Svevremeni Selimović

Naučni skup o Meši Selimoviću (1910-1982), jednom od najznačajnijih književnika sa prostora bivše Jugoslavije, počeo je 27. aprila u Srpskoj akademiji nauka i umetnosti (SANU) u Beogradu, povodom stogodišnjice rodjenja autora romana “Derviš i smrt” i “Tvrdjava”, čiji se jubilej obeležava tokom cele godine i u Srbiji, i u Bosni i Hercegovini.

Naučni skup o Meši Selimoviću (1910-1982), jednom od najznačajnijih književnika sa prostora bivše Jugoslavije, počeo je 27. aprila u Srpskoj akademiji nauka i umetnosti (SANU) u Beogradu, povodom stogodišnjice rodjenja autora romana “Derviš i smrt” i “Tvrdjava”, čiji se jubilej obeležava tokom cele godine i u Srbiji, i u Bosni i Hercegovini.

Dvodnevni naučni skup, u prisustvu predsednika Srbije Borisa Tadića i ministara kulture i prosvete Nebojše Bradića i Žarka Obradovića, otvorio je predsednik SANU akademik Nikola Hajdin, navodeći da je Selimovićevo delo ugrađeno u temelje čitave moderne književnosti i kulture na balkanskim prostorima.

"Kada se iz Sarajeva preselio u Beograd, svoj književni testament predao je SANU i tu naglasio smisao svoje dvojne duhovne i moralne pripadnosti", rekao je Hajdin, dodajući da je ideja skupa da doprinese shvatanju Selimovića kao "spone bosanske i srpske književnosti“, prenela je RTS.

Na život i delo Selimovića podsetili su u uvodnom delu konferencije i akademici i pisci Dobrica Ćosić i Matija Bećković, koji je rekao da je Selimovića uvek pratila neka napetost, te da, kako se pokazalo, ne bi dočekao mira ni da je poživeo sto godina.

Bećković je istakao Selimovićevu aforistiku i logiku, navodeći da su svedočanstvo o „bogomdanom daru, bez drugih uverenja osim vere u umetnost".

Ćosić je opisao Selimovića kao čoveka „široke književne kulture i iskrenog jugoslovenskog i srpskog uverenja", koji je bio "pisac evropskih manira i antititovskog duha", a podsetio je i da je ostavio testament SANU u kojem je naveo da njegovo književno delo pripada srpskom narodu, odnosno jeziku Vuka Karadžića, Sime Matavulja, Petra Kočića, Ive Andrića i drugih velikih stvaralaca.

“Tvrdjava” i roman “Derviš i smrt” teme su i niza referata na naučnom skupu, koji će biti nastavljen 28. aprila, izmedju ostalog, i osvrtom Jasmine Ahmetagić o ličnom i opštem u “Tvrđavi”, zatim Aleksandra Gatalice o mladom Selimoviću, Vladimira Pištala o romanu “Derviš i smrt”, Vladimira Kecmanovića o preimućstvima bekstva u alegoriju i Marka Nedića o romanu “Tišine”. Kako je najavljeno, Aleksandar Jerkov govoriće o kulturnoj poetici proze Selimovića, Milan Radulović o Selimovićevoj književno-istorijskoj misli, a Nebojša Bradić, ministar kulture, govoriće o dramskim adaptacijama Selimovića.

Bradić je više od dve decenije posvećen delu Selimovića, kao pozorišni reditelj, a najavio je da će Ministarstvo inicirati da neka obrazovna ustanova dobije ime po Selimoviću.

Bradićeva režija “Tvrdjave”, u izvodjenju Kruševačkog pozorišta, izvedena je 26. aprila u Beogradskom dramskom pozorištu.

Jubilej Selimovića u Srbiji biće obeležavan do kraja godine, između ostalog, i objavljivanjem edicije njegovih odabranih dela, kao i snimanjem dokumentarnog filma i regionalnom turnejom predstave “Derviš i smrt” Narodnog pozorišta iz Beograda.

Povodom jubileja Selimovića, na dan njegovog rodjenja održan je i medjunarodni naučni skup u Sarajevu, na inicijativu Akademije nauka i umjetnosti BiH, u saradnji sa PEN Centrom i gradovima Sarajevo i Tuzla.

Od 2. do 5. septembra biće održani jubilarni, 10. Međunarodni književni susreti “Cum grano salis”, uz dodelu nagrade “Meša Selimović” za najbolji roman iz prethodne godine na jezičkom govornom prostoru BIH, Crne Gore, Hrvatske i Srbije.

Rođen 1910. u Tuzli, a preminuo 1982. u Beogradu, Selimović je završio Filozofski fakultet u Beogradu, odsek srpskohrvatski jezik i jugoslovenska književnost, a prvu knjigu, zbirku pripovedaka "Prva četa" objavio je 1950. Potom su mu izašli i roman "Tišine" (1961), zbirka pripovedaka “Tuđa zemlja" (1962) i poetski roman "Magla i mesečina" (1965).

Slavni roman “Derviš i smrt”, za koji je dobio niz nagrada (NIN-ova 1966, Negoševa 1969, Goranova 1967...), objavio je 1966. godine, kao rezultat dugogodišnje okupacije smrću brata Šefkije, ali i kao reakciju na režim u bivšoj Jugoslaviji koji se obračunavao s političkim neistomišljenicima.

Za to delo dobio je NIN-ovu nagradu 1967.

Nakon “Derviša”, čija se radnja događa u 18. veku, Selimović je napisao roman “Tvrđava” (1970), a autor je, između ostalog, i “Ostrva” (1974) i posthumno objavljenog “Kruga” (1983), te autobiografskog dela “Sećanja”.

“Bosna-film”, čiji je jedno vreme bio i direktor, snimila je prema njegovim scenarijima filmove “Kuća na obali” i “Palma u snijegu”.

Bio je predsednik Saveza književnika Jugoslavije, počasni doktor Sarajevskog univerziteta i redovni član Akademije nauka Bosne i Hercegovine i SANU (dopisni član SANU postao je 1968. godine, a redovni 1974).

(SEEcult.org)