Vek Kurosave

Vek od rođenja Akira Kurosave, jedinstvene pojave u istoriji svetske kinematografije, navršava se ove godine.

Vek od rođenja Akira Kurosave, jedinstvene pojave u istoriji svetske kinematografije, navršava se ove godine.

Kurosava je rođen 23. marta 1910. godine, potomak je samurajskog roda, a u svetu filma će ostati upamćen kao stvaralac koji je nadahnuće tražio u misterijama nalseđa i svetu legendi i mitova svoje otadžbine, čime je odškrinuo Zapadu vrata u tajanstveni Japan.

Znameniti reditelj, scenarsta i producent, rodio se u predgrađu Tokija u oficirskoj porodici u kojoj se od detinjstva učio borilačkim veštinama. Ipak je, umesto nasledne vojne karijere, odlučio da se posveti umetnosti. Sa 17 godina upisuje se u školu zapadnog slikanja Doshusha, a 1936, pobedivši na konkursu, biva primljen za pomoćnika reditelja u japanskom filmskog studiju Toho.

Sedam godina je bio asistent reditelja Kadiraa Jamamotoa pre nego će snimiti svoj prvi samostalni film “Saga o džudou”, prema sopstvenom scenariju i na osnovu istoimenog romana iz 1943. godine.

U svim filmovima je težio da postigne idealnu preciznost, pa je nedeljama, čak i mesecima, bio u stanju da čeka odgovarajuće vremenske prilike za snimanje.

Po završetku Drugog svetskog rata, Kurosava prelazi na savremene teme u kojima je razobličavao različite poroke društva („Pijani anđeo“, „Tajni dvoboj“, „Pas lutalica“, „Skandal“).

Međunarodnu slavu mu je doneo „Rašomon“ (1950) koji je nagrađen na Venecijanskom festivalu, kao i drugi poznati film „Sedam samuraja“ iz 1954. godine.

Nekoliko filmova Kurosava je snimio po motivima književnih dela svetskih klasika, poput „Idiota“ Dostojevskog, „Na dnu“ Gorkog, „Krvavi presto“, po Šekspirovom Magbetu. U svim tim filmovima radnja je preneta u Japan.

Japanska kritika i publika nisu prihvatili Kurosavine filmove, zamerajući mu da je preveliki „zavisnik“ o zapadnoj kulturi.

Godine 1959. osniva sopstvenu kompaniju „Kurosava pro“, a prvi film koji je u njoj snimio sosptvenim novcem bila je interpetacija „Hamleta“ pod nazivom „Zli ostaju živi“(1960).

Njegovi filmovi iz toga perioda „Raj i pakao“ (1963), „Crvena brada„ (1965) i drugi, postigli su skroman uspeh, pa se njegova producentska kuća našla pred bankrotstvom.

Godine 1966. pristaje da u Holivudu sa američkim glumcima snimi film „Pobesneli voz“, a godinu dana kasnije prenosi na filmsko platno ratne epizode iz Perl Harbura u čiji naslov su ušli kodirani radio signali „Tora!Tora!Tora!“ (Tigar). Zbog razmimoližanja s producentskom kompanije „20.senčeri-Foks“, slavni japanski reditelj je prekinuo snimanje i plativši penale vratio se u svoju domovinu.

Godine 1969. Kurosava s nekolicinom kolega osniva kompaniju „Četiri jahača“ u kojoj snima svoj prvi kolor film „Pod tramvajskim šinama“, koji je propao u bioskopima. Dve godine kasnije je pokušao samoubistvo, ali je bio spašen.

Usledio je duži prekid u radu, a zatim pokušaj snimanja u inostranstvu 1974, kad za studio „Mosfilm“ u sovjetko-japanskoj koprodukciji snima „Dersu Uzala“ koji pobeđuje naredne godine na Međunardnom filmskom festivalu u Moksvi.

Vrativši se u Japan, Kurosava, kako bi preživeo, snima reklme za viski, a u nekim spotovima se i sam pojavljuje. U to vreme izlaze mu iz štampe dve knjige “Pokušaj autobigirafije“ (1978) i „Kagemuša“, godinu dana kasnije.

Od toga vremena Kurosava snima filmove sa velikim prekidima. „Kagemuša/senka ratnika“ (1980) i „Ran“ (1985) su predstavljale samurajske epopeje, dok su njegovi kasniji filmovi „Snovi“ (1990) i „Rapsodija u avgustu“ bili inspirisani ličnim doživljajima reditelja.

Kurosava dobija 1990. godine počasnog „oskara“ za doprinos razvoju filma, a 1994. mu je dodeljena nagrada „Kjoto“.

Poslednji film „Madadajo“ snimio je 1993, iste godine kad kompanija „Toho“ pušta na tržište 31 njegov film snimljen na kasetama na laserskim diskovima.

Kurosava je bio oženjen glumicom Jogo Jakuti sa kojom je imao dvoje dece.

Umro je od srčanog udara 6. septembra 1998. godine u 88. godini.

Branko Rakočević