Arheologija nasilja u XX veku
Debatni program 48. Bitefa počinje 22. septembra razgovorom na temu “Arheologija nasilja u XX veku” u kojem će učestvovati Boris Buden, Regine Dura, Hans-Verner Krezinger i Borut Šeparović, a posvećen je “velikom prasku” Prvog svetskog rata, odnosno njegovim okolnostima i posledicama u Evropi i evropskoj kulturi, kao i mogućnostima umetničke reprezentacije nasilja.
Neki od fenomena koji su definisali XX vek u istorijskom, kulturološkom i društveno-političkom smislu – revolucije, kolonijalizam, imperijalizam, nacionalizam i socijalizam, imaju korene i u vremenu pre samog Prvog svetskog rata. Posredstvom konflikata tokom XX veka, ti fenomeni su se globalizovali i ustalili u “kolektivnoj svesti”. Pitanje je kako pozicionirati Prvi svetski rat u kontekstu čitavog XX veka? Kako razumeti njegovo nasleđe i način na koji su “frontovske borbe” kao njegov određujući simbol (iako vojno-strategijski prevladane i napuštene samo dve decenije kasnije), ostale da definišu naše mentalne mape? Kako i da li nasilje kolonijalnih armija nad civilnim stanovništvom povezati sa surovostima ispoljenim na evropskom kontinentu tokom Prvog svetskog rata?
Razgovor o politikama sećanja biće održan 22. septembra u 14 sati u Kući kulture, uz moderaciju novinarke Milice Jovanović i stručnu podršku istoričarke Olge Manojlović-Pintar.
Debatni deo pratećeg programa 48. Bitefa biće nastavljen 27. septembra okruglim stolom “Istorija i umetnost: Antinomski par?”, u saradnji sa Hartefakt fondom, na kojem je kao uvodničarka najavljena Svetlana Slapšak, a takođe će ga moderirati Milica Jovanović.
Kako je navedeno u najavi, istorijski događaji koji su se desili tokom 20. veka na isti način uticali su na sve koji žive na ovom prostoru, ali istovremeno imaju i individualni i sasvim drugačiji značaj za različite zajednice.
Jedinstvena pisana istorija Balkana praktično ne postoji, jer je predmet međusobno isključivih interpretacija i narativa. U tim narativima nestaju kako sva kulturna raznolikost regiona, tako i individualne i ljudske vrednosti koje zapravo predstavljaju vrednost jednog društva.
U razgovoru će, sto godina nakon početka Prvog svetskog rata i dve decenije nakon sukoba na Balkanu, biti postavljeno pitanje odnosa istorijskih činjenica s jedne strane i umetnosti i kulture koje se ne bave velikim istorijskim narativima i činjenicama, već ljudskim sudbinama, strahovima, stradanjima i nadanjima koja postoje u svakom istorijskom periodu.
Za region za koji se često kaže da je opterećen sa previše istorije koju karakterišu velika razaranja i stradanja, ali i isključivi nacionalistički narativi koji istoriju dele na našu i njihovu, pitanja kulture sećanja i odgovornosti predstavljaju bitne teme koje u velikoj meri određuju današnju političku i društvenu situaciju. Osnovno pitanje glasi: na koji način umetnost i kultura doprinose razgovoru o tim temama i koja je njihova uloga u osvetljavanju i osvešćivanju naše sadašnjosti kroz našu prošlost.
Na isti način kao što su predstave “Mali mi je ovaj grob” Biljane Srbljanović, u režiji Dina Mustafića, i “Grobnica za Borisa Davidoviča” Danila Kiša, u režiji Ivice Buljana, otvorile pitanje uloge angažovanog teatra u savremenom društvu, razgovor 48. Bitefa blisko je povezan sa angažovanom kulturom, a posebno sa ulogom umetničkih i kulturnih stvaralaca u kreiranju nove društvene stvarnosti u regionu Balkana, navedeno je u najavi tog programa, koji je podržan od Evropske kulturne fondacije (ECF) i Foruma ZFD.
Pod sloganom “Prošlost je sada”, 48. Bitef se pridružuje obeležavanju stogodišnjice početka Prvog svetskog rata, uz problematizovanje njegovog uticaja i prisutnosti u savremenom životu.
Glavni program nudi do 30. septembra ukupno 13 predstava domaće, regionalne i međunarodne produkcije.
Festivalski sajt je bitef.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org, odnosno OVDE.
(SEEcult.org)
