Berlinale i politika

Berlinski filmski festival, dete Hladnog rata i propagandno sredstvo saveznika, često je bio tokom proteklih šest decenija polje političkih borbi koje su prevazilazile bitke na bioskopskom platnu, a aktuelne teme današnjice biće prisutne i na 60. Berlinalu, i u filmskom programu, i u okviru festivalskih diskusija.

Berlinski filmski festival, dete Hladnog rata i propagandno sredstvo saveznika, često je bio tokom proteklih šest decenija polje političkih borbi koje su prevazilazile bitke na bioskopskom platnu, a aktuelne teme današnjice biće prisutne i na 60. Berlinalu, i u filmskom programu, i u okviru festivalskih diskusija.

Direktor Berlinala Diter Koslik (Dieter Kosslick) rekao je nedavno novinarima da je taj festival uvek imao političku oštricu, s obzirom da je pokrenut uz američku podršku i da mu koreni sežu u vreme posle nacističke ere i zahuktavanja hladnog rata.

Koslik je rekao i da je posebno zadovoljan što program jubilarnog Berlinala počinje 11. februara svetskom premijerom kineskog filma “Apart Together” Vanga Kuanana (Wang Quan’an), dobitnika Zlatnog medveda 2007. za “Tujin brak”, jer će taj film, 20 godina posle ujedinjenja Nemačke, ispričati priču o ljudima koje razdvaja društvo i koji se ponovo spajaju. Glavni junak Kuananovog filma je vojnik primoran da 1949. godine ode na Tajvan, a ponovo sreće ljubav svog života nekoliko decenija kasnije.

Koslik je podsetio i da se, nedugo nakon njegovog dolaska na čelo Berlinala 2001. godine, desila američka invazija na Irak, te da je crveni tepih proteklih godina postao “svojevrsni Hajd Park, gde su ljudi mogli otvoreno da govore o tome šta se događa”.

Jubilej Berlinala daje stoga priliku za podsećanje na skandale i kontroverze koje su ga pratile i donele mu imidž najpolitičnijeg filmskog događaja u Evropi.

Kada je održan prvi put 1951. godine, oko dva miliona stanovnika Zapadne Nemačke bilo je nezaposleno, a na hiljade beskućnika živelo je u improvizovanim naseljima, navedeno je u knjizi "The Berlinale - The Festival" filmskog istoričara Pitera Kouvija (Peter Cowie), koja je objavljena povodom jubileja.

Američki zvaničnici videli su taj međunarodni festival kao priliku da indoktriniraju Nemce, još sveže od sećanja na naciste i njihovu moćnu propagandnu mašinu. Berlinale je zamišljen tako kao festival “slobodnog sveta”, a prvih godina je 500 festivalskih postera visilo u zapadnom delu grada kako bi ih mogli videti i oni u istočnom.

Prvi film bio je “Rebeka” Alfreda Hičkoka (Hitchcock) iz 1940. godine, koji Nemci nisu mogli da vide sve do 1951.

Pod uticajem glamuroznog Holivuda, Berlinale je za svega nekoliko godina dobio status “A” festivala od Međunarodne federacije asocijacija filmskih producenata, čime je stao rame uz rame sa Venecijom i Kanom.

Prvih godina su glavne nagrade i osvajali američki i britanski filmovi, a tek 1958. godine žiri se usudio da nagradi pravi evropski film - “Divlje jagode” Ingmara Bergmana.

Pokušaji organizatora Berlinala da se distanciraju od američkih patrona završavali su se burnim reakcijama, pa i ostavkama žirija.

Tako je 1970. godine nemački reditelj Mihael Verhoven (Michael Verhoeven) prikazao antiratni film "O.K." o vijetnamskoj devojci koji su silovala, a potom ubila četvorica američkih vojnika, a tadašnji direktor Berlinala Alfred Bauer, po kome je kasnije nazvana jedna od nagrada, rekao je žiriju pre projekcije da je reč o “fantastičnom novom nemačkom filmu”.

Predsedavajući žirija Džordž Stivens (George Stevens), jedna od holivudskih legendi, zapretio je, međutim, kada je pogledao film, da će dati ostavku ako “O.K.” ne bude povučen iz takmičarskog programa.

Skandal je završen tako što je ceo žiri dao ostavku i nagrade nisu ni dodeljene.

Skandal je izazvao i čuveni američki film “Lovac na jelene” Majkla Ćimina (Michael Cimino) 1979. godine, kada je sovjetska delegacija, u kojoj su bili predstavnici iz čitave Istočne Evrope, kao i dva člana žirija, napustila Berlinale u znak protesta zbog, kako su naveli, uvredljivog prikaza Vijetnamaca u tom filmu.

“Lovac na jelene”, koji govori o grupi Amerikanaca ruskog porekla koji bivaju uvučeni u Vijetnamski rat, biće prikazan, inače, u okviru specijalnog retrospektivnog programa 60. Berlinala.

Prema očekivanju direktora 60. Berlinala, među temama ove godine biće ljutnja zbog globalne finansijske krize, ali i pomoć Haitiju posle nedavnog katastrofalnog zemljotresa.

Na 60. Berlinalu biće prikazano oko 400 filmova iz 40-ak zemalja, od kojih je 26 u takmičarskom programu, ali je 20 u trci za Zlatnog medveda.

Povodom jubileja, Berlinale je pripremio i niz pratećih i specijalnih programa, uključujući obimnu retrospektivu i projekciju restaurisane verzije “Metropolisa” Friza Langa (Fritz).

Sajt Berlinala je www.berlinale.de

(SEEcult.org)