironije izjavljuje da želi biti nadčovek i zadovoljan je jedino savršenstvom. Iza besprekorne spoljašnoti, zavodljivog osmeha i savršeno isklesanog tela, krije se, međutim, duboko usamljeni čovek prepun nesigurnosti. Eva Mulvad dobitnica je brojnih nagrada, uključujući dva Srebrna vuka na IDFA i nagrade žirija na Sandensu (Neprijatelj naše sreće, The Good Life).
Diplomirana ekološkinja strastveno vezana za fotografiju i film Sarah Del Ben već nekoliko godina putuje po neverovatnim mestima širom sveta beležeći biološku raznolikost. Sarađivala je s rediteljem Lucom Jacquetom, koji je nagrađen Oskarom, a proces stvaranja njegovog filma “Ice and Sky” predočila je u dokumentarcu “Of Men and Ice”. Priključila se 2016. godine ekspediciji Atka na Grenlandu, predvođenom Françoisom Bernardom, alpinistom koji više od 30 godina istražuje najudaljenija mesta sveta. To putovanje zabeležila je u filmu “Kapetan utopije” (Captain of utopia), koji prikazuje kako altruizam i odlučnost jednog čoveka usred artičkog leda mogu promeniti živote drugih ljudi.
Danski redatelj Kaspar Astrup Schröder, samouki vizuelni umetnik i dizajner, u novom filmu “Big Time” donosi priču o Bjarkeu Ingelsu, jednom od najcenjenijih savremenih mladih arhitekata, koga je časopis Time proglasio jednim od sto najuticajnijih ljudi na svetu. Karijeru je počeo u rodnom Kopenhagenu, a postupno se probio do Njujorka, gde je krenuo da menja arhitektonski pejzaž idejama o pametnim kućama. Film govori o prekretnici u životu tog 42-godišnjeg arhitekte: zadesili su ga neočekivani zdravstveni problemi i ne može da zanemari činjenicu da bi mu svaka nova zgrada mogla biti poslednja.
Šrederovi filmovi “Izum doktora Nakamatsa” i “Moje mesto za igru”, prikazani na ZagrebDoxu 2010. i 2011. godine, imali su premijere na IDFA u Amsterdamu, a “Rent a Family Inc.” ovenčan je nagradom Zlatno oko na Filmskom festivalu u Cirihu.
(SEEcult.org)
